Gluten zijn eiwitten die voorkomen in graansoorten zoals tarwe, gerst, haver, spelt, kamut en rogge. Behalve in verse broodproducten kom je gluten ook tegen in heel veel andere producten uit de supermarkt, waaronder pasta, koekjes, sojasaus en bier. Veel mensen zijn overgevoelig voor gluten zonder dat zij zich hier zelf van bewust zijn. Bij een overgevoeligheid voor gluten reageert het immuunsysteem van het lichaam met een allergische reactie waarbij de dunne darm wordt beschadigd en ontstekingen worden veroorzaakt. Door deze ontstekingen kan de dunne darm niet goed functioneren en worden de voedingsstoffen niet of niet goed opgenomen in het lichaam. Daarnaast kunnen de ontstekingen leiden tot allerlei chronische aandoeningen.
Dit is het vervolg op het artikel 'Maken gluten je dik?'.
Historici hebben sterke aanwijzingen dat onze prehistorische voorouders weinig granen aten. De mensen die toen leefden waren jagers en verzamelaars en aten vooral vlees, groenten en fruit. Dr. Mercola, een vooraanstaande Amerikaanse arts, stelt in een artikel uit 2003 dat sindsdien ons lichaam nauwelijks is geëvolueerd en het dus dan ook niet verwonderlijk is dat granen de veroorzakers zijn van veel gezondheidsklachten.
Het is vaak moeilijk om glutenintolerantie vast te stellen, omdat er zoveel verschillende symptomen zijn die kunnen wijzen op een overgevoeligheid voor gluten. Bovendien variëren de symptomen van persoon tot persoon. In het wereldwijd gerespecteerde Lancet Medical Journal (1997, 2003) worden onder andere de volgende symptomen genoemd die direct kunnen worden teruggevoerd op glutenintolerantie:
- buikpijn
- diarree
- obstipatie
- abnormaal haarverlies
- bloedarmoede
- mondzweren
- huiduitslag
- gastro-oesofageale reflux
- lactose-intolerantie
- prikkelbare darm
- verhoogde concentratie van leverenzymen
- leverziekten van onbekende oorsprong
- slechte opname van en tekort aan voedingsstoffen zoals ijzer, foliumzuur, calcium, magnesium en vetoplosbare vitamines
Ook kan glutenintolerantie de aanzet zijn tot een aantal chronische ziekten, waaronder artritis, auto-immuunziekten, kanker (met name aan de dunne darm, lymfeklieren en slokdarm), onvruchtbaarheid of miskramen, neurologische symptomen (zoals perifere neuropathie, ataxie, epilepsie en cognitieve dysfunctie), osteoporose of osteopenie en psoriasis.
Ook in een artikel van de Journal of the American Medical Association (2009) werd een onderzoek beschreven waarin werd aangetoond dat mensen met een glutenintolerantie een grotere kans hebben om chronische ziektes te ontwikkelen en vroegtijdig te sterven. Daarnaast kan volgens een artikel uit Psychology Today, waarin verwezen wordt naar een psychiatrisch onderzoek uit 2009, de kans op psychotische stoornissen worden verminderd indien gekozen wordt voor een voedingspatroon waarin geen gluten voorkomen. Een gezond, voedingrijk eetpatroon met voedingsmiddelen die je lichaam nodig heeft, zonder voedingsmiddelen die gluten bevatten, heeft ook een positief effect op de gezondheid van mensen die lijden aan schildklierziektes, taaislijmziekte, multiple sclerosis, bloedarmoede, autisme en prikkelbaar darmsyndroom. Bovendien is een voedingspatroon zonder gluten ideaal voor mensen die gezond willen afvallen.
Omdat graan een belangrijke plaats inneemt in ons moderne westerse voedingspatroon, zou je kunnen denken dat een écht gezond eetpatroon waarin geen gluten voorkomen betekent dat je bijna niets meer kan eten. Dit is echter helemaal niet waar. Het enige dat je niet meer kan eten is graanproducten en producten die graanproducten als bestanddeel hebben. Gluten zitten vaak verborgen in allerlei producten waar je dat minder snel zou verwachten, zoals kant-en-klare soepen, snoepjes, sterke drank, vruchtendranken, bouillonblokjes, boterhammenworst en zelfs voedingssupplementen, medicijnen, postzegels (!) en cosmetica. Het is dus niet te voorkomen dat je, voordat je een product koopt, eerst op het etiket moet kijken om je er zeker van te stellen dat het product wel geen gluten bevat.
Dit lijkt een hele opgave als je gehaast met je boodschappenlijstje door de supermarkt loopt, maar op den duur weet je uit je hoofd welke producten je wel en niet kan kiezen.
Er zijn genoeg gezonde alternatieven die uitstekende (eiwitrijke) vervangers zijn voor graanproducten. Een vrij onbekend alternatief met een hoog eiwitgehalte is quinoa, een graanachtig zaadproduct met een heerlijke smaak dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuid-Amerika.
Daarnaast bevatten ook onder andere rijst, gierst, (zoete) aardappels, linzen, kikkererwten en bonen helemaal geen gluten. Ook bieden veel supermarkten en reformwinkels tegenwoordig een hele lijn producten die geen gluten bevatten aan, waaronder brood en pasta zonder gluten. Wees echter kritisch op dit laatste alternatief ('glutenvrij brood'). Je wilt bij voorkeur geen bewerkte voedingsmiddelen eten, maar juist wat rechtstreeks uit de natuur komt.
Als je overgaat op een gezond, voedingrijk eetpatroon met voedingsmiddelen die je lichaam nodig heeft, zonder voedingsmiddelen die gluten bevatten, dan zul je zien dat je vanzelf minder suikers en slechte vetten gaat eten. Je zult eerder kiezen voor verse en biologische producten, en dat is al een winst voor je gezondheid op zichzelf!
