Wanneer je hormonen in balans zijn heeft dit een positief effect op je algehele gezondheid en energiehuishouding. Wanneer ze uit balans zijn kan dit allerlei klachten en zelfs ziektes tot gevolg hebben. Een veel voorkomende hormonale disbalans, zowel bij vrouwen als bij mannen, is oestrogeendominantie. Volgens Dr. Lam, een Amerikaanse arts en onderzoeker, loopt het percentage van de vrouwen van 35 jaar en ouder in het Westen met oestrogeendominantie al op naar de 50%. Wat is het precies, hoe ontstaat het, hoe weet je dat je het hebt en wat kun je doen om deze hormonen weer in balans te brengen? Dit zijn vragen die aan bod komen in dit artikel.
Bij oestrogeendominantie is het oestrogeengehalte in het lichaam te hoog, vooral in verhouding tot het progesterongehalte. De vrouwelijke geslachtshormonen oestrogenen zorgen voor vruchtbaarheid, dragen op verschillende manieren bij aan een goede gezondheid en helpen ontstekingen te voorkomen. Oestrogeen, testosteron en progesteron zijn drie belangrijke hormonen, maar wanneer ze uit balans zijn, kunnen ze tot klachten leiden. De term oestrogeendominantie werd voor het eerst gebruikt door de overleden Amerikaanse arts Dr. John Lee. Hij stelde dat het voornamelijk gaat over de disbalans tussen oestrogeen en progesteron, en niet puur een teveel aan oestrogenen. In de afgelopen veertig jaar is er een enorme stijging te zien in typische vrouwenziekten als PMS, borstkanker of endometriose. Zelfs meer dan ooit tevoren, zegt de Amerikaanse arts Dr. Michael Lam. Volgens hem begint de puberteit tegenwoordig al gemiddeld rond het tiende jaar, stijgt het aantal vrouwen met vleesbomen in de baarmoeder naar ongeveer 25% en stijgt het aantal gevallen met borstkanker de laatste jaren naar bijna 10% van alle vrouwen. Dr. Lam stelt dat er steeds meer wetenschappelijk bewijs is, dat hormonale disbalansen hiervan de belangrijkste oorzaak zijn. Volgens hem komt het aantal vrouwen, van 35 jaar en ouder in het Westen, die last hebben van oestrogeendominantie al in de buurt van 50%.
Deze veel voorkomende hormonale disbalans kan verschillende oorzaken hebben; het kan zijn dat je lichaam teveel oestrogenen aanmaakt. Het vrouwelijk lichaam maakt meer oestrogenen aan dan een mannelijk lichaam. Oestrogenen, ofwel vrouwelijke geslachtshormonen, worden in de eierstokken geproduceerd, of kunnen in vetcellen worden aangemaakt. De productie van deze hormonen worden beïnvloed door genen, leeftijd en de maandelijkse cyclus. Hier heb je weinig invloed op, maar er zijn zeker factoren waar je wel invloed op hebt. Het kan ook zijn dat er teveel testosteron wordt omgezet naar oestrogenen. Aromatase is de naam van een enzym wat testosteron (‘goed’ hormoon) kan omzetten naar oestrogenen. Dit proces wordt aromatisering genoemd en vindt onder andere in de vetcellen plaats. Hoe meer vetcellen, hoe meer aromatase er plaatsvindt en hoe meer testosteron er wordt omgezet naar oestrogenen. Hoe meer oestrogenen, hoe meer vet je opslaat. Hierdoor kan dit een negatieve cirkel zijn die zichzelf in stand houdt, als je het patroon niet doorbreekt. Aromatisering kun je voor een groot deel tegengaan via gezonde voeding en natuurlijke supplementen. Roken van tabak of marihuana en alcohol stimuleren beide de activiteit van het aromatase enzym, waardoor er meer testosteron wordt omgezet in oestrogenen. Stress vermindert ook het goede testosteron hormoon, en verhoogt daarmee het ‘slechte’ oestrogeen hormoon. Testosteron gaat verloren door stress. Er is een balans tussen testosteron en oestrogenen, dus hoe minder testosteron, hoe meer oestrogenen. Daarnaast vermindert stress de hoeveelheid progesteron, ‘goed’ vrouwelijk geslachtshormoon. Dit komt doordat progesteron receptoren, de voelsprieten in de cellen die de hormonen moeten ‘opnemen’, minder goed reageren op progesteron als er meer als er meer stress hormonen worden geproduceerd. Deze indirecte relatie tussen deze hormonen lijkt op lange termijn te kunnen leiden tot oestrogeendominantie. De primaire oorzaak van oestrogeendominantie is veelal het gebruik van de anticonceptiepil welke oestrogeen hormonen bevat.
Xeno-oestrogenen
Daarnaast zitten er in veel producten xeno-oestrogenen, chemische stoffen die natuurlijke oestrogenen imiteren. Deze vind je in bepaalde cosmetica, plastic producten die BPA bevatten, schoonmaakmiddelen, medicijnen en in allerlei chemische middelen. Drink niet uit plastic bekers of flesjes en verwarm je voeding nooit in plastic bakjes. Pesticiden zijn misschien wel de grootste bron van xeno-oestrogenen. Er zijn experts die schatten dat Amerikanen bijvoorbeeld gemiddeld 0,45 kilo aan pesticiden binnenkrijgen per jaar. Een andere grote bron zijn de groeihormonen die vee en pluimvee krijgen toegediend, wij krijgen deze oestrogenen binnen als wij deze dieren of hun melk consumeren. Dit kun je voorkomen door te kiezen voor biologische producten. Xeno-oestrogenen staan erom bekend dat ze schadelijk zijn en ons immuunsysteem aantasten. Onze cellen kunnen niet altijd volledig het onderscheid maken tussen oestrogenen en deze xeno-oestrogenen. Volgens Dr. Michael Lam heeft blootstelling aan teveel xeno-oestrogenen bij zwangere vrouwen zelfs invloed op het embryo wanneer dit een meisje is. De baby is veel gevoeliger voor toxines en dit kan vooral invloed hebben op de ontwikkeling van de eierstokken. Vaak wordt dit, wanneer het zo is, pas duidelijk als het kind ongeveer tien tot vijftien jaar later in de puberteit komt. De medische wereld is veel met onderzoeken bezig over dit onderwerp omdat xeno-oestrogenen niet alleen de cellen van vrouwen, maar ook die van mannen en kinderen beïnvloeden. Uit een aantal onderzoeken (bv Toppari J., Larsen J.C. et al., 1996) bleek dat de kwaliteit van sperma kan verminderen, in sommige gevallen tot wel 50%.
Fyto-oestrogenen
Dit zijn de oestrogenen in voeding. Fyto-oestrogenen zijn natuurlijke of plantoestrogenen. Ondanks dat ze helemaal natuurlijk zijn, kunnen deze stoffen ons eigen oestrogeen imiteren en mogelijk oestrogeendominantie veroorzaken. Fyto-oestrogenen zitten bijvoorbeeld in soja, peulvruchten, volkorengranen, noten, cafeïne, erwten, pinda’s, linzen, kiemen, alfalfa en kikkererwten. De onderzoekers van een uitgebreide studie (2010) over fyto-oestrogenen, Heather B. Patisaul en Wendy Jefferson, adviseren in dit onderzoek vrouwen die borstvoeding geven, zwanger zijn of dat willen worden heel voorzichtig te zijn met soja producten en zich bewust te zijn dat deze producten niet de beste optie zijn voor de (ongeboren) baby. In bier (hop) zitten ondermeer ook fyto-oestrogenen. Mannen kunnen door het drinken van alcohol een lager testosterongehalte krijgen waardoor het oestrogeengehalte stijgt. Dit kan invloed hebben op de spiervorming die niet meer zo snel worden opgebouwd, maar ook zorgen voor borstvorming, een stijging van het vetgehalte en bevordering van ontharing.
Klachten
Wanneer onze hormonen onderling uit balans zijn kunnen zich allerlei klachten ontwikkelen als gewichtstoename, migraine, overgangsklachten, acne, menstruatiestoornissen of endometriose. De Amerikaanse arts, auteur en spreker Dr. Christiane Northrup heeft zich verdiept in het onderwerp ‘vrouwen en gezondheid’, zij stelt dat oestrogeendominantie gerelateerd is aan verschillende ziektes als allergieën, borstkanker, baarmoederhalskanker, auto-immuunziekten, onvruchtbaarheid, cystes op de eierstokken en stolsels in het bloed. Maar ook prostaatkanker bij mannen, want mannen kunnen net zo goed last hebben van oestrogeendominantie. Ook zegt zij dat het verouderingsproces van het lichaam en de huid kan versnellen. Dit lijkt te worden ondersteund door wetenschappelijk onderzoek (Stevenson S., Thornton J., 2007) waarbij een dunner wordende huid, een drogere huid en negatieve invloed op het vaatweefsel werd waargenomen. Al was het effect duidelijk, uit dit onderzoek kon nog niet worden geconcludeerd hoe de moleculaire processen in relatie tot oestrogenen en huidveroudering precies werken. Oestrogeendominantie kan ook de werking van schildklierhormoon tegengaan, zo stelt Dr. Lee. Dit kan leiden tot een te langzaam werkende schildklier en tekorten aan B-vitamines, magnesium en zink. Bij een auto-immuunziekte wordt het weefsel aangetast en is de schildklier beschadigd, daar is niet zoveel aan te doen, al zegt Dr. John Lee dat uit zijn onderzoeken blijkt dat het gebruik van natuurlijke progesteron bij patiënten met de ziekte van Hashimoto langzaam verbetering liet zien.
Menopauze en oestrogeendominantie
In de reguliere geneeskunde gaat men ervan uit dat klachten in en rond de menopauze voortkomen uit een verminderde oestrogeenproductie. Hierdoor worden vaak oestrogeen supplementen voorgeschreven, die vaak synthetische hormonen bevatten. Dr. Christiane Northrup stelt dat het oestrogeengehalte zeker daalt in de menopauze, maar vooral na de laatste menstruatie. Zij zegt dat veel meer vrouwen juist last hebben van oestrogeendominantie tijdens de overgang, dus teveel oestrogeen in verhouding tot progesteron. Progesteron daalt relatief namelijk nog meer dan oestrogeen, omdat progesteron na de eisprong piekt en de eisprong niet meer plaatsvindt na de menopauze. Sommige vrouwen hebben volgens Dr. Northrup wel tien tot vijftien jaar last van de symptomen van oestrogeendominantie, mogelijk al vanaf hun vijfendertigste. Ook Dr. John Lee hing deze gedachte aan. Hij was vooruitstrevend in zijn visie dat oestrogeendominantie de werkelijke oorzaak was van overgangsklachten, vooral bij jongere vrouwen. Hij pleitte voor behandeling met natuurlijke progesteron suppletie en heeft veel onderzoek gedaan naar de effecten van natuurlijke progesteron op overgangsklachten en behandelde in zijn praktijk veel vrouwen. Meer daarover kun je lezen in zijn boek ‘Menopauze, alles wat je dokter je niet vertelt’.
Hoe weet je dat je het hebt?
Oestrogeendominantie kan, op elke leeftijd, zowel bij mannen als vrouwen voorkomen. Bij vrouwen kenmerkt oestrogeen dominantie zich door toename van vet op benen en billen. De hoeveelheid vet op die plekken staat in direct verband met de hoeveelheid oestrogenen in ons lichaam. Oestrogeen dominantie kan bij mannen zowel ontstaan door, als leiden tot, aromatisering van testosteron naar oestrogenen. Het omzettingsproces waarbij testosteron verloren gaat, en er oestrogenen in de plaats worden aangemaakt. Dit kenmerkt zich bij mannen zogezegd tot borstvorming, ophoping van vetweefsel boven de borstspier.
De symptomen van oestrogeendominantie:
* Stemmingswisselingen
* Gezwollen en eventueel pijnlijke borsten
* Uitblijven van de menstruatie
* Onregelmatige menstruatie
* Vocht vasthouden
* Vetopslag, vooral op billen en bovenbenen
* Gewichtstoename
* Depressieve gevoelens en prikkelbaar
* Meer last van PMS
* Bloedstolsels in menstruatiebloed
* Vermoeidheid
* Hoofdpijn of migraine
* Candida
* Acne
* Magnesiumtekort
* Tekort aan zink
* Vleesbomen in de baarmoeder
Weer in balans
Een gezond voedingspatroon en een gezonde levensstijl zijn de belangrijkste ingrediënten voor een gezonde hormoonhuishouding. Naast gezonde voeding ook regelmatig bewegen. Uit onderzoek van Dr. Esther M. John van de Northern California Cancer Center blijkt dat gematigde, maar consistente beweging gedurende het hele leven genoeg is om het risico op borstkanker onder jonge vrouwen met 33% te verminderen. En bij vrouwen na de overgang met 26%. Zij stelt dat drie keer per week 3 tot 4 kilometer wandelen hiervoor voldoet. Er zijn bepaalde groenten die extra ondersteunend werken bij oestrogeendominantie. Dit zijn de groenten die behoren tot de familie van de kruisbloemigen, zoals broccoli, bloemkool en andere koolsoorten. Alle groenten uit deze familie bevatten Diindolylmethaan, kortweg DIM genoemd, een stof die de hormoonbalans en het gedrag van cellen in het lichaam reguleert. DIM is geen imitatie van oestrogeen, het is ook geen fyto-oestrogeen en het heeft geen oestrogene eigenschappen. DIM is een fyto-nutriënt dat het lichaam een handje helpt om oestrogeen te verteren en af te breken, zodat een gebalanceerde hormoonspiegel ontstaat. Om oestrogeendominantie te behandelen of te voorkomen kun je het beste dagelijks flinke hoeveelheden kruisbloemige groenten eten , zodat je voldoende van de krachtige stof DIM binnen krijgt. Je kunt er ook sap van maken met een ‘juicer’ en op die manier veel DIM-rijke groenten in je smoothie of sap stoppen. De meest voorkomende kruisbloemige groenten die je in bijna elke supermarkt kunt kopen zijn bijvoorbeeld:
* Bloemkool
* Boerenkool
* Broccoli
* Radijs
* Rode kool
* Rucola
* Spruitjes
* Tuinkers
* Witte kool
Het is gezonder om zo veel mogelijk verse, en dan bij voorkeur biologische, groenten te eten, maar het innemen van DIM supplementen kan een zinvol alternatief zijn als je de behandeling van oestrogeendominantie wil versnellen. De best werkende DIM supplementen zijn die met een verhoogde biobeschikbaarheid, omdat deze beter door het lichaam worden opgenomen. Er zijn veel natuurvoedingswinkels en online winkels die dit krachtige type DIM supplement verkopen.
Zou je graag een persoonlijke analyse van je hormoonhuishouding willen? Dan kun je via deze link kijken of mijn Maximale Gezondheidsprogramma iets voor je is. Wanneer je interesse hebt kun je dat via de pagina aangeven en dan nemen we contact met je op.
