progesteron

De menopauze of overgang is een natuurlijke transformatie waar alle vrouwen vroeg of laat mee te maken krijgen. Gemiddeld krijgen vrouwen tussen de 45 en 55 mogelijk last van overgangsklachten. Wanneer je daar last van hebt, weet dan dat er manieren zijn om deze klachten te verlichten zonder medicijnen. Voeding speelt hierbij een belangrijke rol. In dit artikel lees je hoe overgangsklachten ontstaan en hoe je ze kunt verlichten.

Je lichaam in de overgang

De overgang of menopauze ontstaat geleidelijk en is het moment dat de vruchtbare periode van de vrouw is afgelopen en de menstruatie stopt. De periode die voorafgaat aan de menopauze kan een paar maanden tot een aantal jaar duren en heet ook wel de perimenopauze. Gemiddeld begint deze fase rond het vijftigste jaar. In deze periode vinden er veel hormonale veranderingen plaats in het lichaam. Bij 60% van de vrouwen kan dit leiden tot lichte of matige overgangsklachten en bij 20% tot ernstige klachten. Klachten variëren van hoofdpijn, slapeloosheid, duizeligheid, nachtzweten, angst of paniekaanvallen, stemmingswisselingen, gewichtstoename, zware menstruaties, opvliegers tot ernstige depressies. Zodra een vrouw stopt met menstrueren is zij in de overgang, meestal duurt het daarna nog een paar jaar voordat alle overgangsklachten definitief verdwenen zijn. Het is dus een volkomen natuurlijk proces dat hoort bij het ouder worden.

Voor deze tijd wordt er in een regelmatige cyclus een eicel afgescheiden die klaar is om bevrucht te worden. De eicellen verminderen bij het ouder worden en zo rond de overgang sterft de laatste eicel. Wanneer de eicellen opraken, daalt het progesterongehalte (geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken en de bijnierschors) in het lichaam. Dit is het begin van de perimenopauze. Daarnaast wordt de oestrogeenspiegel (ook afgescheiden door de eierstokken) instabiel. Zodra het progesteronniveau is gedaald, kan de oestrogeenproductie tijdelijk toenemen om dit evenwicht op te vangen, dan ontstaat er oestrogeendominantie. Later zal het oestrogeenniveau geleidelijk aan verminderen, tot er weinig tot niets meer aangemaakt wordt in de eierstokken. Het gevolg van de verandering in de productie van deze hormonen zorgt ervoor dat de menstruatie onregelmatig is of niet meer optreedt.
Doordat het lichaam op den duur steeds minder oestrogeen aanmaakt, wordt de binnenwand van de baarmoeder niet meer voldoende gestimuleerd om zich te ontwikkelen. Hierdoor wordt men onvruchtbaar en breekt de menopauze aan. De aanmaak van de vrouwelijke geslachtshormonen (oestrogeen en progesteron) is zodanig gedaald dat het krijgen van kinderen niet meer mogelijk is. Dit heeft bijvoorbeeld ook invloed op de temperatuurhuishouding van het lichaam: door de verlaging van het oestrogeengehalte wordt het uitzetten van de bloedvaten gestimuleerd, met opvliegers als gevolg. Na de menopauze hebben vrouwen, door de te lage oestrogeenspiegel, een verhoogd risico op botontkalking en de ziekte van Alzheimer (Bryant et al, 2002).

Menopauze en oestrogeendominantie

In de reguliere geneeskunde gaat men ervan uit dat klachten in en rond de menopauze vooral voortkomen uit een verminderde oestrogeenproductie. Hierdoor worden vaak oestrogeen supplementen voorgeschreven, die vaak synthetische hormonen bevatten. Dr. Christiane Northrup stelt dat het oestrogeengehalte zeker daalt in de menopauze, maar vooral na de laatste menstruatie. Zij zegt dat veel meer vrouwen juist last hebben van oestrogeendominantie tijdens de overgang, dus teveel oestrogeen in verhouding tot progesteron. Progesteron daalt relatief namelijk nog meer dan oestrogeen, omdat progesteron na de eisprong piekt en de eisprong niet meer plaatsvindt na de menopauze. Sommige vrouwen hebben volgens Dr. Northrup wel tien tot vijftien jaar last van de symptomen van oestrogeendominantie, mogelijk al vanaf hun vijfendertigste. Ook Dr. John Lee was hier van overtuigd. Hij was vooruitstrevend in zijn visie dat oestrogeendominantie de werkelijke oorzaak was van overgangsklachten, vooral bij jongere vrouwen. Hij pleitte voor behandeling met natuurlijke progesteron suppletie en heeft veel onderzoek gedaan naar de effecten van natuurlijke progesteron op overgangsklachten en behandelde in zijn praktijk veel vrouwen. Meer daarover kun je lezen in zijn boek ‘Menopauze, alles wat je dokter je niet vertelt’.

Ook in het boek ‘The Estrogen Errors’ schrijven endocrinoloog Jerilynn Prior en journalist Susan Baxter dat de perimenopauze al kan beginnen en hormonen al kunnen veranderen als je nog gewoon regelmatige menstruaties hebt. Met zowel lichamelijke als psychische klachten als gevolg. Omdat veel vrouwen en artsen dit niet weten krijgen veel vrouwen een verkeerde diagnose (en medicijnen) in deze periode, van PMS, stress, depressie, slaapstoornis tot vleesbomen. Prior legt in het boek uit dat artsen ervan uitgaan dat eierstokken minder oestrogeen aanmaken, maar dat in de perimenopauze de oestrogeenspiegels juist vaak enorm hoog zijn. Voor een optimale gezondheid is het belangrijk dat oestrogeen en progesteron met elkaar in balans zijn. Wanneer je extra oestrogeen gaat gebruiken kunnen de klachten alleen maar erger worden. Helaas is er geen medische test die kan aantonen of je in de perimenopauze bent. In het boek adviseren Prior en Baxter om vooral goed te luisteren naar je lichaam. Ook adviseren ze om eventueel bio-identiek progesteron bij te slikken, het heeft volgens hen geen noemenswaardige bijwerkingen en wanneer het je niet helpt kun je er gewoon weer mee stoppen.

Voeding en overgangsklachten

Een gezond voedingspatroon met veel vitamines en mineralen en een gezonde levensstijl zijn de belangrijkste ingrediënten voor een gezonde hormoonhuishouding en zo min mogelijk overgangsklachten. Naast gezonde voeding helpt het ook om regelmatig te bewegen.
Er zijn bepaalde groenten die extra ondersteunend werken in de perimenopauze. Dit zijn de groenten die behoren tot de familie van de kruisbloemigen, zoals broccoli, bloemkool, boerenkool, radijs, spruitjes, rucola en andere koolsoorten. Alle groenten uit deze familie bevatten Diindolylmethaan, kortweg DIM genoemd, een stof die de hormoonbalans en het gedrag van cellen in het lichaam reguleert. DIM is geen imitatie van oestrogeen, het is ook geen fyto-oestrogeen en het heeft geen oestrogene eigenschappen. DIM is een fyto-nutriënt dat het lichaam een handje helpt om oestrogeen te verteren en af te breken, zodat een gebalanceerde hormoonspiegel ontstaat. Bijvoorbeeld om oestrogeendominantie te behandelen of te voorkomen, ook in de perimenopauze, kun je het beste dagelijks flinke hoeveelheden kruisbloemige groenten eten , zodat je voldoende van de krachtige stof DIM binnen krijgt. Je kunt er ook sap van maken met een ‘juicer’ en op die manier veel DIM-rijke groenten in je smoothie of sap stoppen.

Tot nu toe heeft het onderzoek naar de werking van DIM zich vooral gericht op de hormoonregulerende eigenschappen. In veel onderzoek, zoals in de Biochemical Pharmacology Journal, de Pharmaceutical Research en de Cancer Letter van 2008 staat beschreven dat DIM zelfs een van de meest effectieve fytonutriënten is bij het voorkomen en de behandeling van o.a. borst-, prostaat-, darm- en alvleesklierkanker (o.a. Kim YS, Milner JA et al, 2005. Myzak MC, Tong P et al, 2007. Hsu JC, Dev A et al, 2006). In de Journal of Nutrition van 2008 staat daarnaast beschreven dat DIM ontstekingsremmende eigenschappen heeft.

Je kunt ook baat hebben bij het superfood maca, of je oestrogeengehalte nou te hoog is (tijdens de perimenopauze) of te laag (later tijdens de menopauze). Deze wortel (Lepidium Meyenii) in poedervorm en afkomstig uit het Andesgebergte van Peru, kan helpen om onze hormoonspiegels te herstellen. Onderzoek (Gonzales et al, 2009) heeft aangetoond dat maca een positief effect heeft op het energieniveau en het humeur, angsten kan helpen verminderen en het libido verhoogt en daarmee kan maca mogelijk allerlei klachten verminderen waar vrouwen rond de overgang mee te maken hebben. Het belangrijkste kenmerk van dit poeder is namelijk dat het een adaptogeen is. Adaptogenen zijn voedingsmiddelen of –stoffen die een uitbalancerend, regulerend effect en dus een harmoniserende werking op het lichaam hebben. Ze zorgen dat disbalansen worden hersteld. Zo ook disbalans in de hormoonspiegel tijdens de overgang, zo blijkt ook uit onderzoek (Meissner et al., 2006). Maca kan helpen om de extreme wisselingen in de hormoonspiegel te voorkomen en daarmee klachten helpen verminderen. Het kan energie geven wanneer je futloos bent, en juist ontspannen als je stress of angst ervaart. Een ander onderzoek toonde aan dat maca het zuurstofgehalte in het bloed kan verhogen, waardoor de geest alerter wordt en het uithoudingsvermogen beter kan worden (Balick & Lee, 2002).

Wil je weten welke andere factoren je ook moet kennen om opvliegers te verminderen lees dan de blog Opvliegers oorzaken.

Positief denken

Naast een gezond voedingspatroon en regelmatig bewegen is ook je mindset belangrijk. De overgang is eigenlijk niets om tegenop te zien. Het is de kroon op de vruchtbare periode van je leven. Ook is het een nieuw begin, de start van een hele nieuwe levensfase vol mogelijkheden.

Je kunt meer lezen over deze onderwerpen op de ledenwebsite van ons Maximale Gezondheidsprogramma. In dit programma krijg je een persoonlijke analyse van je hormoonhuishouding en persoonlijke begeleiding om je hormoonhuishouding in balans te brengen, gezonder te worden en meer energie (terug) te krijgen. En zo ook eventuele overgangsklachten te verminderen.