Gezondheidsrisico’s van Genetisch Gemanipuleerde Soja (GMO) – Het hele Soja verhaal deel 3

• • Gezondheid • 6

De consumptie van sojaproducten stijgt nog steeds in Westerse landen, mede dankzij het feit dat steeds meer mensen wat minder vlees willen eten. Zij zien sojaburgers en andere vleesvervangers als een gezond alternatief, maar gaan vaak helemaal voorbij aan het feit dat de meeste sojaproducten gemaakt zijn van genetisch gemanipuleerde soja (ook vaak GMO soja genoemd). Behalve dat soja rijk is aan fytinezuur en fyto-oestrogenen, is genetische manipulatie van soja misschien wel de belangrijkste reden om nooit sojaproducten te eten. In deze blog lees je waarom. (meer…)

Soja vleesvervangers gezond of vermijden? – Het hele Soja verhaal deel 2: Fyto-oestrogenen

• • Gezondheid, Voeding • 0

Steeds meer mensen eten een of meerdere dagen per week geen vlees. De reden dat ‘part time vegetarisme’ de laatste jaren sterk aan populariteit wint is niet alleen omdat consumenten zich daar beter bij voelen. Veel mensen zijn ook bezorgd om het dierenwelzijn, het milieu en de wereldvoedselvoorraad, die allemaal in hoge mate belast worden door de vleesindustrie. Supermarkten spelen handig in op deze trend en hebben bijna allemaal vegetarische vleesvervangers zoals sojaburgers, sojaworstjes en sojagehakt in het koelschap liggen. Echter, soja vleesvervangers zijn helemaal niet zo gezond als je op eerste gezicht zou denken. (meer…)

Zijn vleesvervangers gezond?

• • Gezondheid • 0

Er zijn talloze redenen om vegetarisch te eten zoals dierenwelzijn, het milieu en de wereldvoedselvoorraad. Vleesvervangers zijn dan ook in elke supermarkt verkrijgbaar, maar zijn deze vleesvervangers gezond? In dit artikel lees je ook wat je kunt kiezen als alternatief.

Deze producten liggen vaak naast vlees in het koelvak en ze lijken qua uiterlijk ook op vlees. Het lijkt een aantrekkelijk alternatief voor vegetariërs om zo genoeg eiwitten binnen te krijgen, maar zo gezond zijn vleesvervangers van de supermarkt niet. In de eerste plaats kun je dat al zien aan de enorme lijst ingrediënten op deze producten, waaruit blijkt dat het sterk bewerkte fabrieksmatige voeding is. Hoe gezonder en verser de producten, hoe minder kunstmatige ingrediënten er zijn toegevoegd. Er zitten veelal kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen in vleesvervangers. Er zitten vaak verdikkingsmiddelen in en zelfs suiker en verzadigd vet. Sojaburgers zitten bijvoorbeeld vol met E-nummers. In een artikel in de Engelse krant Daily Mail hebben onderzoekers een aantal vegetarische producten, waaronder worstjes en burgers, onder de loep genomen en ze ontdekten dat sommige van deze producten net zoveel zout bevatten als in vijf zakken chips. In het artikel zegt professor van de cardiovasculaire afdeling van het St. George Hospital Medical School in Londen, Graham MacGregor, dat mensen tegenwoordig gemiddeld zoveel zout eten dat het onze gezondheid in gevaar brengt. Het verhoogt de bloeddruk wat een grote oorzaak is van een beroerte of hartaanval. Op het etiket van vleesvervangende producten op basis van soja staat vaak dat er vitamine B12 in zit, de vorm die aan de meeste vleesvervangers wordt toegevoegd is cyanocobalamine, een vorm die nog een proces in het lichaam moet afleggen om biologisch actief te worden. De vraag is dus hoeveel het lichaam hiervan werkelijk opneemt. Daarnaast zul je in de meeste gevallen op het etiket van het product kunnen lezen dat de soja die gebruikt is genetisch gemanipuleerd is. Tot op heden is het niet duidelijk wat de lange termijn gevolgen zijn voor de gezondheid van mens en dier, daarom kun je genetisch gemanipuleerde (vaak aangeduid als ‘genetisch gemodificeerde’) producten het beste vermijden.

Waarom vermijden?
Er zitten wel eiwitten in deze producten, maar dit gaat dan bijvoorbeeld om ongefermenteerde soja. Bijvoorbeeld gerehydrateerd soja-eiwit, een eiwit uit soja waarbij eerst water is ontrokken en later weer is toegevoegd. Soja behoort tot de familie van de peulvruchten en bevat in ongefermenteerde vorm grote hoeveelheden fytinezuur. Deze stof schijnt, als je er regelmatig veel van eet, de absorptie in het lichaam van belangrijke mineralen zoals calcium, magnesium, koper, ijzer en zink in het spijsverteringsstelsel blokkeren. Dit wordt bijvoorbeeld ondersteund door een onderzoek uit 2003 (Hurrell et al.) waaruit bleek dat wanneer je fytinezuur vanuit je voeding reduceert (in het onderzoek aangetoond via granen), je lichaam 12x meer ijzer kan opnemen. Ook bevat ongefermenteerde soja trypsine-remmers, die een negatieve invloed hebben op de vertering van eiwitten waardoor ze niet verteerd en geabsorbeerd kunnen worden. Ook kunnen ze alvleesklierproblemen veroorzaken, zo ontdekten onderzoekers onder leiding van Dr. Mike Fitzpatrick, een wetenschapper uit Nieuw Zeeland die vele onderzoeken heeft gedaan naar de effecten van soja. Zij stellen ook dat als je als je vaak ongefermenteerde soja eet, de kans op onvruchtbaarheid bij mannen toeneemt, de kans op hersenbeschadiging toe kan nemen, een verzwakt het immuunsysteem en meer kans om voedselallergieën en –intoleranties te krijgen. Hierover is in 2006 een uitgebreid artikel geschreven in de Engelse krant The Guardian waarin ook stond dat de non-profit Weston A. Price Foundation organisatie, die onafhankelijke onderzoeken doet op het gebied van voeding, dit ondersteunt met verschillende wetenschappelijke onderzoeken. Bovendien is ongefermenteerde sojavoeding rijk aan aluminium, wat giftig kan zijn voor het zenuwstelsel en de nieren, aldus deze organisatie.

Vleesvervangers
Maar het meest ongezonde aan ongefermenteerde soja is de aanwezigheid van fyto-oestrogenen. Dit zijn de oestrogenen in voeding, het zijn natuurlijke of plantoestrogenen die bijvoorbeeld voorkomen in soja, peulvruchten, volkorengranen, cafeïne, erwten, pinda’s, linzen, kiemen, alfalfa en kikkererwten. Ondanks dat ze helemaal natuurlijk zijn, kunnen deze stoffen ons eigen oestrogeen imiteren. Ze hebben veel overeenkomsten met oestrogeen die in het menselijk lichaam wordt aangemaakt. Omdat de twee hormonen zo op elkaar lijken kunnen fyto-oestrogenen de hormoonbalans in het lichaam van zowel mannen als vrouwen flink verstoren, en dit kan leiden tot oestrogeendominantie, onvruchtbaarheid, een onregelmatige menstruatiecyclus en een verhoogde kans op borstkanker. Fyto-oestrogenen hebben een sterke invloed op de schildklier en oestrogeendominantie, een term die voor het eerst werd gebruikt door de overleden Amerikaanse arts Dr. John Lee, kan ook de werking van schildklierhormoon tegengaan. Dit kan leiden tot een te langzaam werkende schildklier en tekorten aan B-vitamines, magnesium en zink, aldus deze arts. Vooral voor zuigelingen is ongefermenteerde soja ongezond, als zuigelingen zuigelingenmelk op basis van soja krijgen, kun je de hoeveelheid oestrogenen per dag, naar schatting, vergelijken met de hoeveelheid oestrogenen in vijf anticonceptiepillen. De onderzoekers van een uitgebreide studie (2010) over fyto-oestrogenen, Heather B. Patisaul en Wendy Jefferson, adviseren in dit onderzoek vrouwen die borstvoeding geven, zwanger zijn of dat willen worden dan ook heel voorzichtig te zijn met soja producten en zich bewust te zijn dat deze producten niet de beste optie zijn voor de (ongeboren) baby.

Niet alle vleesvervangers die je in de koelschappen van de supermarkt vindt zijn gemaakt van soja. Sommige producten bevatten geen soja als basis, maar bijvoorbeeld maïs, kikkererwten, paddenstoelen, noten, zuivel of eieren. Het nadeel van al deze producten blijft dat ze vaak sterk bewerkt zijn en dus veel zout en kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen bevatten.

Genoeg alternatieven
Er zijn genoeg gezonde alternatieven voor vlees of ‘nep-vlees’, waarmee je dezelfde voedingsstoffen binnenkrijgt.
Eiwitten
* Hennepzaad
* Chiazaden
* Amarant
* Boekweit
* Quinoa
* Havermout
* Chlorella
* Spirulina
* Whey proteïne

Vitamine B12
* Biologische eieren
* Eventueel supplementen

IJzer
* Bonen
* Cashewnoten
* Hennepzaden
* Linzen
* Broccoli
* Havermout
* Spinazie
* Kool
* Zonnebloempitten
* Rauwe cacao

Gefermenteerde soja is ook een goed alternatief, dan wel liefst van bio-organische en niet bewerkte soja. Bij bewerkte soja gaan namelijk veel goede voedingsstoffen verloren en bovendien worden er tijdens het bewerkingsproces schadelijke stoffen gevormd zoals vrije glutaminezuur (MSG) en zelfs toegevoegd. Gefermenteerde soja is wel gezond omdat het schadelijke fytinezuur tijdens het fermentatieproces (als bepaalde stoffen worden omgezet in andere stoffen) wordt geneutraliseerd. Bijvoorbeeld door het laten weken van de soja. Ook granen en peulvruchten kun je eigenlijk het beste eerst 48-72 uur weken voordat je ze gaat koken, tijdens het weken vindt namelijk fermentatie plaats. Het wellen van granen en bonen wordt ook aangeraden in de macrobiotiek. Gefermenteerde soja is niet alleen gezond doordat fytinezuur is geneutraliseerd, het helpt ook bij het hergroeperen van de ‘vriendelijke’ bacteriën in de dikke darm die de ‘onvriendelijke’ bacteriën neutraliseren. Het helpt dus om de darmflora in de dikke darm gezond te houden. Daarnaast zorgt gefermenteerde soja ervoor dat voedsel en voedingsstoffen beter worden opgenomen. Wanneer je dus de volgende keer sojaproducten koopt, let er dan op dat je alleen gefermenteerde sojaproducten kiest. Je moet dan denken aan miso, tempeh, tamari en gefermenteerde sojasaus. Aangezien sojamelk nooit gefermenteerd is zou je hiervoor als alternatief (ongezoete) havermelk, rijstmelk, amandelmelk, kokosmelk of geitenmelk kunnen nemen.

Uiteindelijk is het meest gezond om zo veel mogelijk verse en natuurlijke producten te eten zonder kunstmatige toevoegingen en lange ingrediëntenlijsten. In het programma Superverbrander Methode gaan we dieper in op gezonde en minder gezonde voedingsmiddelen en hoe je jouw voedingspatroon kunt uitbalanceren zodat je een gezond gewicht krijgt en behoud.

De gevaren van ongefermenteerde soja

• • Gezonde voeding • 2

Mede door de toegenomen populariteit van vegetarisme sinds de jaren ’70 is soja tegenwoordig uitgegroeid tot een ‘bijna perfect’ voedingsmiddel. Fervente liefhebbers van soja menen dat soja onder andere een ideale voedingsbron is voor eiwit, bijdraagt aan een lager cholesterolgehalte, helpt tegen kanker, beschermt tegen hartziekten, de symptomen van de menopauze reduceert en helpt tegen botontkalking.

Soja lijkt dus erg gezond, maar is dat ook echt zo? Je zou het niet zeggen als je bedenkt dat de sojaboon tot 1913 door de U.S. Department of Agriculture (USDA) in Amerika gekwalificeerd werd als industrieel product in plaats van voedsel!

Wat is soja en in welke voedingsmiddelen zit het

De sojaboon is een peulvrucht en komt oorspronkelijk uit het Verre Oosten, waar het al duizenden jaren een belangrijk onderdeel is van het voedingspatroon. In het Chinese keizerrijk behoorde de sojaboon zelfs tot de vijf heilige gewassen, naast tarwe, rijst, gierst en gerst. Vandaag de dag zit soja in producten zoals tofoe, tahoe, tempé, sojamelk, sojasaus en vegaburgers.

Waarom ongefermenteerde sojaproducten helemaal niet gezond zijn

Soja behoort tot de familie van de peulvruchten. Alle peulvruchten en volkoren granen zoals rijst, gerst, haver, tarwe en rogge bevatten fytinezuur. Aangezien soja ook een peulvrucht is zit er dus een grote hoeveelheid fytinezuur in, dat in ongefermenteerde soja volop aanwezig is. Fytinezuur kan bij consumptie van grote hoeveelheden de inname van essentiële mineralen zoals calcium, magnesium, koper, ijzer en zink in het spijsverteringsstelsel blokkeren. Bij kinderen en menstruerende vrouwen kan fytinezuur een belangrijk negatief effect hebben, omdat vrouwen en kinderen ijzer nodig hebben.

Er zijn ook nog een aantal andere redenen waarom ongefermenteerde soja een ongezonde keuze is, maar misschien wel het meest gevaarlijke effect op de gezondheid van dit type soja heeft te maken met de aanwezige fyto-oestrogenen, die de effecten van het vrouwelijke hormoon oestrogeen kunnen imiteren. Doordat de fyto-oestrogenen in soja de endocriene functie verstoren hebben ze de potentie om onvruchtbaarheid te veroorzaken. Bovendien wordt door inname van fytro-oestrogenen de kans op borstkanker in volwassen vrouwen vergroot. Ook hebben fyto-oestrogenen een sterke invloed op de schildklier waardoor zij een overmatig werkende schildklier en schildklierkanker kunnen veroorzaken. Ongefermenteerde soja is het meest problematisch voor zuigelingen, omdat zuigelingen die uitsluitend zuigelingenmelk op basis van soja krijgen per dag naar schatting dezelfde hoeveelheid oestrogeen binnen krijgen als in vijf anticonceptiepillen zit.

Het gezonde alternatief: gefermenteerde soja

Om de gezondheidsvoordelen uit soja te halen kun je daarom het beste alleen gefermenteerde sojaproducten consumeren, en dan nog bij voorkeur alleen gemaakt van bio-organische niet-bewerkte soja. Gefermenteerde soja, dat terug te vinden is in producten als tempé, sojasaus (specifiek de gefermenteerde) en miso, is in tegenstelling tot ongefermenteerde soja wel gezond omdat het fytinezuur, dat zich van nature in sojabonen bevindt, tijdens het fermentatieproces geneutraliseerd wordt. Daarnaast helpt gefermenteerde soja bij het hergroeperen van de ‘vriendelijke’ bacteriën in de dikke darm die de ‘onvriendelijke’ bacteriën neutraliseren en zorgt het voor een betere algemene opname van voedsel en voedingsstoffen.

Dit is een samenvatting van het artikel “De gevaren van ongefermenteerde soja” op de Superverbrander Methode leden website, waarin je leert dat soja niet altijd gezond is en waarom, en welke type sojaproducten je wel kan eten.

Schadelijke effecten van gluten op de gezondheid + de gezonde alternatieven

• • Afvallen • 0

Gluten zijn eiwitten die voorkomen in graansoorten zoals tarwe, gerst, haver, spelt, kamut en rogge. Behalve in verse broodproducten kom je gluten ook tegen in heel veel andere producten uit de supermarkt, waaronder pasta, koekjes, sojasaus en bier. Veel mensen zijn overgevoelig voor gluten zonder dat zij zich hier zelf van bewust zijn. Bij een overgevoeligheid voor gluten reageert het immuunsysteem van het lichaam met een allergische reactie waarbij de dunne darm wordt beschadigd en ontstekingen worden veroorzaakt. Door deze ontstekingen kan de dunne darm niet goed functioneren en worden de voedingsstoffen niet of niet goed opgenomen in het lichaam. Daarnaast kunnen de ontstekingen leiden tot allerlei chronische aandoeningen.

Dit is het vervolg op het artikel 'Maken gluten je dik?'.

Historici hebben sterke aanwijzingen dat onze prehistorische voorouders weinig granen aten. De mensen die toen leefden waren jagers en verzamelaars en aten vooral vlees, groenten en fruit. Dr. Mercola, een vooraanstaande Amerikaanse arts, stelt in een artikel uit 2003 dat sindsdien ons lichaam nauwelijks is geëvolueerd en het dus dan ook niet verwonderlijk is dat granen de veroorzakers zijn van veel gezondheidsklachten.

Het is vaak moeilijk om glutenintolerantie vast te stellen, omdat er zoveel verschillende symptomen zijn die kunnen wijzen op een overgevoeligheid voor gluten. Bovendien variëren de symptomen van persoon tot persoon. In het wereldwijd gerespecteerde Lancet Medical Journal (1997, 2003) worden onder andere de volgende symptomen genoemd die direct kunnen worden teruggevoerd op glutenintolerantie:

  • buikpijn
  • diarree
  • obstipatie
  • abnormaal haarverlies
  • bloedarmoede
  • mondzweren
  • huiduitslag
  • gastro-oesofageale reflux
  • lactose-intolerantie
  • prikkelbare darm
  • verhoogde concentratie van leverenzymen
  • leverziekten van onbekende oorsprong
  • slechte opname van en tekort aan voedingsstoffen zoals ijzer, foliumzuur, calcium, magnesium en vetoplosbare vitamines

Ook kan glutenintolerantie de aanzet zijn tot een aantal chronische ziekten, waaronder artritis, auto-immuunziekten, kanker (met name aan de dunne darm, lymfeklieren en slokdarm), onvruchtbaarheid of miskramen, neurologische symptomen (zoals perifere neuropathie, ataxie, epilepsie en cognitieve dysfunctie), osteoporose of osteopenie en psoriasis.

Ook in een artikel van de Journal of the American Medical Association (2009) werd een onderzoek beschreven waarin werd aangetoond dat mensen met een glutenintolerantie een grotere kans hebben om chronische ziektes te ontwikkelen en vroegtijdig te sterven. Daarnaast kan volgens een artikel uit Psychology Today, waarin verwezen wordt naar een psychiatrisch onderzoek uit 2009, de kans op psychotische stoornissen worden verminderd indien gekozen wordt voor een voedingspatroon waarin geen gluten voorkomen. Een gezond, voedingrijk eetpatroon met voedingsmiddelen die je lichaam nodig heeft, zonder voedingsmiddelen die gluten bevatten, heeft ook een positief effect op de gezondheid van mensen die lijden aan schildklierziektes, taaislijmziekte, multiple sclerosis, bloedarmoede, autisme en prikkelbaar darmsyndroom. Bovendien is een voedingspatroon zonder gluten ideaal voor mensen die gezond willen afvallen.

Omdat graan een belangrijke plaats inneemt in ons moderne westerse voedingspatroon, zou je kunnen denken dat een écht gezond eetpatroon waarin geen gluten voorkomen betekent dat je bijna niets meer kan eten. Dit is echter helemaal niet waar. Het enige dat je niet meer kan eten is graanproducten en producten die graanproducten als bestanddeel hebben. Gluten zitten vaak verborgen in allerlei producten waar je dat minder snel zou verwachten, zoals kant-en-klare soepen, snoepjes, sterke drank, vruchtendranken, bouillonblokjes, boterhammenworst en zelfs voedingssupplementen, medicijnen, postzegels (!) en cosmetica. Het is dus niet te voorkomen dat je, voordat je een product koopt, eerst op het etiket moet kijken om je er zeker van te stellen dat het product wel geen gluten bevat.

Dit lijkt een hele opgave als je gehaast met je boodschappenlijstje door de supermarkt loopt, maar op den duur weet je uit je hoofd welke producten je wel en niet kan kiezen.

Er zijn genoeg gezonde alternatieven die uitstekende (eiwitrijke) vervangers zijn voor graanproducten. Een vrij onbekend alternatief met een hoog eiwitgehalte is quinoa, een graanachtig zaadproduct met een heerlijke smaak dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuid-Amerika.

Daarnaast bevatten ook onder andere rijst, gierst, (zoete) aardappels, linzen, kikkererwten en bonen helemaal geen gluten. Ook bieden veel supermarkten en reformwinkels tegenwoordig een hele lijn producten die geen gluten bevatten aan, waaronder brood en pasta zonder gluten. Wees echter kritisch op dit laatste alternatief ('glutenvrij brood'). Je wilt bij voorkeur geen bewerkte voedingsmiddelen eten, maar juist wat rechtstreeks uit de natuur komt.

Als je overgaat op een gezond, voedingrijk eetpatroon met voedingsmiddelen die je lichaam nodig heeft, zonder voedingsmiddelen die gluten bevatten, dan zul je zien dat je vanzelf minder suikers en slechte vetten gaat eten. Je zult eerder kiezen voor verse en biologische producten, en dat is al een winst voor je gezondheid op zichzelf!