Is koffie drinken gevaarlijk of gezond?

Even een bakje koffie… gezellig! Koffie drinken speelt een belangrijke rol in onze sociale cultuur. Teveel koffie is echter niet bevorderlijk voor onze gezondheid, want koffie bevat specifieke stoffen die het risico op hart- en vaatziekten kunnen vergroten. Toch zijn er ook heel veel onderzoeken die juist laten zien dat koffie een zeer positief effect heeft op de gezondheid en onder andere diabetes type 2, de Ziekte van Parkinson en diverse vormen van kanker kan helpen voorkomen.

Koffie – het populairste en meest bestudeerde drankje van Nederland

In de afgelopen decennia is er zeer veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van koffie, maar tot op de dag van vandaag zijn wetenschappers het er nog steeds niet over eens wat nou precies de voor- en nadelen van koffie drinken zijn. Diverse onderzoeken tonen namelijk tegenstrijdige resultaten, en wat het ene onderzoek bevestigt wordt vervolgens alweer snel door een ander onderzoek tegengesproken. Niettemin is het belangrijk dat we meer duidelijkheid krijgen over de positieve en negatieve effecten, want koffie is het meest geliefde drankje van Nederland. Volgens het CBS drinken Nederlanders in 2006 gemiddeld 3,2 kopjes koffie per dag, wat neerkomt op ca. 6,9 kilo koffie per persoon per jaar.  Daarmee steekt de populariteit van koffie in Nederland ver uit boven de meeste andere landen (alleen in Scandinavië, België en Luxemburg wordt meer koffie gedronken) en in Nederland wordt ook veel meer koffie gedronken dan andere dranken zoals thee, mineraalwater, frisdranken en alcoholische dranken.

De gevaren van koffie

Koffie wordt gemaakt van koffiebonen, die eerst gedroogd en daarna gebrand en gemalen dienen te worden voordat er koffie van kan worden gemaakt. Koffie bevat een aantal stoffen die een schadelijk effect kunnen hebben op de gezondheid als je  er teveel van drinkt. Deze stoffen zijn:

• Triterpenen (kahweol en cafestol): deze verhogen het LDL cholesterol en de homocysteïnewaarden in het lichaam.  Als gevolg hiervan worden de bloedvaten star en neemt de kans op aderverkalking toe, en dit leidt tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (De Roos et al., 1999). Echter, andere onderzoeken laten een heel ander beeld zien en tonen aan dat koffie het risico op hart- en vaatziekten helemaal niet verhoogt (Wu et al., 2009), dus het laatste woord is hier nog niet over gezegd.
• Cafeïne: een stimulerende stof die tot nervositeit en angststoornissen kan leiden bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Daarnaast kan cafeïne leiden tot een verhoogde bloeddruk en een grotere aanmaak van cortisol in het lichaam, en bij mensen die zeer veel koffie drinken kan de grote hoeveelheid cafeïne zelfs leiden tot hartkloppingen (o.a. Broderick & Benjamin, 2004). Cafeïne remt bovendien de aanmaak van melatonine (Shilo et al., 2001), terwijl dit stofje er juist voor zorgt dat je een goede nachtrust kunt hebben en goed uit kunt rusten, zodat je lichaam zich ‘s nachts kan herstellen en groeihormoon aan kan maken die weer zorgt voor vetverbranding. De cafeïne maakt je bovendien energiek als je juist vermoeid bent en eigenlijk moeten rusten. Op die manier krijg je meer stress en dat belast je bijnieren.
• Koffie heeft een vochtafdrijvend effect waarmee de vochtbalans in het lichaam kan worden verstoord

De voordelen van koffie

Wat steeds duidelijker wordt is dat koffie naast een aantal nadelen voor de gezondheid ook talloze voordelen heeft:

• Koffie verlaagt het risico op diabetes type 2. Onderzoeken hebben aangetoond dat koffie drinken een remmend effect heeft op de ontwikkeling van diabetes type 2. Daarnaast hebben onderzoekers ook ontdekt dat de glucose opname door het lichaam wordt verdubbeld als je koffie drinkt, wat een positief effect heeft als je last hebt van een verhoogde bloedsuikerspiegel (Oba et al, 2010).
• Bij regelmatig koffie drinken loop je aanzienlijk minder risico op de Ziekte van Parkinson. Onderzoekers hebben ontdekt dat koffie zeer goed beschermt tegen de Ziekte van Parkinson (Webster et al., 200). Zelfs de farmaceutische industrie is nu bezig met het ontwikkelen van medicijnen die de effecten van koffie op de hersenen imiteren.
• Koffie is goed voor de darmflora. Onderzoeken hebben aangetoond dat koffie de activiteit van de “goede” Bifidus bacterie bevordert, wat kan helpen om de balans van de darmflora gezond te houden (Jaquet e al., 2009)

Er zijn nog 6 andere voordelen van koffie drinken, deze worden uitgebreid genoemd in het volledige artikel (zie onderaan voor verwijzing), dit is een samenvatting.

Is koffie wel of niet goed voor de gezondheid?

Gezien de vele gezondheidsvoordelen van koffie valt het moeilijk te ontkennen dat er goede kanten zitten aan het drinken van koffie. Toch is overdaad zeker nooit goed, met name vanwege de negatieve effecten van cafeïne. Als je zoveel mogelijk van alle positieve effecten van koffie wil profiteren zonder teveel last te hebben van de negatieve bijwerkingen dan kun je jezelf het beste houden aan de volgende richtlijnen:

• Drink niet meer dan 1 of 2 kopjes koffie per dag
• Doe geen suiker en melk in de koffie maar drink het zwart. Wil je toch graag zoete koffie kies dan voor een natuurlijke zoetstof die veel minder effect heeft op de bloedsuikerspiegel, bijvoorbeeld kokosbloesemsuiker. Kun je niet zonder melk in je koffie, probeer dan eens gezonde alternatieven voor melk, zoals hennepmelk.
• Kies bij voorkeur voor cafeïnevrije koffie, zodat de koffie geen invloed heeft op je energieniveau of melatoninegehalte.

We hebben nog 6 andere tips voor je als je koffie wil drinken, deze worden genoemd in het volledige artikel (zie onderaan voor verwijzing), dit is een samenvatting.

Net zoals dat voor veel andere voedingsmiddelen geldt zul je voor jezelf de voor- en nadelen van koffie drinken tegen elkaar moeten afwegen. In sommige gevallen is het misschien beter om koffie geheel te laten staan en in plaats daarvan kruidenthee of groene smoothies te drinken – en natuurlijk gezonder te gaan eten… De keuze is geheel aan jou!

Dit is een samenvatting van het artikel “Koffie drinken – wel of niet gezond?” op de Gezonde Gewoontes ledensite, waarin je kunt lezen wat de gevaren van koffie zijn, welke gezonheidsvoordelen daar tegenover staan en hoe je op een verantwoorde wijze kan genieten van koffie zonder je lichaam overmatig te belasten.