Risicofactoren borstkanker waar je nooit over leest

Borstkanker is in Nederland de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen tussen de 35 en 64 jaar. Heel veel vrouwen zijn zich daarvan bewust en doen er daarom alles aan om het risico op borstkanker zo klein mogelijk te houden: ze roken niet, drinken niet of heel af en toe, letten op hun gewicht en slikken als het even kan geen anticonceptiepil. Heel verstandig, maar toch zijn dit maar een paar risicofactoren voor borstkanker. Wat veel vrouwen namelijk niet weten is dat zij elke dag worden blootgesteld aan allerlei stoffen die het risico op borstkanker óók vergroten, alleen lees of hoor je hier vrijwel nooit wat over in de media.

Belangrijke opmerking over dit artikel
Mijn doel met deze website is om mensen te helpen met hun gezondheid. Ik ben geen arts, neem niet de positie in van de arts en zeg niet dat je met de informatie in dit artikel kunt voorkomen dat je borstkanker krijgt. Wel is bewustwording in mijn ogen een belangrijk onderdeel van een goede gezondheid. Beter en beter voor ons lichaam zorgen is de belangrijkste preventie van ziekten die we zelf kunnen doen. We hebben nooit garanties, maar optimale voeding (en dat is voor ieder persoon verschillend), goede omgang met stress, een gezonde levensstijl en, zoals je in dit artikel zult lezen, verminderen van blootstelling aan toxiciteit, dragen allemaal bij aan een goede gezondheid vandaag. Ze verbeteren je kwaliteit van leven hoe dan ook. En hopelijk draagt het bij aan de preventie van ziekten in de toekomst.

Bekende risicofactoren borstkanker

Iedereen kent wel iemand die borstkanker heeft of heeft gehad, een levensbedreigende ziekte die gemiddeld 1 op de 10 vrouwen in Nederland treft. Het aantal vrouwen dat ooit in haar leven borstkanker krijgt is de afgelopen 20 jaar met meer dan 50% toegenomen. Meestal wordt een ongezonde leefstijl gezien als de belangrijkste oorzaak van deze recentelijke toename van borstkankergevallen.

Risicofactoren die het vaakst worden genoemd en verband houden met de leefstijl zijn:

• Alcoholgebruik
• Overgewicht
• Vaak op dieet gaan
• Sociaaleconomische omgeving
• Gebruik van hormonale anticonceptiemiddelen
• Gebruik van hormoonvervangende therapie (HRT)
• Zwangerschap op latere leeftijd

Daarnaast zijn er ook enkele bekende risicofactoren voor borstkanker die niet leefstijl gebonden zijn, zoals:

• Vroege eerste menstruatie
• Overgang op latere leeftijd
• Geografische locatie
• Genetische aanleg

Als je bovenstaande bekijkt dan zou je kunnen denken dat als je de leefstijl gebonden risicofactoren verlaagt, je enigszins invloed kunt uitoefenen op je kans op borstkanker. Toch is dat slechts gedeeltelijk waar. Het blijkt namelijk dat het risico op borstkanker ook toeneemt als je veelvuldig wordt blootgesteld aan allerlei stoffen uit je omgeving. En terwijl sommige van die stoffen lastig te vermijden zijn, zijn anderen heel goed te vermijden. Nogmaals: met het vermijden van deze stoffen ben je niet vrij van risico op borstkanker, maar het vermijden van toxische stoffen is altijd een stap vooruit in een goede gezondheid!

Minder bekende risicofactoren voor borstkanker

Slechts 30-50% van alle borstkankergevallen is toe te schrijven aan de bekende risicofactoren zoals hierboven beschreven, zo blijkt uit diverse wetenschappelijke onderzoeken die de laatste jaren zijn uitgevoerd (o.a. Blom et al., 1998[1]; Brody et al 2003[2]; Brody et al., 2007[3]). De andere 50 tot 70% is volgens diverse wetenschappers te wijten aan blootstelling aan giftige stoffen uit onze omgeving, milieuvervuiling dus. Hoe dit komt is eenvoudig te verklaren: de laatste 50 jaar is de mens op grote schaal chemische stoffen gaan ontwikkelen en produceren, voor allerlei verschillende toepassing in de landbouw, industrie en in huishoudens. Tot deze chemische stoffen behoren onder meer pesticiden, herbiciden, verfstoffen, chloorhoudende oplosmiddelen, industriële chemische stoffen, medicijnen, hormonen, parabenen en fyto-oestrogenen. Een schrikbarende ontdekking die wetenschappers hebben gedaan is dat ieder mens al deze stoffen in zijn of haar lichaam heeft, zonder het zelf te weten. De stoffen zitten allemaal opgeslagen in onder meer vetweefsel en navelstrengbloed, maar ook in borstweefsel (o.a. Darbre et al., 2004[4]).

In onderstaand overzicht kun je zien wat de meest voorkomende chemische stoffen zijn waarbij wetenschappers een verband met borstkanker vermoeden (o.a. Brody et al., 2007). Deze stoffen zijn allemaal te vinden in en om het huis, de werkplek en in voedsel, (drink)water, de aarde en de lucht.

Stof	Te vinden in	Risico
Benzeen	Benzine, lijm, bouwmaterialen, stoffering	Kankerverwekkend
Bisphenol A	Zuigflessen, witte vullingen, nagellak, verpakkingen, lijm	Hormoonverstorend Kankerverwekkend
Bromidehoudende brandvertragers	Computers, televisies, meubilair, textiel, verf	Hormoonverstorend
Cadmium	Batterijen, verf, glas, glazuur, kunstmest	Kankerverwekkend
Diozinen en furanen	Voeding, diervoeding	Kankerverwekkend
Ftalaten	Inkt, lijm, verf, plastic, cosmetica, verzorgingsproducten (parfums, deodoranten, aftershave), vloerbedekking, schoonmaakmiddelen	Hormoonverstorend Kankerverwekkend
Kwik	Thermometers, tandvullingen, pesticiden, batterijen	Hormoonverstorend
Methyleenchloride	Meubels, lijm, verfverwijderaars, ontvetters	Kankerverwekkend
Nonylfenol en alkylfenolen (verboden)	Schoonmaakmiddelen, cosmetica, wasmiddelen, pesticiden	Hormoonverstorend
Parabenen	Douchegels, shampoo, cremes, lotions, deodoranten, jam, bier, toetjes	Hormoonsverstorend
Pesticiden	Voedsel, drinkwater, tapijten, kleding, bouwmaterialen, botenverf	Hormoonverstorend Kankerverwekkend
Polyaromatische koolwaterstoffen (PAKs)	Fabrieksrook, rook van hout- en kolenkachels	Kankerverwekkend
Styreen, Vinylacetaat (synthetisch rubber)	Rubber, plastic, isolatiemateriaal, glasvezel, auto-onderdelen, voedselverpakkingen, stoffering	Kankerverwekkend
Vinylchloride (VCM)	PVC in bouwmaterialen, vloerbedekking, kunststof buizen en consumentenproducten	Kankerverwekkend

Een aantal interessante bevindingen van wetenschappers ondersteunen de visie dat omgevingsfactoren een veel grotere rol spelen bij het ontstaan van borstkanker dan eerder werd gedacht:

• Bij immigranten van de eerste generatie komt borstkanker veel minder vaak voor dan bij Nederlandse vrouwen. Echter, bij immigranten van de tweede of latere generatie zijn de borstkankercijfers vrijwel gelijk aan die van Nederlandse vrouwen (McPherson et al., 2000[5])
• Het risico op borstkanker voor geadopteerde kinderen houdt verband met hoe en waar ze opgroeien, het risico is dus niet genetisch bepaald. Ook tweelingen hebben niet hetzelfde risico op borstkanker, dit hangt eerder samen met waar ze elk opgroeien en leven (Lichtenstein et al., 2000[6])

Wat kun je zelf doen om het risico op borstkanker te verlagen

Natuurlijk kun je niet op een onbewoond eiland gaan wonen om blootstelling aan alle minder bekende maar zeker niet minder schadelijke risicofactoren te voorkomen. Toch sta je niet helemaal machteloos en kun je zelf een aantal maatregelen nemen om de blootstelling zoveel mogelijk te beperken:

• Mensen met een verzwakt immuunsysteem zijn mogelijk gevoeliger voor blootstelling aan kankerverwekkende en hormoonverstorende stoffen. Mocht je een verzwakt immuunsysteem hebben, probeer dan zo min mogelijk in aanraking te komen met onder meer verf, plastics en andere stoffen die in het eerder getoonde overzicht staan. Verhoog op hetzelfde moment je weerstand door gezond te eten en immuunsysteem versterkende superfoods te nemen, zoals bijvoorbeeld natuurlijke vitamine C.
• Eet gezond en gevarieerd en koop altijd biologische voeding die bij voorkeur seizoensgebonden en lokaal geteeld is, voor zover jouw budget dat toestaat. Op die manier voorkom je onnodige aanraking met pesticiden en herbiciden
• Kook, bereid en bewaar voeding zoveel mogelijk in glas, aardewerk en roestvrij staal. Vermijd plastics, met name die gemaakt zijn van PVC en polycarbonaat (te herkennen aan een driehoek en de nummers 3 of 6), en gebruik nooit pannen met een antiaanbaklaag
• Cosmetica en verzorgingsproducten staan er bekend om dat ze veel chemische stoffen uit bovenstaande lijst bevatten, kies daarom altijd voor producten op natuurlijke basis
• Gebruik alleen schoonmaakmiddelen op natuurlijke basis en gebruik geen chemische luchtverfrissers
• Koop zoveel mogelijk kleding die gemaakt is van katoen, wol of hennep, en laat je kleren nooit stomen bij een stomerij 

Conclusie
Zijn toxische stoffen de enige oorzaak van borstkanker? Nee. Zijn ze de belangrijkste oorzaak? Dat hoeft zeker niet het geval te zijn, en weten we niet. Verminder je je risico op borstkanker door toxische stoffen te vermijden? Dat weten we niet. Maar is een voedingspatroon en levensstijl dat zoveel mogelijk vrij is van toxische stoffen een verstandig idee? In mijn ogen wel. Veel van bovenstaande toxische stoffen zijn nooit in onze leefomgeving geweest. Ze zijn onnatuurlijk, "lichaamsvreemd". Ons lichaam beschikt over geweldige ontgiftingsmechanismen (lever, nieren), maar wij zijn, in mijn ogen, zelf verantwoordelijk om ons lichaam zo weinig mogelijk met toxiciteit te belasten.

Referenties

[1] Blom, A., et al. “Effects of xenoestrogenic environmental pollutants on the proliferation of a human breast cancer cell line (MCF-7).” Archives of Environmental Contamination and Toxicology 34.3 (1998): 306-310
[2] Brody, Julia Green, and Ruthann A. Rudel. “Environmental pollutants and breast cancer.” Environmental health perspectives 111.8 (2003): 1007
[3] Brody, Julia Green, et al. “Environmental pollutants and breast cancer.” Cancer 109.S12 (2007): 2667-2711.
[4] Darbre, P. D., et al. “Concentrations of parabens in human breast tumours.” Journal of applied toxicology 24.1 (2004): 5-13.
[5] McPherson, K., C. M. Steel, and J. M. Dixon. “Breast cancer–epidemiology, risk factors, and genetics.” British Medical Journal 321.7261 (2000): 624-624.
[6] Lichtenstein, Paul, et al. “Environmental and heritable factors in the causation of cancer—analyses of cohorts of twins from Sweden, Denmark, and Finland.” New England journal of medicine 343.2 (2000): 78-85.