Menopauze symptomen bij vrouwen – zo herken je een aankomende menopauze

De menopauze is een natuurlijk proces waar alle vrouwen op een gegeven moment mee te maken krijgen. Het is zeker geen medische aandoening, maar de lichamelijke en emotionele klachten kunnen wel je dagelijks leven op een negatieve manier beïnvloeden. De periode die voorafgaat aan de menopauze kan een paar maanden tot een paar jaar duren en in deze periode vinden er veel hormonale veranderingen plaats. In dit artikel lees je hoe je een aankomende menopauze herkent en hoe je klachten kunt verminderen en voorkomen.

In dit artikel:

• De hele overgangsfase
• Menopauze symptomen
• Zo kan je een aankomende menopauze herkennen
• Veel gemaakte fouten waardoor vrouwen meer klachten hebben in de menopauze
• Hoe bereid ik me goed voor? Tips bij een aankomende menopauze

Menopauze betekent letterlijk ‘stoppen van de menstruatie’, de vruchtbare periode van de vrouw is afgelopen en de menstruatie stopt. De eicellen verminderen bij het ouder worden en zo rond de overgang sterft de laatste eicel. Wanneer de eicellen opraken wordt het progesterongehalte in het lichaam minder, dit het geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken en bijnierschors. Daarnaast wordt de oestrogeenspiegel (ook afgescheiden door de eierstokken) instabiel. Dat is het begin van de perimenopauze. Dit is een proces van een paar jaar en gaat niet van de ene op de andere dag. De hormonen zoeken opnieuw balans in het lichaam, en wanneer het lichaam opnieuw hormonaal evenwicht heeft gevonden worden de klachten vaak minder.

De hele overgangsfase

Hoe lang deze hele overgangsfase duurt is voor iedere vrouw anders. Gemiddeld krijgen vrouwen tussen de 45 en 55 last van eventuele symptomen en overgangsklachten. De gemiddelde leeftijd, volgens het Nederlands Huisartsen genootschap, van vrouwen in Nederland die de menopauze bereiken is 50 tot 51 jaar, maar vrouwen die roken bereiken de menopauze eerder. Dit blijkt ook uit onderzoek van het Britse Institute of Cancer Research in 2012 (gepubliceerd in Midlife Health in 2014). De onderzoekers bekeken de gegevens van meer dan 50.000 vrouwen van 40-98 jaar. De vrouwen vulden vragenlijsten in over hun gewicht, dieet, beweegpatroon en het moment waarop hun menopauze begon. Hieruit bleek dat rokers maar liefst rond de twee jaar eerder in de overgang komen. Vrouwen met overgewicht kwamen juist een jaar later in de overgang net als vegetariërs en fanatieke sporters. Wanneer vrouwen onder de 40 overgangsklachten ervaren is er sprake van een vroegtijdige overgang, aldus de standaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Endocrinoloog Jerilynn Prior en journalist Susan Baxter schrijven in het boek ‘The Estrogen Errors’ dat je al lichamelijke en psychische klachten kunt krijgen als je gewoon nog regelmatige menstruaties hebt. Omdat je hormonen al kunnen gaan veranderen en de perimenopauze al kan beginnen. Veel vrouwen en artsen zijn zich er niet van bewust dat er al klachten kunnen ontstaan als de menstruatie nog regelmatig is en krijgen in die periode een verkeerde diagnose zoals PMS, vleesbomen, slaapstoornis, stress of depressie. Daarom is bewustzijn op dit onderwerp belangrijk en lees je in dit artikel hoe je de perimenopauze kunt herkennen.

Het ervaren van bepaalde symptomen zoals opvliegers en nachtelijk zweten hoeft niet te betekenen dat je al daadwerkelijk in de overgang zit. Wetenschappers van Group Health en het Fred Hutchinson Cancer Research Center in Seattle stellen naar aanleiding van hun wetenschappelijk onderzoek, onder meer dan 1500 vrouwen uit verschillende culturen, dat meer dan de helft van de vrouwen tussen de 45 en 65 jaar oud met een regelmatige menstruatiecyclus toch last heeft van opvliegers. Uit de resultaten bleek dat 55% van de ondervraagde vrouwen last had van opvliegers of nachtelijk zweten. Aziatische vrouwen hadden minder kans op klachten. Opvallend hierbij was dat de blanke vrouwen met overgangssymptomen vaker soja aten dan vrouwen zonder klachten. Deze symptomen hoeven dus niet te betekenen dat je al in de overgang zit, aldus onderzoekster Margery Gass.

Menopauze symptomen

Volgens de overkoepelende website van alle apotheken in Nederland zijn op dit moment ruim één miljoen vrouwen in de overgang. Tachtig procent van hen heeft klachten die samenhangen met deze periode en de helft daarvan zegt er erg veel last van te hebben. Maar niet alle vrouwen hebben (in minder of meerdere mate) last van klachten, twintig procent rolt klachtenvrij de overgang door. Vrouwen gaan met overgangsklachten steeds minder vaak naar de huisarts. In 2003 waren dat nog 30 van de 1000 vrouwen, in 2010 waren dat nog maar 17 van de 1000 vrouwen per jaar. Zo stelt het Nederlands Huisartsen Genootschap. De veranderingen in de hormoonhuishouding veroorzaken allerlei klachten en verschijnselen die voor iedere vrouw anders kunnen zijn. Veel voorkomende klachten zijn onregelmatige menstruatie, opvliegers, overmatige transpiratie, gewichtstoename, slaapproblemen, hoofdpijn, minder zin in seks, vaginale droogheid, spontaan urineverlies, somberheid of stemmingswisselingen, angst, hartkloppingen, obstipatie, gewrichtsklachten, prikkelbaar zijn en een gebrek aan zelfvertrouwen.

Zo kan je een aankomende menopauze herkennen

Er is helaas geen medische test die kan aantonen of je in de perimenopauze bent, en is het dus belangrijk om heel goed naar je eigen lichaam te luisteren. Aan bovenstaande symptomen kun je de perimenopauze herkennen. Hieronder lees je meer over een aantal van deze symptomen.

• Onregelmatige menstruatie
  Je merkt het begin van de perimenopauze het eerst aan veranderingen in je menstruatiepatroon. Ze worden onregelmatig en komen bijvoorbeeld eerst korter na elkaar, zijn heviger en gaan gepaard met stolsels. Daarna worden de periodes tussen de menstruaties steeds langer, tot ze uiteindelijk helemaal uitblijven. De gemiddelde tijd tussen het onregelmatig worden van de menstruaties en de menopauze is vier tot vijf jaar. Na de menopauze kunnen de overgangsklachten gemiddeld nog zo’n twee tot drie jaar aanhouden, aldus de overkoepelende website van alle apotheken in Nederland.
• Opvliegers
  Een opvlieger wordt ook wel hot flash of vapeur genoemd en lijkt eigenlijk nog het meeste op een acute stressreactie. Plotsling krijg je het intens warm vanaf de borst richting de hals en het hoofd (en soms over het hele lichaam). Dit gaat gepaard met een of meerdere lichamelijke reacties zoals het heel heet hebben, rood worden van hals en hoofd, hartkloppingen, blozen, rillingen, zweten en later juist koud en klam zijn. Gemiddeld duurt een opvlieger drie tot vijf minuten, maar soms zelfs een half uur en ze komen ook vaak ’s nachts voor. Volgens de NGH-standaard varieert de frequentie van opvliegers bij vrouwen van een paar per maand tot enkele per uur. Zij zeggen ook dat de precieze oorzaak van opvliegers nog altijd onbekend is. Het heeft waarschijnlijk te maken met hormonale schommelingen en een verstoord signaal tussen de hersenen en het lichaam. Ze zijn onschadelijk, maar kunnen behoorlijk vervelend zijn. Je kunt opvliegers zo veel mogelijk voorkomen door triggers van opvliegers zoveel mogelijk te voorkomen. Dit is stress (door adrenaline), suikers, cafeïne, alcohol, overgewicht, roken en pikant eten. Stress verergert bovendien ook de intensiteit van opvliegers. Uit onderzoek van de Mayo Clinic (gepubliceerd in het tijdschrift Menopause) bleek dat koffie overgangsklachten als opvliegers en ’s nachts transpireren kan verergeren. De onderzoekers vroegen meer dan 1800 vrouwen, tussen 2005 en 2011, naar hun klachten en koffiegewoontes. Vrouwen die koffie dronken bleken meer last te hebben van deze symptomen in vergelijking met de vrouwen die geen koffie dronken. Wat ook helpt is bewegen, uit verschillende onderzoeken is gebleken dat vrouwen die een half uur per dag bewegen minder snel opvliegers krijgen en de opvliegers zijn minder heftig dan bij de vrouwen die niet bewegen.
• Seksuele veranderingen
  De NHG-standaard stelt dat ongeveer 15% van de vrouwen in de perimenopauze last krijgen van vaginale droogheid. In en na de menopauze is dit ongeveer 30% van de vrouwen. Door de afname van oestrogenen wordt de bekledende laag in de vagina dunner en droger. Veel vrouwen kunnen last krijgen van jeuk of een branderig gevoel, ook bij het plassen. De blaas en vagina worden gevoeliger voor infecties. Door de daling van testosteron en deze veranderingen kan de behoefte aan seks afnemen, het libido verminderen en kan gemeenschap ook pijnlijk zijn. Uit onderzoek onder 3000 vrouwen en 600 artsen in zes Europese landen blijkt dat twee op de drie vrouwen na de menopauze minder plezier hebben in seks. Het superfood Maca heeft niet alleen een positieve werking op klachten rond de overgang, het heeft ook een positief effect op het libido.

Veel gemaakte fouten waardoor vrouwen meer klachten hebben in de menopauze

• Te veel oestrogenen
  Zodra het progesteronniveau is gedaald, kan de oestrogeenproductie tijdelijk toenemen om dit evenwicht op te vangen, dan ontstaat er oestrogeendominantie. Pas later zal het oestrogeenniveau geleidelijk aan verminderen, tot er weinig tot niets meer wordt aangemaakt in de eierstokken. Het gevolg daarvan is dat de menstruatie onregelmatig wordt en op een gegeven moment niet meer optreedt. De aanmaak van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron is dan zodanig gedaald dat het krijgen van kinderen niet meer mogelijk is. Deze oestrogenen zijn belangrijk, volgens de overkoepelende website van alle apotheken in Nederland hebben ze invloed op hart en bloedvaten, botten, hersenen, borsten en urinewegen. Volgens de NHG-standaard (Nederlands Huisartsen Genootschap) heeft 55 tot 60% bijvoorbeeld last van symptomen die te maken hebben met de bloedvaten (zoals ook opvliegers), vooral in het eerste jaar van de menopauze. Twee jaar voor de menopauze komen deze vasomotorische symptomen bij ongeveer 15% van de vrouwen voor.In de reguliere geneeskunde gaat men er vanuit dat klachten in en rond de menopauze vooral komen door een verminderde oestrogeenproductie, maar steeds meer vooraanstaande complementaire artsen zoals Dr. Christiane Northrup en Dr. John Lee zijn ervan overtuigd dat oestrogeendominantie de werkelijke oorzaak is overgangsklachten, vooral bij jongere vrouwen en in de perimenopauze. Sommige vrouwen hebben volgens Dr. Northrup wel tien tot vijftien jaar last van de symptomen van oestrogeendominantie, mogelijk al vanaf hun vijfendertigste. Het oestrogeengehalte daalt zeker in de menopauze, maar volgens Northrup vooral pas na de laatste menstruatie. Hierdoor worden vaak ten onrechte oestrogeensupplementen voorgeschreven waardoor klachten juist verergeren.
• Suikers
  Suikers zijn een trigger voor verschillende overgangsklachten zoals opvliegers. Het consumeren van suiker verergert de klachten. Bovendien wil je insulinepieken zoveel mogelijk voorkomen om je hormoonhuishouding in balans te houden. Suikers zitten niet alleen in taart, snoep of koek. Het zit in de meeste fabrieksmatige voeding in de supermarkt, zelfs in vleeswaren. Probeer het eten van suikers te verminderen en kijk hiervoor goed op de verpakkingen in de supermarkt.
• Te veel chemische stoffen
  Chemische stoffen in make-up, haarspray en voedselverpakkingen zorgen ervoor dat je eerder in de overgang kunt raken. Hiervoor waarschuwen wetenschappers van Washington University naar aanleiding van een onderzoek over het effect van deze stoffen. Ze analyseerden de hoeveelheid ftalaten in het bloed en de urine van 5700 vrouwen en kwamen tot de conclusie dat de vrouwen met de grootste hoeveelheid ftalaten in het lichaam gemiddeld twee tot drie jaar eerder in de overgang te komen. Deze ftalaten kunnen in cosmetica zitten, maar ook in plastic flessen en verpakkingen. Ook worden ze gebruikt als weekmaker in plastics (bijvoorbeeld in speelgoed). Britse experts stellen dat het niet nodig is om hiervan meteen in paniek te raken, er wordt steeds meer onderzoek naar gedaan. Het is wel goed om je hiervan bewust te zijn zodat je deze factoren kunt vermijden of verminderen. Misschien kies je liever make-up zonder deze stoffen of wil je plastic flessen en verpakkingen vermijden. Gezonde voeding en groene smooties helpen om je lichaam zo ‘schoon’ mogelijk te houden, ook kun je er voor kiezen je lichaam af en toe te reinigen door een detox. Superfoods als spirulina en chlorella ondersteunen het lichaam in het afbreken van toxische stoffen.
• Het belang van een gezond gewicht
  Gewichtsverlies kan overgangsklachten bij vrouwen verminderen. Vooral opvliegers nemen hierdoor af zo blijkt uit een onderzoek aan de University of Pittsburgh. Ze onderzochten veertig vrouwen met overgewicht waarvan allen last hadden van opvliegers. Door gewicht te verliezen werden deze klachten aanzienlijk minder en het was zelfs zo dat de mate van gewichtsverlies samenhing met de afname in opvliegers. Hoe meer gewicht de vrouwen verloren, des te groter was het effect. Uit het onderzoek bleek ook dat het voor veel vrouwen een goede motivatie is om af te vallen en ze het met deze ‘beloning’ in zicht gemakkelijker konden volhouden om af te vallen. Wanneer je hormoonhuishouding in balans komt door een gezonde levensstijl, dagelijkse groene smooties, dagelijks bewegen en gezonde voeding, is afvallen een logisch gevolg.

Hoe bereid ik me goed voor? Tips bij een aankomende menopauze

Een gezond voedingspatroon met veel vitamines en mineralen, weinig suikers en E-nummers en een gezonde levensstijl zijn belangrijk voor een gezonde hormoonhuishouding en zo min mogelijk overgangsklachten. Uit onderzoek is gebleken dat dagelijks een half uur bewegen overgangsklachten doet voorkomen en verminderen. Door verlies van hormoonproductie kan osteoporose ontstaan en mede daarvoor zijn vitamine D en visolie belangrijk. En het superfood Maca staat bekend om de positieve werking bij het voorkomen en verminderen van overgangsklachten. Het brengt je hormonen en zo ook oestrogeen en progesteron in balans. De kruisbloemige groenten, zoals broccoli, boerenkool, radijs en spruitjes werken ook ondersteunend in de perimenopauze door de stof DIM die de hormoonbalans en het gedrag van cellen in het lichaam reguleert.

De perimenopauze en menopauze zijn niet alleen een einde van een vruchtbare periode, maar vooral ook het begin van een nieuwe levensfase. Probeer er niet te veel tegenop te zien, het is een nieuw begin vol met mogelijkheden.

Dit is een samenvatting van een uitgebreid artikel over dit onderwerp op de ledenwebsite van het Maximale Gezondheidsprogramma. Wanneer je persoonlijk advies wilt op het gebied van voeding en levensstijl gericht op bepaalde (overgangs)klachten die je misschien hebt of persoonlijke begeleiding voor meer energie of een gezond gewicht, dan kun je eens kijken of dit programma iets voor je is. Via een uitgebreide hormoonanalyse, persoonlijke coaching en advies op het gebied van gezondheid, voeding en beweging begeleiden we je graag naar meer energie en een gezond(er) lichaam.

Referenties
– The Estrogen Errors van Jerilynn Prior en Susan Baxter, Praeger; 1 edition 2009
– Informatie van de overkoepelende website voor alle apotheken in Nederland, Aphotheek.nl
– NGH-Standaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap
– Reed S, Lampe J et al. Premenopausal vasomotor symptoms in an ethnically diverse population. Menopause, February 2014, Volume 21, Issue 2
– Sapre S, Thakur R. Lifestyle and dietary factors determine age at natural menopause. J Midlife Health, 2014 jan-mar;5(1): 3-5
– Faubion S, Sood R et al. Caffeine and menopausal symptoms: what is the association? Menopause July 21, 2014.
– Grindler NM, Allsworth JE et al. Endocrine disrupting chemicals lead to earlier age of menopause: a cross-sectional study using the US population-based NHANES database. 2012.
– Dr. John Lee, Menopauze, alles wat je dokter je niet vertelt, Grand Central Publishing 2012
– Dr. Christiane Northrup, De overgang als bron van kracht, Altamira-Becht 2001
– Thurston R, Ewing L et al. Behavioral weight loss for the management of menopausal hot flashes: a pilot study. Menopause, June 23 2014.