Prikkelbare Darm Syndroom oplossen met je voeding

Prikkelbare Darm Syndroom, vaak ook aangeduid als PDS, is misschien wel de meest voorkomende spijsverteringsaandoening ter wereld, want men schat in dat 5 tot 20% van alle mensen op enig moment in zijn of haar leven daar last heeft (El-Salhy et al., 2015[1]). Vaak wordt Prikkelbare Darm Syndroom ook wel ‘prikkelbare darm’ of ‘spastische darm’ genoemd, maar eigenlijk zijn alle benamingen voor deze aandoening enigszins misleidend. PDS komt namelijk niet alleen voor in je darmen, het kan overal in het spijsverteringskanaal de kop op steken, dus ook in je slokdarm, maag of endeldarm. De aandoening is in feite een verzamelnaam is voor darm-/spijsverteringsklachten waar geen zichtbare afwijking voor gevonden kan worden.

In dit artikel:

• Wat is PDS?
• Wat zijn de symptomen van PDS?
• Wat zijn de oorzaken van PDS?
• Doe dit als je last hebt van Prikkelbare Darm Syndroom

Wat is PDS?

Prikkelbare Darm Sydroom is een een verzamelnaam voor darm-/spijsverteringsklachten waar geen zichtbare afwijking voor gevonden kan worden. Deze klachten worden niet alleen veroorzaakt door een afwijkende spijsverteringsbeweging, maar kunnen ook veroorzaakt worden door een disbalans van de darmflora, een beschadigde darmwand, een lekkende darm, een afwijkende connectie tussen de hersenen en darmen, een afwijkende waarneming van pijnprikkels en een afwijkende stress-respons. Daarnaast kan PDS ontstaan als de energieverdeling uit balans is en er minder energie beschikbaar is voor de spijsvertering. In de paragraaf ‘Wat zijn de oorzaken van PDS’ komen wij hier verder op terug.

Wat zijn de symptomen van PDS?

De meest voorkomende symptomen van PDS zijn buikpijn, welke gepaard gaat met diarree, verstopping of beiden. Ook hebben mensen vaak last van winderigheid, boeren en een opgeblazen gevoel. De symptomen kunnen even wat minder zijn vlak na de stoelgang. Sommige mensen die aan PDS lijden hebben alleen maar last van de maag of de dikke darm, anderen hebben klachten in het gehele spijsverteringskanaal. Daarnaast kunnen symptomen in de loop der tijd veranderen en soms verergeren of juist verminderen. Bijgaand een overzicht van alle symptomen die voor kunnen komen (afzonderlijk of in combinatie):

• Slokdarm:
  • Maagzuuroprispingen
  • Gevoel alsof je een prop in je keel heb
  • Pijn bij het slikken waarbij het slikken of eten niet wordt belemmerd
  • Het soms vast komen te zitten van eten in je slokdarm
• Maag:
  • Maagpijn zonder aanwijsbare oorzaak (zoals een maagzweer)
  • Je snel vol voelen tijdens het eten
  • Een abnormaal vol gevoel na het eten
• Dunne darm:
  • Rommelende geluiden in de darm
  • Een opgeblazen gevoel in de buik al dan niet gepaard gaande met een gevoelige buik
• Dikke darm:
  • Pijn aan de rechterkant van de onderbuik (meestal net onder de ribben of helemaal onderin de buik) die niet altijd wegebt na de stoelgang
  • Pijn vlak onder de ribben aan de linkerkant die uitstraalt naar de oksel
  • Verstopping of diarree (soms afwisselend)
  • Overmatige winderigheid
  • Aandrang om naar de wc te gaan tijdens het eten
  • Plotselinge aandrang om naar de wc te gaan
  • Buikpijn in combinatie met een verandering in de stoelgang
  • Tijdelijke verlichting van pijn na de stoelgang
• Endeldarm:
  • Kortstondige stekende pijn in de endeldarm
  • Het gevoel dat de darmen niet leeg zijn na de stoelgang
  • Het per ongeluk verliezen van een beetje ontlasting

 

Behalve lokale klachten kan PDS ook nog met andere klachten gepaard gaan, zoals:

• Hoofdpijn
• Vermoeidheid
• Slaapstoornissen
• Verlies van eetlust
• Depressie
• Angsten
• Misselijkheid
• Verlies van libido
• Pijn links in de onderbuik tijdens seks (alleen vrouwen)
• Weinig energie
• Vaker moeten plassen

 

Bij mensen die last hebben van PDS zijn er geen afwijkingen te zien in de organen en weefsels van het spijsverteringskanaal; er zijn dus geen ontstekingen of andere aandoeningen waar te nemen en PDS is dus ook geen darminfectie zoals de Ziekte van Crohn. Het lastige aan PDS is dus dat er geen inwendig onderzoek, biopsie, bloedtest, röntgenonderzoek of scan bestaat waarmee de aandoening kan worden vastgesteld. Vaak krijgen artsen op basis van specifieke symptomen vermoedens van PDS, vooral als de symptomen meer dan drie maanden aanhouden. De diagnose PDS wordt meestal gesteld door met behulp van bloedtests en andere onderzoeken (zoals een lactose-intolerantietest, een laboratoriumanalyse van de stoelgang en een darmonderzoek) eerst alle andere mogelijkheden uit te sluiten. Verder zullen alle symptomen verder onder de loep worden genomen en zal er worden gekeken naar je medische geschiedenis. Daarnaast wordt er gekeken naar je voedingspatroon, de medicijnen die je gebruikt en psychologische factoren. Er wordt niet altijd aanvullend onderzoek gedaan en het is ook belangrijk om te begrijpen dat een PDS-diagnose eigenlijk niet mogelijk is omdat er geen eenduidige oorzaak voor aan te wijzen is, PDS is eerder een indicatie. Alhoewel PDS erg vervelend en pijnlijk kan zijn, is het belangrijk te weten dat PDS geen darmkanker kan veroorzaken of de darmwand kan beschadigen. PDS is immers een verzamelnaam voor symptomen waar geen aanwijsbare oorzaak voor gevonden kan worden, het is dus geen veroorzaker van ander ziekten of aandoeningen.

Wat zijn de oorzaken van PDS?

Medici kunnen nog steeds geen eenduidige oorzaak aangeven van PDS. De ziekte komt bijna alleen maar voor bij volwassenen, maar vaker bij vrouwen dan bij mannen; volgens de American College of Gastroenterology zijn zelfs meer dan 80 procent van alle PDS-patiënten vrouwen. PDS kan worden uitgelokt door talloze verschillende factoren, waaronder sommige soorten voedingsmiddelen (met name slecht verteerbare vezels, vaak aangeduid als FODMAPS, gluten, suikers en lactose), een disbalans of te weinig diversiteit in de darmflora, allergieën, een verstoring in de overdracht van signalen/zenuwprikkels tussen darmen en hersenen, en stress. PDS is dus vaak het resultaat van een complex verband tussen lichamelijke en geestelijke factoren (Ford et al., 2014[2]).

Bij ongeveer de helft van de mensen die lijdt aan PDS ontstaat de aandoening na een belangrijk keerpunt in hun leven, zoals na het veranderen van baan, een echtscheiding, een verhuizing, een traumatische gebeurtenis of het verliezen van een familielid of geliefde. Het lijkt er dus op dat psychologische stress aanleiding kan zijn tot het begin van PDS (Delvaux, 2004[3]). De maag- en darmwand bestaan uit verschillende lagen met zenuwcellen die verbonden zijn met de hersenen. Zelfs een klein beetje stress kan er daarom al voor zorgen dat de spieren van het spijsverteringskanaal spasmen krijgen, wat kan leiden tot diarree of verstopping. Het kan goed zijn dat sommige mensen vatbaarder zijn voor het krijgen van PDS als zij last krijgen van stress. Onderzoekers hebben namelijk ontdekt dat bloedverwanten van mensen met PDS ook vaak afwijkende peristaltische bewegingen hebben, maar verder geen last hebben van PDS. Er zijn ook nog andere specifieke triggers die kunnen leiden tot PDS, zoals een infectie van het spijsverteringskanaal, en in uitzonderlijke gevallen ook een salmonella- of een Campylobacter pylori infectie, vermoedelijk omdat door deze ziekten de darmflora ernstig wordt verstoord.

Daarnaast lijken bepaalde neurotransmitters, en dan met name het hormoon serotonine, een rol te spelen bij het ontstaan van PDS. Onderzoekers vermoeden dat PDS-patiënten extra gevoelige pijnreceptoren in het spijsverteringskanaal hebben die verband kunnen houden met een afwijkend serotoninegehalte (Crowell, 2004[4]). Zo is aan de hand van onderzoek aangetoond dat PDS-patiënten doorgaans niet meer gas aanmaken in de darmen dan mensen zonder PDS, maar dat zij pijn intenser beleven, vermoedelijk als gevolg van een verlaagd serotoninegehalte (Tremolaterra et al., 2006[5]). PDS komt bovendien vaak voor in combinatie met bepaalde syndromen waarbij pijn een belangrijke rol speelt, zoals fibromyalgie, chronisch vermoeidheidsyndroom, chronische bekkenpijn en kraakgewrichtdysfunctie (Whitehead et al., 2002[6]).

Doe dit als je last hebt van Prikkelbare Darm Syndroom

Je hoort vaak wat je juist niet moet doen of eten bij een prikkelbare darm, hierover kun je ook uitgebreid lezen in onze blog “Buikpijn na het eten en een opgezette buik – wat te doen?”.

Een gezond en uitgebalanceerd voedingspatroon ligt aan de basis van een goede gezondheid, ook als je PDS hebt, want als je jouw lichaam de voedingsstoffen biedt die het nodig heeft breng je jouw spijsvertering weer in balans waardoor je lichaam van binnen weer goed kan functioneren. Het is dus belangrijk meer nadruk te leggen op het aanpassen van je voedingspatroon (o.a. gluten- en lactosevrij voedingspatroon), en uitproberen met het weglaten van bepaalde componenten om klachten te verminderen. Wanneer je last hebt van PDS of dit vermoed, kun je daar altijd zelf mee beginnen. Dit kan in ieder geval gezondheidswinst opleveren en waarschijnlijk ook vermindering van de klachten.

Daarnaast kunnen we je een aantal tips geven om je PDS-klachten te verminderen:

1. Neem een Vitamine D3 supplement

Vitamine D3 heeft een positieve invloed op de diversiteit van de darmflora waardoor slechte darmbacteriën minder de kans krijgen klachten te veroorzaken. Als je extra vitamine D3 gaat slikken zul je niet alleen merken dat je darmflora in balans komt, je zult je ook gewoon prettiger voelen dankzij een verbetering van de darm-hersenverbinding (Bashir et al., 2016[7]).

2. Doe aan Intermittent Fasting

Vasten met tussenpozen, dus af en toe even niet eten, leidt tot een vermindering van PDS klachten, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Bij een proef werden PDS patiënten in twee groepen verdeeld. Bij de groep die aan Intermittent Fasting deed verminderde 7 van de 10 PDS symptomen, terwijl bij de groep die dat niet deed dit maar 3 symptomen waren. Als je vast met tussenpozen krijgen je darmen rust en tijd om te herstellen (Kanazawa et al., 2006[8]).

3. Spreid je vezelinname

Eet vezels, maar niet teveel in één maaltijd. Vezels zijn goed voor de gezondheid maar bij mensen met PDS levert het verteren van vezels vaak problemen op (verstopping of juist diarree) door gebrekkige vertering. Voor hen is het daarom beter om de vezelinname te verdelen over de dag.

4. Neem pepermuntolie

Studies hebben aangetoond dat gebruik van pepermuntolie de klachten van PDS kan laten verminderen. Bij een onderzoek naar het gebruik van pepermuntolie werd bijvoorbeeld bij 75% van de patiënten een afname van 50% van de klachten geconstateerd, terwijl PDS-patiënten die geen pepermuntolie namen slechts 38% minder klachten hadden (Capello et al., 2007[9]). Ook in enkele andere onderzoeken werd aangetoond dat pepermuntolie PDS klachten kan verminderen, met name omdat het krampen doet afnemen (Ford et al., 2008[10]).

5. Eet voldoende probiotica

Zoals je ook in onze blog “Darmflora verbeteren helpt bij afvallen” kunt lezen helpt het eten van voldoende probiotica bij het in balans brengen van de darmflora. Wetenschappers hebben met een proef aangetoond dat het gebruik van probiotica tevens leidt tot een vermindering van pijn en andere PDS klachten vergeleken met PDS-patiënten die geen probiotica nemen (Didari et al., 2015[11]).

6. Ga naar buiten!

Serotonine maakt ons niet alleen blij, het is ook belangrijk voor onze pijnperceptie en darmperistaltiek zoals je al eerder in deze blog hebt kunnen lezen. Wetenschappers hebben ontdekt dat het pijnsignaal dat bij PDS vaak een rol speelt kan worden verzwakt als je extra serotonine binnenkrijgt (Grundy et al., 2002[12]). Een tekort aan serotonine zorgt voor een intensere beleving van pijnprikkels, zorg er dus voor dat je voldoende binnen krijgt. Serotonine maakt je lichaam overdag aan met behulp van Uv-stralen van de zon. Ga dus elke dag minimaal een half uur (het liefst natuurlijk langer) zonder zonnebril op naar buiten om je lichaam de kans te geven serotonine aan te maken.

Referenties

[1] El-Salhy, M., & Gundersen, D. (2015). Diet in irritable bowel syndrome. Nutrition journal, 14(1), 36.
[2] Ford, Alexander C., et al. “American College of Gastroenterology monograph on the management of irritable bowel syndrome and chronic idiopathic constipation.” The American journal of gastroenterology 109.S1 (2014): S2.
[3] Delvaux, M. (2004). Alterations of sensori-motor functions of the digestive tract in the pathophysiology of irritable bowel syndrome. Best practice & research Clinical gastroenterology, 18(4), 747-771.
[4] Crowell, M. D. (2004). Role of serotonin in the pathophysiology of the irritable bowel syndrome. British journal of pharmacology, 141(8), 1285-1293.
[5] Tremolaterra, F., Villoria, A., Azpiroz, F., Serra, J., Aguadé, S., & Malagelada, J. R. (2006). Impaired viscerosomatic reflexes and abdominal-wall dystony associated with bloating. Gastroenterology, 130(4), 1062-1068.
[6] Whitehead, W. E., Palsson, O., & Jones, K. R. (2002). Systematic review of the comorbidity of irritable bowel syndrome with other disorders: what are the causes and implications?. Gastroenterology, 122(4), 1140-1156.
[7] Bashir, M., Prietl, B., Tauschmann, M., Mautner, S. I., Kump, P. K., Treiber, G., … & Pieber, T. R. (2016). Effects of high doses of vitamin D3. European journal of nutrition, 55(4), 1479-1489.
[8] Kanazawa, M., & Fukudo, S. (2006). Effects of fasting therapy on irritable bowel syndrome. International journal of behavioral medicine, 13(3), 214-220.
[9] Cappello, G., Spezzaferro, M., Grossi, L., Manzoli, L., & Marzio, L. (2007). Peppermint oil (Mintoil®) in the treatment of irritable bowel syndrome: a prospective double blind placebo-controlled randomized trial. Digestive and liver disease, 39(6), 530-536.
[10] Ford, A. C., Talley, N. J., Spiegel, B. M., Foxx-Orenstein, A. E., Schiller, L., Quigley, E. M., & Moayyedi, P. (2008). Effect of fibre, antispasmodics, and peppermint oil in the treatment of irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis. Bmj, 337, a2313.
[11] Didari, T., Mozaffari, S., Nikfar, S., & Abdollahi, M. (2015). Effectiveness of probiotics in irritable bowel syndrome: updated systematic review with meta-analysis. World journal of gastroenterology: WJG, 21(10), 3072.
[12] Grundy, D. (2002). Towards a reduction of rectal pain?. Neurogastroenterology & Motility, 14(3), 217-219.