Waarom je nooit soja eiwitpoeder moet gebruiken

Eiwitpoeders worden steeds populairder nu ook mensen die niet intensief sporten of aan krachttraining doen hebben ontdekt wat de talrijke voordelen ervan zijn. Veel liefhebbers van eiwitpoeders gebruiken echter niet het vroeger veel verkochte whey proteïne maar zijn overgestapt op een plantaardig eiwitpoeder, omdat er nogal wat nadelen kleven aan dierlijke eiwitpoeders. Soja eiwitpoeder is echter geen gezond plantaardig alternatief voor whey eiwitpoeder. In deze blog lees je waarom.

In dit artikel:

• Waarom is soja eiwitpoeder ongezond?
• De nadelige effecten van fytinezuur
• De gevaren van fyto-oestrogenen
• De risico’s van genetisch gemanipuleerde soja
• Wat is het beste plantaardige alternatief voor soja eiwitpoeder?

Waarom is soja eiwitpoeder ongezond?

Al decennia lang zijn eiwitpoeders populair, en dan met name bij krachtsportbeoefenaars omdat de poeders aminozuren bevatten die het herstel van beschadigd spierweefsel bevorderen en de aanmaak van nieuw spierweefsel stimuleren. Maar eiwitpoeders zijn niet alleen een handig supplement als je spierballen wilt kweken. Ook steeds meer niet-sporters nemen eiwitpoeders, bijvoorbeeld vegetariërs en veganisten die op die manier extra eiwitten willen binnenkrijgen, en mensen die af willen vallen of op een gezond gewicht willen blijven en er een extra verzadigende groene smoothie mee maken.

Was vroeger whey proteïne het meest gebruikte type eiwitpoeder, tegenwoordig kiezen steeds meer mensen voor plantaardige alternatieven, omdat eiwitpoeders op basis van zuivel vaak minder gezond zijn dan je denkt; ze barsten bijvoorbeeld van de kunstmatige smaak-, geur- en kleurstoffen of ze smaken gewoon niet lekker. Meer daarover kun je lezen in mijn blog “Kan je Whey eiwit poeder vervangen met Hennep eiwit of Bruine rijst eiwit poeder”. Veel mensen denken dat soja eiwitpoeder een prima zo niet het beste alternatief is voor whey eiwitpoeder, maar dit is absoluut niet het geval. Soja bevat namelijk een aantal stoffen die je gezondheid stevig kunnen ondermijnen.

Het klopt dat soja rijk is aan plantaardige eiwitten, maar dat is ongeveer het enige voordeel dat soja eiwitpoeder heeft. Soja eiwitpoeder wordt namelijk gemaakt van ongefermenteerde sojabonen, dit zijn sojabonen die geen gistingsproces hebben ondergaan (wat bijvoorbeeld bij tempé en sojasaus het geval is), waardoor ze een zeer hoog gehalte aan fytinezuur en fyto-oestrogenen bevatten. Daarnaast is de meeste soja die voor de productie van soja eiwitpoeder wordt gebruikt genetisch gemanipuleerd, en wat de gevolgen daarvoor zijn voor onze gezondheid is nog lang niet duidelijk.

De nadelige effecten van fytinezuur

Fytinezuur (ook bekend onder de naam inositol hexakisfosfaat (IP6) en fytaat) is een verzadigd cyclisch zuur dat de voornaamste opslagvorm van fosfor is in veel plantenweefsels. Het zuur is niet verteerbaar voor de mens en is dus geen voedingsbron van fosfor. Wat het echter wel doet is dat het zich bindt aan de mineralen zink, ijzer, calcium en magnesium (Dendougui et al., 2004[1]), die daardoor minder opneembaar worden voor ons lichaam. Dit betekent dus dat als je dagelijks veel fytinezuur binnenkrijgt, je kans hebt om een mineralentekort te krijgen (Oberleas, 1973[2]; Hurrell, 2003[3]). Fytinezuur kan dus beschouwd worden als een “anti-nutriënt” of “anti-voedingsstof”, die essentiële voedingsstoffen aan ons lichaam onttrekt. Ondanks dat fytinezuur een anti-voedingsstof is, heeft het gek genoeg ook een paar positieve eigenschappen. Fytinezuur is namelijk een krachtige antioxidant, die kan helpen de oxiderende werking bij een ijzeroverschot (wat regelmatig voorkomt bij mannen) af te remmen (Graf et al., 1990[4]). Daarnaast kan fytinezuur bij sommige vormen van kanker waaronder darmkanker de tumorgroei afremmen (Graf et al., 1993[5]), werkt het bloedsuikerspiegel stabiliserend (Thompson et al., 1987[6]) en cholesterolverlagend (Urbano et al., 2000[7]) en kan het vanwege de ontgiftende werking de detox ondersteunen (Cheryan et al., 1980[8]). Fytinezuur is dus niet per definitie slecht, maar als je regelmatig soja eiwitpoeder consumeert krijg je veel te veel fytinezuur binnen en loop je het risico om een vitamine B3 tekort en/of een zink-, ijzer-, calcium- en/of magnesiumtekort te krijgen. Wat de symptomen en gevolgen van deze tekorten zijn kun je lezen in mijn blog “Is Sojamelk wel gezond? – Het hele Soja verhaal deel 1: Fytinezuur”.

De gevaren van fyto-oestrogenen

Behalve fytinezuur bevat soja eiwitpoeder ook een flinke hoeveelheid fyto-oestrogenen, plantaardige oestrogeen-achtige stoffen die qua structuur enigszins op het menselijke hormoon estradiol (17-β-estradiol) lijken en zich daardoor kunnen binden aan oestrogeenreceptoren in het lichaam, zowel bij vrouwen als mannen. Omdat fyto-oestrogenen op moleculair niveau sterk lijken op menselijke oestrogenen kunnen ze het lichaam dus ‘foppen’ en menselijke oestrogenen imiteren. Ook kunnen fyto-oestrogenen de aanmaak van lichaamseigen oestrogenen in het lichaam aanwakkeren (Yildiz et al., 2005[9]). Eén van de belangrijkste effecten van fyto-oestrogenen is dat het je oestrogeengehalte in het lichaam verhoogt, waardoor de hormoonspiegel van het lichaam uit balans raakt en oestrogeendominantie kan ontstaan, zowel bij vrouwen als mannen (Hall, 2001[10]). Bij oestrogeendominantie bevat het lichaam een te hoog gehalte oestrogeen ten opzichte van progesteron (bij vrouwen) of testosteron (bij mannen). Wat de symptomen daarvan zijn en waarom het ongezond is kun je lezen in mijn blog “Oestrogeen dominantie: vermijd deze oestrogenen in voeding”.

De laatste jaren zijn er veel conflicterende berichten geweest over fyto-oestrogenen. Volgens sommige onderzoeken kan de consumptie van voeding die rijk is aan fyto-oestrogenen de tumorgroei bij borstkanker en andere hormoon-gerelateerde soorten kanker bevorderen (o.a. Martin et al., 1978[11]), terwijl andere onderzoeken juist tot de conclusie kwamen dat fyto-oestrogenen bescherming bieden tegen borstkanker (Ingram et al., 1997[12]). In het verleden werd aan vrouwen die borstkanker hebben of hebben gehad geadviseerd om voeding die fyto-oestrogenen bevat zoveel mogelijk te vermijden (De Lemos, 2001[13]), maar op basis van recentelijke epidemiologische onderzoeken wordt nu gesteld dat een matige consumptie van fyto-oestrogenen veilig is voor vrouwen die borstkanker hebben (gehad) en dat het zelfs de levensverwachting kan verlengen en de kans op recidive (terugkeer van kanker) kan verkleinen (Shu et al., 2009[14]). Ook kun je hier en daar lezen dat voedingsmiddelen die rijk zijn aan fyto-oestrogenen zouden kunnen helpen om menopauzeklachten zoals opvliegers te verminderen. Recentelijk is echter middels een grootschalig onderzoek aangetoond dat sojaproducten, soja vleesvervangers en andere fyto-oestrogeenrijke voedingsmiddelen niet helpen tegen menopauzeproblemen (Lethaby et al., 2007[15]).

Het is duidelijk dat er nog veel onderzoek moet worden gedaan naar de exacte effecten van fyto-oestrogenen in voeding op verschillende vormen van kanker, dus vooralsnog kun je om geen risico te lopen maar beter geen soja eiwitpoeder nemen want het bevat buitenproportioneel veel fyto-oestrogenen.

De risico’s van genetisch gemanipuleerde soja

Veel soja die gebruikt wordt voor het maken van soja eiwitpoeder is genetisch gemanipuleerd. Bij dit type soja, dat ook vaak genetisch gemodificeerde soja of GMO soja wordt genoemd, is het genetisch materiaal gewijzigd door gebruik te maken van genetische technologie om ze resistent te maken tegen bepaalde bestrijdingsmiddelen zodat ze besproeid kunnen worden met herbiciden die het zeer giftige glyfosaat bevatten zonder er zelf van dood te gaan. Daarnaast worden er in veel soorten GMO soja specifieke genen aangebracht die stoffen uitscheiden die giftig zijn voor insecten. Een goed voorbeeld daarvan is Bacillus thuringiensis (BT), een biologische pesticide die van nature voorkomt in bepaalde planten, aarde en mest. Men heeft de genetische samenstelling van soja zodanig gewijzigd dat de betreffende sojaplant nu zelf BT-toxines kan aanmaken, zodat hij niet aangevreten wordt door insecten.

Het grootste nadeel van GMO soja is dat het glyfosaten en BT-toxinen bevat, twee giftige stoffen die allerlei ziekten en aandoeningen in het lichaam kunnen veroorzaken, zoals maagontstekingen, een lekkende darm, auto-immuunziekten, verschillende vormen van kanker, leverschade en hart- en vaatziekten (o.a. Pusztai et al, 2003[16]). Glyfosaten, het verdelingsmiddel waar GMO soja tegen bestand is, kunnen bovendien de hormoonspiegel uit balans brengen waardoor een groter risico bestaat op onvruchtbaarheid, miskramen en geboorteafwijkingen (Richard et al., 2005[17]). Ook kunnen glyfosaten de kans op neurologische aandoeningen zoals leerproblemen, ADHD, autisme, de ziekte van Alzheimer, bipolaire stoornis, dementie, schizofrenie en andere neurologische aandoeningen vergroten. Wetenschappers hebben aangetoond dat er een direct verband bestaat tussen het steeds groter wordende aantal gevallen van autisme en de toegenomen consumptie van genetisch gemanipuleerde soja en mais, en ook het aantal kinderen en volwassenen met chronische ziekten en aandoeningen als astma, leerproblemen en overgewicht is tot wel 25% gestegen sinds de introductie van genetisch gemanipuleerde soja op de consumentenmarkt (D’Brant, 2014[18]). Daarnaast is niet duidelijk wat de lange termijn effecten van de consumptie van genetisch gemanipuleerde soja en andere GMO producten zijn. In recentelijke wetenschappelijke studies is aangegeven dat er voldoende bewijs is dat DNA fragmenten die via voeding het lichaam binnenkomen complete genen met zich meedragen die door een nog onbekend mechanisme in de bloedcirculatie terechtkomen (Spisák et al., 2013[19]) en “goede” bacteriën in de darmen binnendringen, waarna ze de eigenschappen van deze bacteriën wijzigen (Netherwood et al., 2004[20]). Wat voor effect dit over 20 tot 40 jaar zal hebben op onze gezondheid of die van ons nageslacht is absoluut niet duidelijk. Genetisch gemanipuleerde voeding bestaat pas sinds 1994, dus wetenschappers kunnen op dit moment alleen onderzoeken wat de korte termijn gevolgen zijn van genetisch gemanipuleerde voeding. De bekende Canadese geneticus David Suzuki drukte onlangs nog zijn bezorgdheid uit en zei dat de mensheid op dit moment onderdeel uitmaakt van een “enorm genetisch experiment”, omdat duizenden mensen en dieren GMO-producten eten en wij niet weten wat voor invloed op de gezondheid dit heeft op de langere termijn. Volgens Suzuki kan slechts één kleine genetische wijziging al een enorme impact hebben op het menselijk lichaam, het is daarom niet te voorspellen wat GMO-voeding met ons zal doen in de toekomst.

Wat is het beste plantaardige alternatief voor soja eiwitpoeder?

Het moge wel duidelijk zijn dat je beter geen soja eiwitpoeder kunt nemen, en ook geen andere sojaproducten op basis van ongefermenteerde soja, zoals sojamelk, tofu en vleesvervangers met soja. Het beste plantaardige alternatief voor soja eiwitpoeder is hennep eiwitpoeder of bruine rijst eiwitpoeder. Wat de voordelen zijn van deze plantaardige eiwitpoeders kun je uitgebreid lezen in mijn blogs “Kan je Whey eiwit poeder vervangen met Hennep eiwit of Bruine rijst eiwit poeder”, “Eiwitpoeder van bruine rijst zelfde resultaat als whey proteïne” en “Hoeveel eiwit shakes mag je per dag hebben (wat is nog gezond)?”.

Heb jij ervaring met plantaardige eiwitpoeders? Laat dan hier beneden je reactie achter en vertel ons erover.

Ben je op zoek naar hele praktische afslankadviezen die je meteen kunt toepassen? Bekijk dan deze video met de 35 beste afslankadviezen op aarde.

Referenties

[1] Dendougui, Ferial, and Georg Schwedt. “In vitro analysis of binding capacities of calcium to phytic acid in different food samples.” European food research and technology 219.4 (2004): 409-415.
[2] Oberleas, Donald. “Phytates.” Toxicants occurrring naturally in food. Committe on Food Protection (Ed.) National Academy of Sciences (1973): 363-371.
[3] Hurrell, Richard F., et al. “Degradation of phytic acid in cereal porridges improves iron absorption by human subjects.” The American journal of clinical nutrition 77.5 (2003): 1213-1219.
[4] Graf, Ernst, and John W. Eaton. “Antioxidant functions of phytic acid.” Free Radical Biology and Medicine 8.1 (1990): 61-69.
[5] Graf, Ernst, and John W. Eaton. “Suppression of colonic cancer by dietary phytic acid.” Nutrition and cancer 19.1 (1993): 11-19.
[6] Thompson, Lilian U., Cheryl L. Button, and D. J. Jenkins. “Phytic acid and calcium affect the in vitro rate of navy bean starch digestion and blood glucose response in humans.” The American journal of clinical nutrition 46.3 (1987): 467-473.
[7] Urbano, G., et al. “The role of phytic acid in legumes: antinutrient or beneficial function?.” Journal of physiology and biochemistry 56.3 (2000): 283-294.
[8] Cheryan, Munir, and Joseph J. Rackis. “Phytic acid interactions in food systems.” Critical Reviews in Food Science & Nutrition 13.4 (1980): 297-335.
[9] Yildiz, Fatih, ed. Phytoestrogens in functional foods. CRC Press, 2005.
[10] Hall, D. “Nutritional influences on estrogen metabolism.” Applied nutritional science reports 1 (2001): 1-8.
[11] Martin, Pierre M., et al. “Phytoestrogen Interaction with Estrogen Receptors in Human Breast Cancer Cells*.” Endocrinology 103.5 (1978): 1860-1867.
[12] Ingram, David, et al. “Case-control study of phyto-oestrogens and breast cancer.” The Lancet 350.9083 (1997): 990-994.
[13] de Lemos, Mário L. “Effects of soy phytoestrogens genistein and daidzein on breast cancer growth.” Annals of Pharmacotherapy 35.9 (2001): 1118-1121.
[14] Shu, Xiao Ou, et al. “Soy food intake and breast cancer survival.” Jama 302.22 (2009): 2437-2443.
[15] Lethaby, A. E., et al. “Phytoestrogens for vasomotor menopausal symptoms.” Cochrane Database Syst Rev 4.4 (2007).
[16] Pusztai, A., S. Bardocz, and S. W. B. Ewen. “16 Genetically Modified Foods: Potential Human Health Effects.” Food Safety (2003): 347.
[17] Richard, Sophie, et al. “Differential effects of glyphosate and roundup on human placental cells and aromatase.” Environmental health perspectives (2005): 716-720.
[18] D’Brant, Jeanne. “GMOs, Gut Flora, the Shikimate Pathway and Cytochrome Dysregulation.” Nutritional Perspectives: Journal of the Council on Nutrition 37.1 (2014).
[19] Spisák, Sándor, et al. “Complete genes may pass from food to human blood.” PLoS One 8.7 (2013): e69805.
[20] Netherwood, Trudy, et al. “Assessing the survival of transgenic plant DNA in the human gastrointestinal tract.” Nature biotechnology 22.2 (2004): 204-209.