Chia zaden – ontdek het “goud van de Azteken”

Voor de Azteken waren chia zaden een zeer belangrijke en bijzondere voedselbron. En dat was niet zonder reden, want chia zaden hebben een zeer hoge voedingswaarde, geven langdurig een verzadigd gevoel en zijn enorm veelzijdig in gebruik. De hoogste tijd dus om te ontdekken welke gezondheidsvoordelen dit ‘goud van de Azteken’ heeft.

Wat zijn chia zaden en waar komen ze vandaan?

Chia zaden zijn kleine zwarte zaadjes die je met water of andere ingrediënten dient te mengen om er een gerecht mee te maken. De naam chia zaden (Latijn: Salvia Hispanica) is afkomstig van het woord ‘chian’, dat in de inheemse taal van de Nahuatl stam ‘olieachtig’ betekent. Voordat de Spaanse kolonisten Midden- en Zuid-Amerika bezetten waren chia zaden een belangrijke voedselbron van de inheemse bevolking, naast maïs en bonen. De Azteken beschouwden chia zaden zelfs als waardevoller dan goud, met als gevolg dat de zaden niet alleen als voedselbron dienden maar ook werden ingezet als betaalmiddel en als offer voor de goden. Na de Spaanse overwinning werd de teelt en consumptie van chia zaden verboden omdat de zaden door de Spaanse kolonisten als heidens werden beschouwd. Tegenwoordig worden chia zaden daarom slechts nog op kleine schaal geconsumeerd door bepaalde inheemse volkeren van Mexico en Guatemala, die de zaadjes gebruiken om er meel, olie en drankjes van maken.

Waarom zijn chia zaden zo gezond?

Chia zaden zijn dus de afgelopen eeuwen enorm in de vergetelheid geraakt, maar de laatste decennia maken de zaden weer een sterke opmars, niet in de laatste plaats omdat men herontdekt heeft waarom de chia zaden zo geliefd waren bij de Azteken: chia zaden hebben namelijk een hele hoge voedingswaarde en geven langdurig een verzadigd gevoel.

Chia zaden behoren door de extreem hoge voedingswaarde absoluut tot de toppers onder de superfoods. De volgende voedingsstoffen vind je allemaal terug in chia zaden:

• Essentiële vetzuren: een van de meest opvallende eigenschappen van chia zaden is dat ze zo’n hoge concentratie essentiële vetzuren bevatten, namelijk tot wel vier keer zoveel dan in andere graansoorten. Deze essentiële vetzuren kunnen niet door het lichaam zelf worden aangemaakt maar zijn wel van cruciaal belang voor het goed functioneren van alle vitale organen. We dienen deze vetzuren dus via onze voeding binnenkrijgen, en chia zaden zijn daar dus bij uitstek voor geschikt. Een van de belangrijkste essentiële vetzuren is alfa-linoleenzuur, een omega-3 vetzuur (Ayerza, 1995).
• Omega-3 vetzuren: chia zaden bevatten de hoogste concentratie omega-3 vetzuren die je maar tegen kunt komen in plantaardige voeding, want het bevat maar liefst 64% alfa-linoleenzuur. Ter vergelijking, lijnzaad dat ook rijk is aan alfa-linoleenzuur maar bevat slechts 55%. Bovendien hebben chia zaden een hele goede omega-3/omega-6 verhouding, te weten 3:2 (Ayerza, 1995).
• Plantaardige eiwitten: chia zaden bestaan voor 23% uit eiwitten en zijn een bron van plantaardige volwaardige eiwitten. Bovendien bevatten chia zaden alle essentiële aminozuren, en die zijn in goede balans met de eiwitten, waardoor het een hele complete voedingsbron is.
• Vitamines, mineralen en sporenelenementen: chia zaden bevatten talloze vitamines, mineralen en sporenelementen waaronder vitamine B1 en B3, calcium, ijzer, magnesium, mangaan, fosfor en zink (Weber et al., 1991).
• Antioxidanten: chia zaden een geweldige bron van antioxidanten, waaronder de krachtige polyfenolen chlorogeenzuur, cafeïnezuur en flavanol glycosiden, die organen en weefsels gezond houden en beschermen tegen kanker en hart- en vaatziekten omdat ze de zeer schadelijke vrije radicalen in het lichaam vernietigen (Silvia Taga et al., 1984).
• Voedingsvezels: chia zaden zijn makkelijk te verteren door het lichaam en bevorderen een gezonde spijsvertering en opname van voedingsstoffen omdat ze zo rijk zijn aan vezels (Weber et al., 1991).

Kunnen chia zaden helpen als je wil afvallen?

Chia zaden staan erom bekend dat ze veel vocht opnemen. Als je een kopje zaden met wat water mengt ontstaat er een soort gel, die in de maag zorgt voor een fysieke barrière tussen de verteringsenzymen en koolhydraten waardoor koolhydraten minder snel worden omgezet in glucose. Het gevolg hiervan is dat de bloedsuikerspiegel veel stabieler blijft, en dit draagt bij tot een gezonder gewicht omdat je bloedsuikerspiegel na het nuttigen van een maaltijd met chia zaden een veel minder sterke pieken en dalen zal vertonen waardoor je tussendoor minder snel trek krijgt om weer te gaan eten. Een bijkomend voordeel van chia zaden is dat ze, als gevolg van het grote volume dat ontstaat als je er een gel van maakt, veel sneller een verzadigd gevoel geven, waardoor je veel eerder een vol gevoel krijgt en dus stopt met eten. Daarnaast zijn chia zaden geheel glutenvrij, wat betekent dat het je spijsvertering en de opname van goede voedingsstoffen niet zal belemmeren, wat ook vaak tot overgewicht kan leiden.

Hoe kun je chia zaden bereiden?

Omdat chia zaden zelf weinig smaak hebben zijn ze erg veelzijdig in gebruik. Het makkelijkste is om de zaden op te lossen in wat lauwwarm water en vervolgens ca. 10 minuten te laten staan totdat het een blubberige gel is geworden. Deze gel kun je gebruiken om ontbijtgerechten en toetjes mee te maken of je groene smoothie wat volume te geven. De zaadjes hebben een heerlijke textuur en absorberen de smaak van de overige ingrediënten van je gerecht, waardoor ze een perfect ingrediënt zijn voor veel verschillende soorten gerechten. Chia zaden zijn in een afgesloten verpakking of bewaarbus heel lang te bewaren, je kunt er dus heel lang mee doen.