Aangekomen in korte tijd, zonder reden? De oorzaak en oplossing

Soms kun je plotseling een aantal kilo aankomen zonder dat je iets hebt veranderd aan je voedingspatroon of levensstijl. Hoe kan dat? Vaak heeft dit een hormonale oorzaak. In dit artikel bekijken we twee oorzaken van aankomen in korte tijd, zonder reden. Ook geven we oplossingen om je lichaam en je hormoonhuishouding weer in balans te brengen.

Wanneer je in korte tijd bent aangekomen zonder dat je daar een aanwijsbare reden voor kunt vinden, kan het zijn dat je hormoonhuishouding uit balans is geraakt. Je ervaart misschien ‘geen reden’, maar een reden is er wel degelijk. Ons hormonaal stelsel is een bijzonder sensitief systeem. Wat we eten, wat voor beweging we wel of niet doen, tekort aan voedingsstoffen, stress en onze levensstijl hebben veel invloed op onze hormonen. Natuurlijk zijn er meer mogelijke oorzaken, maar in dit artikel kijken we naar twee veel voorkomende redenen, die zomaar een duidelijke oorzaak kunnen zijn van het feit dat je bent aangekomen in korte tijd. Een combinatie van deze twee is ook mogelijk.

Reden 1: Verminderde productie van schildklier hormonen

Je schildklier (thyroïd) is de regelaar van je stofwisseling en één van de belangrijkste organen in je hormonale stelsel. Los van het reguleren van je stofwisseling heeft de schildklier nog meer functies zoals het reguleren van je doorbloeding, verhogen van de warmteproductie in je lichaam en ondersteuning van werking van de gewrichten. De schildklier is supergevoelig voor invloeden van buitenaf en een ongezond voedingspatroon of een ongezonde levensstijl kan een trage schildklier (ook wel hypothyreoïdie genoemd) veroorzaken. Een te snel werkende en een te traag werkende schildklier heeft beide gevolgen voor je gezondheid. De trage schildklier komt het meeste voor en kan zowel ontstaan door verminderde productie van schildklierhormonen in de schildklier zelf, als door een minder goede omzetting van het langzame, niet actieve schildklierhormoon (T4) naar het actieve schildklier hormoon (T3). Als je naast de toename in je gewicht ook last hebt van weinig energie, somberheid, koude handen en voeten, vergeetachtigheid, vocht vasthouden, verlaagd libido of een droge huid, dan zijn dit ook symptomen die kunnen wijzen op een trage schildklier.

Wetenschappelijk onderzoek

Uitgebreid onderzoek in 2008 (Fox S., gepubliceerd in ‘Archives of Internal Medicine’) toont een verband aan tussen de schildklieractiviteit en gewichtstoename. Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen met een trage schildklier gemiddeld 2,3 kilo waren aankomen in een tijdsbestek van maximaal 3,5 jaar. Mannen met een trage schildklier waren gemiddeld 1,3 kilo aangekomen.

Een medische publicatie (Kostoglou-Athanassiou L en Ntalles K, Hippokratia Medical Journal 2010) over een trage schildklier geeft aan dat er meer redenen kunnen meespelen voor gewichtstoename, maar dat het goed mogelijk kan zijn dat een trage schildklier een rol speelt wanneer iemand in korte tijd ongeveer 3-6 kilo aankomt zonder anderen klachten, die niets te maken hebben met de schildklier, of leefstijlveranderingen.

De U.S. National Library of Medicine, A.D.A.M, onder toezicht van the American Accreditation HealthCare Commission, geeft gewichtstoename aan als ‘vroeg’ symptoom om een trage schildklier te herkennen.

Oorzaken van een traag werkende schildklier

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor een traag werkende schildklier. Teveel stress, en daardoor een hoge productie van het stress hormoon cortisol (zie ‘reden 2’), kan zorgen voor een verminderde omzetting van T4 naar actief T3. Ook kan er een gebrek aan jodium zijn, want te weinig jodium in onze voeding leidt op lange termijn tot een traag werkende schildklier. Jodium haal je vooral uit zeegroentes, zoals wakame, nori, kelp noodles of irish moss. Het zit daarnaast ook in peterselie, vis, havermout en bananen. De schildklier is verder gevoelig voor een teveel aan zware metalen in het lichaam. Deze krijgen we bijvoorbeeld binnen door amalgaamvullingen (die voor 50% uit kwik bestaan) en zware metalen uit blik of andere verpakkingen van voeding. Met spirulina help je het lichaam om te ontgiften en deze stoffen kwijt te raken. Wanneer je veel peulvruchten of soja eet dan krijg je veel van de stof fytinezuur binnen. Jodium wordt door deze stof aangetrokken en daarna uitgescheiden uit het lichaam. Waardoor op lange termijn de schildklier trager kan gaan werken. Gefermenteerde soja kun je trouwens wel gewoon eten. Een tekort aan andere mineralen en voedingsstoffen zoals selenium kan ook een oorzaak zijn, selenium is nodig voor de omzetting van T4 naar T3. Een verslechterde leverfunctie, door veel alcohol of chronisch gebrek aan vitamines en mineralen (die zijn nodig voor ontgifting) kan leiden tot minder omzetting van T4 naar T3. En wanneer je voor lange perioden belangrijke voedingsgroepen als eiwitten en koolhydraten (ook geen complexe koolhydraten) eet, kan dit leiden tot een trage schildklier. Kies dan voor andere bronnen van eiwitten zoals eiwitpoeder uit bruine rijst of hennep eiwitpoeder om op de langere termijn geen trage schildklier te ontwikkelen.

Reden 2: Toename van stress

Wanneer we stress ervaren maakt het lichaam het hormoon cortisol aan. Dit is het hormoon dat je alert maakt en ervoor zorgt dat je ’s morgens wakker wordt en zin hebt om op te staan. Het is ook het hormoon dat je eetlust stimuleert en zorgt dat het lichaam reserves opslaat van wat je eet. Die reserves worden bijvoorbeeld opgeslagen als vet rond je buik, om het lichaam klaar te maken voor een volgende stressreactie. De manier waarop ons lichaam van nature op stress reageert, is in principe gezond. Zodra we in een stressvolle situatie terechtkomen, maakt ons lichaam het kortwerkende stresshormoon adrenaline aan, dat ons op slag startklaar maakt om te vechten of te vluchten. Ooit kwam dit goed van pas als we een wild dier tegen het lijf liepen, maar onze manier van leven is tegenwoordig natuurlijk totaal anders. De fysieke bedreiging van een wild dier of een vijand heeft plaats gemaakt voor andere stressvolle situaties zoals file, te laat komen, een deadline, faalangst, geldzorgen, relatieproblemen of een reorganisatie op werk. Je lichaam maakt voor deze, meer mentale stress situaties, ook die hormonen aan. Arts Shawn Talbott, voormalig directeur van the University of Utah Nutrition Clinic en auteur van ‘The Cortisol Connection’ legt in zijn boek uit dat dit nou juist het probleem is. We zijn dan gefrustreerd of zelfs boos en kunnen dit niet ‘lichamelijk ontladen’ zoals dat vroeger wel kon omdat we letterlijk gingen vechten of rennen (vluchten) voor dat wilde dier. Waarmee we ook meteen calorieën verbranden. Jouw neuro-endocrien systeem ‘weet’ niet dat jij niet daadwerkelijk fysiek gaat vechten of vluchten, en zal gewoon een signaal afgeven dat je voedingsvoorraad moet worden aangevuld waardoor je trek krijgt. Volgens Talbott kan gewichtstoename een gevolg zijn en zal het lichaam het vet vooral rond de buik opslaan.

Kort na de adrenalinestoot maakt het lichaam altijd cortisol aan. Cortisol wordt aangemaakt in de bijnieren en zorgt voor herstel van het evenwicht in je hormoonbalans. De energie die jij snel opbrandt onder invloed van de adrenaline, wordt via de cortisol aangevuld. Het hormoon cortisol zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel stijgt waardoor je energie en doorzettingsvermogen krijgt. Zoals gezegd stimuleert cortisol je eetlust en zorgt voor vetopslag, omdat het lichaam zich klaar wil maken voor een volgende stressreactie.

Wetenschappelijk onderzoek

Een onderzoek (Epel E, Jimenez S et al, 2004) onder medische studenten, die zichzelf emotie-eters noemden, toonde een verband aan tussen emotie-eten tijdens een stressvolle periode en hoge levels van cortisol in het lichaam (getest via de urine). In vergelijking met een periode waarin de studenten geen stress hadden. Ook kwamen ze daarvan aan in gewicht. De studenten werden getest tijdens de stressvolle examenperiode en ook tijdens de zomervakantie.

Laboratoriumonderzoek onder 59 vrouwen in 2000 (Epel E, McEwen B et al) liet zien dat vrouwen die vet rond de buik hadden, ook hogere levels van cortisol in het lichaam hadden in vergelijking met vrouwen die vet vooral rond de heupen hebben. Zij bleken ook meer last te hebben van stress en maakten meer cortisol aan in stressvolle situaties. Dit zou bevestigen dat cortisol aangemaakt door stress mogelijk bijdraagt aan meer buikvet. De onderzoekers denken dat er bovendien een link is met een hoger risico op stressgerelateerde ziekten. Deze uitkomst kwam overeen met verschillende eerdere onderzoeken waaronder een uit 1992 (Marin P, Darin N, et al) en een uit 1994 (Moyer A, Rodin J, et al).

Stress verminderen

Het bestrijden van stress is dus van belang voor je gewicht en gezondheid. Stress wordt veroorzaakt door allerlei gebeurtenissen en omstandigheden, waar je niet altijd invloed op kunt uitoefenen. Aan de omstandigheden of situatie kun je niet altijd meteen iets veranderen. Wat je wel in de hand hebt is hoe je omgaat met stress. Je kunt leren om met stress om te gaan. Je hebt namelijk meer invloed op stress dan je misschien ervaart op het moment zelf en je kunt dat ook trainen. Bijvoorbeeld door afstand te nemen om inzicht te krijgen. Schrijf de situatie bijvoorbeeld eens op papier zoals deze is, zonder waardeoordelen of emoties. Schrijf op een ander vel papier wat je voelt over de situatie, je angsten, je emoties en hoeveel stress je ervaart. Ga vervolgens even wat anders doen, iets waar je even van kunt ontspannen. Bekijk op een later moment de blaadjes weer. Je hebt nu wat meer afstand. Kijk of er iets is veranderd in de emoties die je voelde. Waarschijnlijk kun je de situatie al met meer rust en minder emotie zien dan daarvoor. Zodra je in staat bent om een situatie te zien zoals deze is, zonder dat je daar meteen veel emoties bij voelt, ben je al op weg naar een eventuele oplossing. Door de situatie waarin je terecht bent gekomen los te zien van de emotionele reactie, creëer je ruimte voor nieuwe gedachten en perspectieven.

Uit recent onderzoek van de Concordia University in Canada (Jobin J, Wrosch C et al 2013) bleek dat het stresshormoon cortisol stabieler is bij mensen met een positieve persoonlijkheid. Voor het onderzoek onder volwassenen boven de zestig werd vijf keer per dag speeksel afgenomen en werd de deelnemers gevraagd om aan te geven in hoeverre ze stress hadden in bepaalde situaties. Pessimisten hadden een hoger basis stressniveau dan optimisten. Ook kwam het cortisolniveau ook moeilijker weer terug in balans bij pessimisten. Positief denken helpt dus zeker.
Meer rust en balans lijkt misschien voor de hand liggend, maar juist rust is wat veel mensen met stress zichzelf ontzeggen. Neem elke dag wat rusttijd en doe dan iets leuks voor jezelf. Meditatie en yoga zijn ook heel goed voor meer balans en rust. Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat er een direct verband bestaat tussen yoga en meditatie en een lager cortisolniveau. Bijvoorbeeld onderzoek in 2013 van de University of California (Jacobs T et al.). Voor dit onderzoek gingen 57 mensen drie maanden naar een retraite waar ze mediteerden, maar ook leerden over ademhaling en hoe ze een meer positieve staat van ‘zijn’ konden ervaren. Hun speeksel werd zowel voor als na de retraite afgenomen om het cortisolniveau te meten, daarnaast vulden ze ook vragenlijsten in over stress in allerlei situaties en hoe ze daar mee omgingen. Alle deelnemers waren meer ‘mindful’ en meer in balans na de retraite, maar er werd ook daadwerkelijk minder cortisol gemeten in het speeksel. Dit onderzoek bevestigt eerdere onderzoeken, zoals een onderzoek van the National Academy of Sciences (2007) die aantoonde dat meditatietraining het lichaam helpt om cortisol te verlagen en angst en vermoeidheid helpt verminderen. In 2008 bleek uit een onderzoek in the Journal of American College Health ook dat meditatie stress kan verminderen.

Ook aarden helpt om het cortisolgehalte in balans te brengen. Aarden betekent letterlijk contact maken met de aarde, bijvoorbeeld door je schoenen en sokken uit te trekken en een kwartiertje tot dertig minuten op je blote voeten op het gras of in het zand te gaan staan. De aarde brengt een subtiel elektrisch signaal voort dat ons lichaam helpt om gezond te functioneren. Wetenschappelijke onderzoeken (Ghaly & Teplitz, 2004 en Chevalier et al. 2012) hebben aangetoond dat dit het cortisolgehalte in balans brengt, wat een positief effect heeft op stress en angsten en waardoor je minder snel vet opslaat. Er zijn ook speciale aardingsmatten of aardingslakens te krijgen om op te slapen.

Uiteindelijk gaat het erom je lichaam van binnen gezond te maken en je hormoonhuishouding in balans te krijgen. Dit levert je niet alleen minder vet en gewichtsverlies op, maar ook een mooiere huid, meer energie en een betere algehele gezondheid. Uiteraard adviseren wij bij klachten altijd om dit te laten checken bij een regulier of complementair arts. Onze adviezen zijn nooit in conflict met die van een arts en zijn bedoeld om klachten te voorkomen en verminderen door het lichaam van binnen gezond(er) te maken door de juiste aanpassingen in je voedingspatroon en levensstijl.

Kun je meer hulp en begeleiding gebruiken op het gebied van vet verbranden of afvallen? Ons programma de Superverbrander Methode helpt je om in 8 weken tijd overtollig vet en gewicht te verliezen door je lichaam van binnen gezond te maken en je hormoonhuishouding in balans te brengen. Ook kun je bij ons terecht voor een persoonlijke analyse van je hormoonhuishouding.