Co-enzyme Q10

Co-enzym Q10

Andere benaming
ubichinon-10, CoQ10, Q10

Co-enzym Q10 is een vitamineachtige stof die in alle menselijke en dierlijke cellen voorkomt. De stof wordt door het lichaam aangemaakt en bevindt zich in hoge concentraties in de hersenen, het hart, de lever, de nieren en de alvleesklier. Het co-enzym Q10-gehalte neemt af naarmate we ouder worden, maar ook bij hartziekten, Parkinson, kanker en paradontale ziekte. Q10 zit in gevogelte (kip), rundvlees en broccoli. Wetenschappers maken co-enzym Q10 in tabletvorm via speciale laboratoriumprocédé’s met bieten, suikerriet en gist.

Toepassing
Er is enig bewijs geleverd dat co-enzym Q10 het bloedsuikergehalte een beetje verlaagt. Q10 is essentieel voor de cellen om energie te produceren. Wetenschappers hangen de theorie aan dat de insulineproducerende cellen in de alvleesklier bij diabetes wellicht niet de beste co-enzym Q10-werking hebben. In theorie zouden Q10-supplementen je lichaam beter in staat stellen om insuline aan te maken.

Co-enzym Q10 is bekender vanwege de mogelijk gunstige effecten op hart- en bloedvaten. De meeste mensen nemen Q10 tegen diverse aandoeningen, zoals hartziekten, Parkinson, spierdystrofie en paradontale ziekte. Patiënten die bepaalde cholesterolverlagende medicamenten nemen – statines – gebruiken ook wel Q10-supplementen omdat statines het gehalte co-enzym Q10 zouden verlagen. Het voordeel van extra co-enzym Q10 voor dit doel is niet consistent door grondig langetermijnonderzoek aangetoond.

Dosering
De dosering van co-enzym Q10 varieerde in de verschillende studies. In diabetes-onderzoeken is de dagelijkse dosis 100-200 mg. Voor hoge bloeddruk en andere hart- en vaatziekten varieerde de dagelijkse dosis van 100 tot 225 mg, hoewel bij de behandeling van verscheidene hart- en vaataandoeningen tot maar liefst 600 mg werd gebruikt, verdeeld over meerdere doses.

Onderzoek
Hoewel men heel enthousiast is over co-enzym Q10 en langlopende onderzoeken geen nadelige effecten lieten zien, is nader onderzoek nodig om de positie van het enzym te bepalen in een dagelijks behandelplan.

Co-enzym Q10 werd het meest uitgebreid geëvalueerd ter behandeling van hartziekten, waaronder hoge bloeddruk en congestief hartfalen. Diabeten dienen extra alert te zijn op het risico van hartziekten, aangezien twee van de drie mensen met diabetes overlijdt aan een hartziekte of beroerte.

Veel onderzoeken zijn echter zogenaamde ‘open-label studies’ waarbij de deelnemers weten welke behandeling ze krijgen, wat in onbedoelde vooringenomenheid (‘bias’) ten gunste van co-enzym Q10 kan resulteren. In andere onderzoeken werd geen controlegroep gebruikt. In weer andere studies was de opzet inadequaat (niet-gerandomiseerd of blind), of waren de resultaten voor de patiënten onbevredigend. Zo hadden bloeddrukonderzoeken onacceptabele ‘eindpunten’ (de doelstelling of het gewenste effect van een onderzoek). Hoewel de systolische en diastolische bloeddruk aanzienlijk afnamen, waren de bloeddrukwaarden aan het einde van de studie nog steeds veel hoger dan raadzaam is voor diabeten.

• In een onderzoek onder 109 patiënten met hoge bloeddruk werd co-enzym Q10 toegevoegd aan de medicatie tegen hoge bloeddruk. De gemiddelde dosis was 225 mg per dag; de patiënten werden gemiddeld dertien maanden gevolgd. De systolische bloeddruk nam af van 159 naar 147 mmHg, en de diastolische bloeddruk van 94 naar 85 mmHg.
• In een afzonderlijke studie kregen dertig patiënten met hoge bloeddruk tweemaal daags 60 mg co-enzym Q10, en dertig patiënten acht weken lang een vitamine B-complex. Bij patiënten die co-enzym Q10 kregen, nam de bloeddruk significant af van 168 naar 152 mmHg systolische en van 106 tot 97 mmHg diastolische druk. De systolische bloeddruk van patiënten die behandeld werden met vitamine B daalde slechts van 166 naar 164 mmHg en de diastolische druk daalde van 105 naar 103 mmHg. Hoewel de onderzoekers meldden dat de patiënten geen diabetes hadden, werd insulineresistentie bij hen wel vermoed. De basislijn voor glucose nam in de co-enzym Q10-groep na acht weken af van 141 tot 95 mg/dl. De vermindering van bloedglucose in de vitamine-B-complexgroep was niet significant. Nuchtere plasma-insuline nam af van 465 tot 257 picomoles per liter (pM/L) in de co-enzym Q10-groep. Dit veranderde niet significant in de vitamine B-groep.
• De gunstige effecten van co-enzym Q10 op congestief hartfalen zijn omstreden. Over het algemeen was co-enzym Q10 goed voor de vermindering van het aantal ziekenhuisopnames, evenals voor bepaalde klinische parameters voor hartfalen. Tijdens een zorgvuldig opgezet éénjarig onderzoek onder 641 patiënten met hartfalen werden de patiënten minder vaak in het ziekenhuis opgenomen vanwege hartfalen en werden er met co-enzym Q10 minder episodes van pulmonaal oedeem (overmatige vloeistof in de longen) geconstateerd. Recent zorgvuldig opgezet onderzoek met duidelijk omlijnde parameters ontdekte echter geen gunstige effecten van co-enzym Q10 voor 55 patiënten met symptomen van ernstig hartfalen. Een lopend langetermijn-experiment onder ruim 500 mensen met symptomen van hartfalen die meer dan twee jaar lang gevolgd worden, zal de rol van co-enzym Q10 hopelijk beter kunnen bepalen.

In studies van patiënten met diabetes type 1 of 2 hebben co-enzym Q10-supplementen neutrale tot enigszins gunstige effecten laten zien op de nuchtere glucose en A1C (de gemiddelde bloedglucosewaarde gedurende 3 maanden).

• In een zorgvuldig opgezet onderzoek kregen 34 patiënten met diabetes type 1 drie maanden lang dagelijks 100 mg co-enzym Q10 of een placebo (neppil). De A1C nam af van 8,04 naar 7,86% in de co-enzym Q10-groep en van 8,02 naar 7,84% in de placebogroep. De verlaging was in geen van beide groepen statistisch significant. De dagelijkse bloedglucose verminderde van 160 naar 145 mg/dl in de co-enzym Q10-groep en van 161 naar 153 mg/dl in de placebogroep. Ook nu was de verlaging in geen van beide groepen significant. Er waren geen opmerkelijke verschillen in systolische of diastolische bloeddruk in beide groepen.
• In een afzonderlijke, zorgvuldig opgezette studie kregen 12 patiënten met diabetes type 2 tweemaal daags 100 mg co-enzym Q10. Elf patiënten kregen een placebo-pil. Alle proefpersonen namen ook sulfonylurea, zoals glyburide of glipizide. Er trad geen verbetering op in de diabetes-controle. De A1C-waarde was na zes maanden verhoogd van 8,7 tot 9,1% in de co-enzym Q10-groep en van 7,9 tot 8,1% in de placebogroep. De nuchtere glucose verminderde van 211 naar 198 mg/dl in de co-enzym Q10-groep en van 203 naar 191 mg/dl in de placebogroep.
• In een ander onderzoek werd het effect vastgesteld van co-enzym Q10 op de bloedglucose en bloeddruk van 74 patiënten met diabetes type 2 en hoge cholesterol. De patiënten kregen twaalf weken lang óf tweemaal daags 100 mg co-enzym Q10, óf dagelijks 200 mg fenofibraat, óf een combinatie van co-enzym Q10 en fenofibraat, of een placebo. De bloedglucoseresultaten waren beter voor de combinatie co-enzym Q10 en fenofibraat dan voor co-enzym Q10 op zich, of een placebo. De combinatiegroep had wellicht baat bij het effect van fenofibraat op verlaagde triglyceride-waarden. De auteurs meldden ook dat met supplementen van co-enzym Q10 de systolische bloeddruk afnam met 6,1 mmHg en de diastolische druk met 2,9 mmHg.

Bijwerkingen en wisselwerking met geneesmiddelen
Nadelige effecten kwamen zelden voor, zelfs niet na langdurig gebruik tot 6 jaar lang. Bij enkele patiënten deden zich maag-, buik-, of darmklachten voor, waaronder diarree, misselijkheid, anorexie (gebrek aan eetlust) en klachten in de bovenbuik. Hoewel eerdere meldingen werden gedaan van abnormale leverfunctie-uitslagen, gaven data op de lange termijn betreffende 600 mg per dag geen veranderingen in de leverfunctie te zien.

Co-enzym Q10 kan een wisselwerking opleveren met de werking van bepaalde medicijnen zoals het antistollingsmiddel warfarine. Een onderzoek bij patiënten die co-enzym Q10 en warfarine namen, leverde echter geen effecten op vanwege die combinatie op de bloedverdunning. Roken onttrekt echter wel co-enzym Q10 aan het lichaam.

Een behandeling met statines kan het co-enzym Q10-gehalte verlagen, wat weer kan bijdragen aan statine-gerelateerde (spier)pijn, hoewel deze interactie omstreden is. Een onderzoek waarin lage doses van bepaalde statines werden gebruikt, resulteerde niet in lagere co-enzym Q10-waarden, maar een ander onderzoek waarin lage en hoge doses statines werden toegepast, gaf lagere niveaus co-enzym Q10 te zien. Verminderde co-enzym Q10-concentraties bij behandeling met statine werden ook bij diabeten gemeld.

Mensen die rode-gistrijst eten moeten er alert op zijn dat het supplement een ingrediënt bevat dat in essentie een statine is, en dus statine-achtige effecten heeft. Rode gist kan de natuurlijke voorraad co-enzym Q10 verlagen.

Aan de andere kant kan inname van co-enzym Q10 in combinatie met bloeddruk- of diabetesmedicijnen het effect ervan verhogen. Een mogelijk gunstige wisselwerking met medicijnen deed zich voor met doxorubicine, een medicijn tegen kanker. Co-enzym Q10 vermindert wellicht enkele schadelijke effecten van doxorubicine voor het hart.

Sommige wetenschappers beweren dat co-enzym Q10 een extra gunstig effect kan hebben in combinatie met een ander supplement, L-carnitine, voor de bescherming door antioxidanten tegen bepaalde toxines.

Kijk voor meer informatie op www.coq10gezond.nl

Uit: Guide to Herbs & Nutritional Supplements – Laura Shane-McWhorter – The American Diabetes Association