Al jaren komt er steeds meer in het nieuws over de invloed van voeding op ADHD. Een ouder spraakmakend item van EenVandaag over dit onderwerp werd recent weer vele malen gedeeld op social media. Dit onderwerp leeft nog steeds enorm, en er komen steeds meer nieuwe onderzoeken op dit gebied. Dat is een mooie aanleiding voor een artikel over voeding en ADHD waarin we alles vanuit wetenschappelijke onderzoeken nog eens op een rijtje zetten.
In dit artikel:
In dat bewuste item van EenVandaag kwam wetenschapper Lidy Pelsser aan het woord, zij heeft een groot onderzoek gedaan naar de relatie tussen voeding en ADHD die is gepubliceerd in het gezaghebbende medische tijdschrift The Lancet. Nog nooit was er zo uitgebreid onderzoek gedaan naar de behandeling van ADHD. En nog nooit was de relatie tussen voeding en ADHD zo duidelijk aangetoond. ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) wordt ook wel aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis genoemd. Door sommigen wordt ADHD vooral geschaard onder erg gevoelige, ofwel hooggevoelige (HSP), mensen. De criteria voor de diagnose van ADHD zijn vastgelegd in het handboek DSM-IV, ofwel Diagnostic Statistical Manual of Mental Disorders, het internationale classificatiesysteem van de geestelijke gezondheidszorg. De scores op deze symptomen helpen medici bij het vaststellen van de diagnose. Symptomen van ADHD, die beginnen in de kindertijd, zijn concentratieproblemen, hyperactiviteit, rusteloosheid, impulsiviteit en leerproblemen. En hiervoor slikken ze soms zware medicijnen met vervelende bijwerkingen. De New York Times publiceerde in mei van dit jaar nog een artikel met schrikbarende officiële data van ‘the Centers for Disease Control and Prevention’ in Amerika waaruit bleek dat meer dan 10.000 kinderen van 2 of 3 jaar oud ADHD medicatie krijgen toegediend! Vanuit de medische wereld kwam stevige kritiek op het adviseren van medicatie voor kinderen die nog zo jong zijn. De standaard richtlijnen voor ADHD volgens The American Academy of Pediatrics diagnosticeert niet eens kinderen onder de drie jaar met ADHD, laat staan dat ze medicatie adviseren. Zij zeggen dat de effectiviteit en veiligheid nog totaal niet onderzocht is bij deze jonge kinderen. Los van dit zorgelijke feit bleek uit het onderzoek van Pelsser dat medicijnen door aanpassingen in voeding heel vaak niet nodig zijn bij ADHD.
Is voeding de oorzaak van ADHD?
Uit het onderzoek, onder kinderen, van Pelsser in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen bleek dat voeding vaak een oorzaak is van ADHD. En dat gaat helemaal niet alleen om de bekende kleur- en smaakstoffen. Bij ieder kunnen verschillende voedingsstoffen ADHD veroorzaken, bij de een kan dat bijvoorbeeld kaas zijn of melk, bij de ander varkensvlees of kip, chocolade of aardbeien. Het vergt dus een eliminatiedieet en wat inzet en geduld om uit te vinden welke voedingsmiddelen bij de betreffende persoon de ADHD veroorzaken. Dit is wel de moeite waard want uit het onderzoek bleek dat maar liefst 64% van de kinderen na het volgen van het juiste dieet geen ADHD meer heeft. De symptomen zijn verdwenen. Wanneer je alleen kijkt naar de kinderen die het dieet tijdens het onderzoek 100% hadden volgehouden was zelfs 78% geheel klachtenvrij. Ze hadden geen gedragsproblemen meer, niet thuis en ook niet op school. Dat is enorm. Het dieet geneest de ADHD niet, als ze de betreffende voedingsmiddelen weer gaan eten zullen ze ook weer symptomen hebben. Maar door een aanpassing in levensstijl kunnen deze kinderen wel klachtenvrij leven zonder dat ze zware medicatie nodig hebben. EenVandaag stelt in het item dat deze medicatie, naast de vervelende bijwerkingen, bovendien op den duur de werking verliest.
Bij 20% van de kinderen bleek voeding niet de oorzaak te zijn. Wanner het eliminatiedieet van het Pelsser Red Centrum gevolgd wordt is dat binnen vijf weken duidelijk. Wanneer voeding wel de oorzaak blijkt volgt nog 1,5 jaar om onder begeleiding uit te zoeken welke voedingsmiddelen precies de oorzaak zijn en welke stoffen exact gemeden moeten worden. In de eerste vijf weken van dit Red dieet (restricted elimination diet) volg je een wisselschema met een beperkt aantal voedingsmiddelen en elke dag iets extra. Vervolgens worden er voedingsmiddelen geëlimineerd op basis van de reactie op de voeding. Er wordt niet alleen op voeding gelet, er worden ook andere aspecten in het onderzoek meegenomen. We krijgen namelijk niet alleen via de voeding allerlei stoffen binnen die van invloed zouden kunnen zijn op het gedrag, maar ook via de huid en de luchtwegen. Er wordt dus ook gekeken hoe de luchtwegen en huid de voedingsstoffen opnemen. Dit gaat dus niet om een standaard dieet. Dat vergt wel doorzettingsvermogen, maar is een investering waarna een groot deel van de mensen met ADHD wel voor altijd klachtenvrij kan leven. Lidy Pelsser zegt: “Als je een splinter hebt ga je ook geen pijnstiller slikken, dan haal je de splinter eruit.”
Invloed voeding ADHD
Dit alles is dus al langer bekend en er is zeker meer onderzoek op het gebied van voeding en ADHD.
Uit onderzoek in 2010, dat vijfendertig jaar onderzoek op dit vlak naast elkaar legt, blijkt dat steeds duidelijker wordt dat testpersonen aanzienlijke verbeteringen van de symptomen ervaren bij een ‘AFC-free diet’ (artificial food colors), kortom een voedingspatroon zonder kunstmatige kleurstoffen. Het is niet de oorzaak van ADHD, maar kan symptomen wel voorkomen en verbeteren aldus de onderzoekers. 65% tot 89% van de kinderen waarbij ADHD wordt vermoed reageerden al sterk op 100 mg AFC’s. En dit onderzoek haalde ook twee grote onderzoeken aan waaruit bleek dat kunstmatige kleurstoffen zowel voor kinderen met als kinderen zonder ADHD voor gedragsveranderingen zorgde. Ook noemden ze onderzoeken waaruit bleek dat veel kinderen naast de gevoeligheid voor kunstmatige kleurstoffen ook gevoelig zijn voor voedingsmiddelen als melk, chocolade, soja, eieren, tarwe of maïs. En soms ook voor druiven, tomaten en sinaasappels. Volgens andere onderzoeken komt gevoeligheid voor een combinatie van verschillende voedingsmiddelen vaker voor dan gevoeligheid voor één voedingsmiddel of alleen kleurstoffen bij ADHD. De onderzoekers adviseren ook om een eliminatiedieet te volgen om te kijken welke voedingsstoffen symptomen verergeren.
Een onderzoek in 2011 keek naar de invloed van het ‘Westerse voedingspatroon’, met veel vetten en veel kunstmatige toevoegingen, ten opzichte van een gezond en puur voedingspatroon op ADHD onder 1799 adolescenten. Uit dit onderzoek bleek dat een Westers voedingspatroon mogelijk een directe link heeft met ADHD.
Andere voedingsmiddelen, naast kleurstoffen en kunstmatige toevoegingen, die door onderzoeken het meest in verband worden gebracht met ADHD zijn zuivelproducten, tarwe (gluten) en suiker.
Invloed van tekorten op ADHD
Verschillende onderzoeken zoals in 2009 en 1990 keken ook naar de invloed van een tekort aan het mineraal zink op ADHD. Zink is betrokken bij allerlei lichamelijke processen zoals celgroei, celdeling en stofwisseling. Volgens de pathofysiologie is dopamine een van de belangrijkste factoren bij ADHD. Het hormoon melatonine speelt een belangrijke rol bij de regulatie van dopamine en zink is noodzakelijk voor de aanmaak van melatonine. Hierdoor kan, aldus dit onderzoek, worden aangenomen dat voldoende zink een belangrijke rol speelt bij het voorkomen van symptomen van ADHD. Daarbij zou de medicatie voor ADHD een negatieve invloed kunnen hebben op de hoeveelheid zink in het lichaam, evenals bepaalde kunstmatige toevoegingen in fabrieksmatige voedingsmiddelen. Zink zit veel in vis, peulvruchten en schaal- en schelpdieren zoals oesters en mosselen. De B vitamines zijn ook belangrijk voor de aanmaak van o.a. dopamine. B vitamines helpen ook om beter te concentreren en bij een goede nachtrust. Een tekort aan vitamine B12 wordt ook in verband gebracht met hyperactief of angstig gedrag bij kinderen.
Verder is een tekort aan magnesium ook in verband gebracht met ADHD. Magnesium wordt ook wel het ‘anti-stress mineraal’ genoemd, omdat elk orgaan in ons lichaam (en met name het hart, de spieren en de nieren) dit mineraal nodig heeft. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 60% van de mensen in de westerse wereld tegenwoordig een tekort aan magnesium heeft, waarvan een groot deel dit helemaal zelf niet weet. Magnesium is te vinden in voeding, maar door de verarming van de bodem door landbouw en kunstmest is het gehalte aan magnesium niet meer zo hoog als vroeger, er wordt veel magnesium uit onze bodem onttrokken. Bovendien krijgen we niet meer zoveel binnen door de bewerking van onze voedingsmiddelen. Frisdrank, medicijnen, suiker en chemicaliën in ons milieu zorgen voor een verhoogde magnesiumbehoefte en versnelde uitscheiding van het mineraal. Als een van de symptomen van een tekort aan magnesium wordt ADHD genoemd en een groot deel van de kinderen met ADHD zou een magnesiumtekort hebben. Magnesium zit veel in kelpnoodles, amandelen, noten, pompoenpitten, zonnebloempitten, avocado, gedroogde vijgen, makreel en groene groenen. Verder zit het in superfoods als rauwe cacao, spirulina, chlorella en hennepzaad.
Een tekort dat ook veel voorkomt bij ADHD zijn Omega-3 vetzuren. Deze helpen om de hersenen optimaal te laten functioneren. Uit onderzoek in 1996 onder jonge jongens bleek dat kinderen met tekorten omega 3 vaker gedragsproblemen en leerproblemen hadden. Je vindt omega 3 in (vette) vis, zaden en noten.
Tot slot
Luister naar wat jouw lichaam je vertelt over wat je eet. Als je gaat voelen welke voedingsmiddelen bepaalde klachten verergeren elimineer deze dan stap voor stap uit je voedingspatroon. Als je een nieuwe levensstijl stapje voor stapje invoert, en als je die verandering NIET als een dieet beschouwt, garandeer ik dat je je in een jaar een stuk lekkerder in je vel zit. Goede voeding, omgang met stress en beweging zijn nou eenmaal belangrijke voorwaarden voor een lang, energiek en gezond leven, of je nou ADHD hebt of niet.
Je kunt meer lezen over de invloed van voeding op je gezondheid en verschillende klachten op de ledenwebsite van ons Maximale Gezondheidsprogramma. Wanneer je persoonlijk advies wilt op het gebied van voeding en levensstijl gericht op bepaalde klachten die je misschien hebt of persoonlijke begeleiding voor meer energie of een gezond gewicht, dan kun je eens kijken of dit programma iets voor je is. Via een uitgebreide hormoonanalyse, persoonlijke coaching en advies op het gebied van gezondheid, voeding en beweging begeleiden we je graag naar meer energie en een gezond(er) lichaam.
Referenties– L.M.J. Pelsser, ADHD, a Food-Induced Hypersensitivity Syndrome: in Quest of a Cause, 2011.
– Stevens LJ, Kuczek T et al, Dietary sensitivities and ADHD symptoms: thirty-five years of research, Clin Pediatr (Phila). 2011 Apr;50(4):279-93.
– Howard AL, Robinson M, ADHD is associated with a ‘Western’ dietary pattern in adolescents. J Atten Disord. 2011 Jul;15(5):403-11.
– Dodig-Curkovic K, Dovhani J et al. The role of zinc in the treatment of hyperactivity disorder in children. Acta Med Croatica. 2009 Oct;63(4):307-13.
– Ward NI, Soulsbury KA et al, The influence of the chemical additive tartrazine on the zinc status of hyperactive children: a double-blind placebo-controlled study. J Nutr Med; 1 (1). 1990. 51-58
– Stevens LJ, Zentall SS et al. Omega-3 fatty acids in boys with behavior, learning and health problems. Physiol Behav. 1996 Apr-May;59(4-5):915-20.
groene groenen?
trouwens bevat quinoa ook veel Mg ( magnesium).
Er wordt in het artikel geschreven:
“Dit is wel de moeite waard want uit het onderzoek bleek dat maar liefst 64% van de kinderen na het volgen van het juiste dieet geen ADHD meer heeft. De symptomen zijn verdwenen. ”
Die 64% is gebaseerd op kinderen waarbij verbeteringen waren waargenomen van tenminste 40% op de ADHD rating scale. Het is niet zo dat deze kinderen volledig klachtenvrij werden.
Een andere mogelijke oorzaak voor de verbeteringen kan de sterke structuur zijn die de kinderen kregen.
Ik lees dit verhaal en denk dit is fijn als je geen druk van school zou hebben.
Het zou voor ons niet mogelijk zijn om te gaan proberen uit te vinden welk voedsel een reactie geeft.
Zonder medicijnen kan mijn zoon niet concentreren (ADD) op school en zou dus een achterstand oplopen.
2 of meer maanden zonder medicijnen is geen optie.Onze zoon doet het nu super op school sinds we medicijnen geven.
Ik weet dat het niet goed is maar het gaat nu stukken beter op school.
De druk van de maatschappij is groot en voor een beginnende puber heel hard.
Alleen daarom zou ik nu niet stoppen met de medicijnen.
Later als hij ouder is kan hij zelf de beslissing nemen.
Dag Jesse
Het is al wel 30 jaar bekend dat voeding ADHD kan geven of er sterk aan bij draagt.
Net als bij voedsel allergie kan dit getest worden met een dieet van eliminatie en er steeds meer stoffen aan toe te voegen-substitutie-,totdat er weer symptomen optreden.Dan weet je welke stof(fen) de reactie veroorzaken en deze worden dan weggelaten in de voeding
Graag wil ik reageren op Jet.
Is het een mogelijkheid om misschien in de grote vakantie te stoppen met de medicijnen?
En misschien hoeft het een het ander niet uit te sluiten.
Kun je wel doorgaan met de medicijnen en toch nu al proberen welke voedingsstoffen al dan niet reageren, geen idee of dat met medicijnen zichtbaar is, maar wellicht het proberen waard.
Hoe dan ook veel sterkte en succes ermee!
Mooi stuk, wel veel taalvoutjes…
@Jet: misschien weet je dit niet, maar je geeft je zoon op dit moment een soort harddrugs. Je zou idd de grote vakantie kunnen gebruiken om het 5 weken dieet te doen, maar kom op, dit is zelfs de moeite waard om hem een jaar over te laten doen. En gegarandeerd als je je zoon ‘beter’ laat eten, dat zijn schoolprestaties ook beter zullen zijn.
Ik ben ervan overtuigd dat voeding wel degelijk een positief effect kan hebben op alle ziektes en lichamelijke/geestelijke stoornissen. Wij gaan zelf naar een elektro acupuncturist, die kan je lijf helemaal doormeten om te kijken welke voedingselementen je beter kan laten staan, zo heb je in 1 dag al een antwoord en kan je direct beginnen met een levensstijl verandering. Misschien een oplossing voor de personen die wel willen maar niet durven. Bijna elke zorgverzekeraar vergoed deze behandeling.
Een voedingssuplement dat mezelf en mijn dochter veel helpt is fosfatidylserine.
Het wordt gemaakt uit soja of eieren en je kunt het in pilvorm bestellen via internet (grote prijsverschillen!).
Het bevordert de werking tussen de neurotransmitters en regulering van dopamine, serotonine (gelukshormonen) en cortisol (stress).
Ik voel me sinds het gebruik hiervan een stuk meer innerlijke rust. Slaap weer beter en als ik toch wakker lig ben ik rustiger in mijn hoofd.
Tevens ben ik gestopt met het gebruik van suiker en gluten. Dit maakt voor mij een groot verschil!
Succes!
@jet je geeft je kind nu inderdaad harddrugs…..onder invloed van deze “drugs” presteerd je kind uiteraard beter net zoals bij andere doping en drugs…
MAAR je kind leert niets en zal zich nooit ontplooien naar zijn eigen ware talent.
alleen is hij nu rustig door de drugs en lijkt het of hij beter presteert en de leraar heeft geen last meer van je kind.
Zodra hij op latere leeftijd stopt met deze drugs komen alle klachten 2 keer zo erg terug en de helft wat hij “geleerd” onder invloed van deze drugs is hij vergeten want je hersens slaan maar weinig op onder inloed van drugs…
90% van de leraren weten niet hoe ze met deze drukke maar veelal zeer getalenteerde kinderen om moeten gaan want daar hebben ze niet voor geleerd.en dan komt de term Adhd heel goed van pas.
Adhd word gezien als een afwijking of tekortkoming maar het tegendeel is waar….deze kinderen zijn de toekomst die juist het verschil gaan maken later omdat hun hersenen meer kunnen en sneller werken als de “normale” mensen.
De adhd kinderen zijn juist getalenteerder en slimmer als de normale kinderen maar worden weggezet als druk en onhandelbaar omdat ze in de minderheid zijn….
over 100 jaar is dit omgedraaid…en krijgen deze normaal gebleven kinderen juist drugs om de adhd kinderen bij te houden.
ADHD is in mijn ogen ook een evolutie vorm, de mensen worden steeds slimmer en intelligenter alleen zijn deze kinderen nu nog druk en onhandelbaar.
Veelal word adhd verward met uiterts creative of de hsp (high sensetive people) kinderen, het allerlaatste wat je deze kinderen moet geven is drugs.
Mijn advies, zoek een speciale school waar ze het beste in hem naar boven halen ipv hem vol te stoppen met drugs.
ik had een uiterst bekwame leraar die ondekte dat ik een meester ben in dingen maken en dingen beoefen zoals sport of muziek .
Daarentegen kan ik vrijwel niet leren vanuit een boek, en tevens heb ik nog nooit 1 boek uitgelezen want halverwege wist ik al hoe het af zou lopen of t boeide me niet meer.
nadeel, door mijn hoge iq moet ik mij vaak van de domme houden anders vinden de “normale” mensen mij gek en gestoort, maar ik ben alles behalve dat 😉
Ik spreek uit ervaring, gegroet een 34 jarige hoogbehaafde hsp adhd’r.
DE OORZAAK is genetisch! Maar de juiste voeding kan zeker een HULP zijn. Kwestie van nog niet extra te prikkelen.
Uit ervaring kan ik vertellen dat voeding inderdaad ADHD symptomen kan veroorzaken. Na 38 jaar (!) ontdekte ik dat mijn symptomen onder andere door melk veroorzaakt worden. Zolang ik zorg dat ik geen melk meer binnenkrijg (ook niet een heel klein beetje!) ben ik symptoomvrij en heb ik geen medicijnen nodig.
Voor diegenen die wel een dieet willen proberen maar niet kunnen, willen of durven stoppen met medicatie: je kunt tegelijk een dieet proberen én je medicatie blijven nemen. Deed ik ook. Op een gegeven moment merkte ik dat ik geen medicatie meer nodig had, maar al daarvoor merkte ik verbetering op. Het kan ook best even duren voordat de symptomen helemaal weg zijn en je eruit bent met het dieet; wat je nu wel en niet mag. Neem tijdens die periode gerust je medicijnen.
Ik kan iedereen aanraden om na te gaan of je symptomen door voeding worden veroorzaakt. Als dat zo is ben je namelijk zonder die voeding vele malen beter af dan met medicijnen! Ik weet nu pas hoe “normaal” voelt. Met medicijnen voelde ik me “beter”, maar niet 100% goed. Medicijnen werken ook maar heel kort, een dieet werkt 24 uur per dag!
Goed stuk Jesse!! Zou je een keer wat willen schrijven op ADHDblog.nl met betrekking tot suikers (reactie van hersenen) Lijkt me super als je dat wilt..
Gr. Coen
Beste jesse, mijn zoon van 10 krijgt ook medicatie terwijl ik dat eigenlijk niet wil maar onder druk van school toch overstag ben gegaan. Hij is al 1x blijven zitten mag dus niet nog eens blijven zitten want dan moet hij van school af. Daar raakt mijn zoon helemaal van in de stress dus dat willen wij niet. Maar nu lees ik dat melk ook n trigger kan zijn voor ADHD! Hij heeft koemelk allergie gehad in zijn eerste levensjaar daarna was hij er overheen gegroeid. Nu ga ik vol goede moed andere melksoorten introduceren zoals amandel melk of kokos. Zou dat wel kunnen? Of liever helemaal geen melksoorten?
Ik vond het een heel boeiend stuk trouwens!
Gr. Malika
Ik ben 60 jaar en heb ADHD. Ik mis iets op deze site. ADHD is in veel gevallen erfelijk. (Dit houdt in dat een van de ouders ook ADHD heeft. ADHD gaat niet over. De diagnose moet door een goede kinderpsychiater gesteld worden, Er kan meer aan de hand zijn, meteen gebruik van medicijnen kunnen onderliggende problemen onderdrukken. . Maar kijk en luister naar je kind!! Te veel medicatie en hij lijkt een kasplantje. Te weinig en het werkt niet goed. Het is goed om naar de voeding te kijken zo als hier boven, maar blijf naar je kind kijken. Hij of zij is niet lui!! Er kunnen concentratie problemen zijn Straf je kind niet voor iets waarvan je ziet dat hij het niet begrijpt. Als laatste, check bij wie het evt. als ouder voorkomt. Lees over de symptomen, zodat er meer begrip is in de relatie. Een ADHD kind opvoeden is zwaar!! Veel ouders gaan uit elkaar door onbegrip.