Verschil voedselintolerantie en voedselallergie

Heb jij ook zo’n zin om nieuwe plannen te maken nu het voorjaar in de lucht hangt? Of voel je je eigenlijk futloos en zonder energie? Dan is het een goed idee om eens goed te kijken of dat misschien te maken heeft met een voedselintolerantie. Veel vage klachten zoals chronische vermoeidheid, hoofdpijn of gewrichtspijn hangen samen met een overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen omdat die ons lichaam veel energie kosten. Voedselintoleranties zijn veel lastiger te achterhalen dan een voedselallergie die meteen een reactie geeft. Dit komt doordat er wat anders aan de hand is in je lichaam. Hoe dat precies zit leggen we hier uit.

In dit artikel:

• Waarom voedselintoleranties en allergieën slopend zijn voor je gezondheid
• Wat is het verschil tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie?
• Hoe krijg je een voedselintolerantie of allergie?
• Hoe weet ik of ik last heb van een voedselintolerantie?

De één mag geen gluten eten, de ander wil geen koemelk in de koffie en de derde moet twee keer vragen of er echt geen pinda’s door het eten zitten. Je kent het vast wel dat je in gezelschap een blik krijgt van ‘stel je niet zo aan’. Maar kiezen wat je eet gaat niet over aanstellen maar over zorg voor je lichaam. Dat is heel vanzelfsprekend voor mensen die allergisch zijn voor een bepaald voedingsmiddel en meteen een heftige reactie krijgen. Maar ook als je een voedselintolerantie hebt is het heel belangrijk dat je weet wat je wel en niet moet eten om je lichaam gezond te houden.

Waarom voedselintoleranties en allergieën slopend zijn voor je gezondheid

In ons eten zitten steeds meer voedingsstoffen die moeilijk te verteren zijn voor ons lichaam. Vaak merk je dat niet meteen omdat het sluipende processen zijn die zich langzaam opbouwen en tot chronische ontstekingen of beschadigingen aan weefsels kunnen leiden. Alleen als je echt allergisch bent merk je dat meteen na het eten. De reactie kan heel heftig zijn en kan in het geval van ademproblemen of bewusteloosheid zelfs fataal zijn. Maar ook milde allergische reacties zoals jeuk of uitslag zijn schadelijker voor je lichaam dan je denkt.

Allergie: overactief immuunsysteem

Allergische reacties activeren namelijk het immuunsysteem. Het immuunsysteem zou overdag in rust moeten zijn en ‘s nachts zijn werk moeten doen. Het constant activeren van het immuunsysteem is een aanslag op je gezondheid. Een overactief immuunsysteem wordt op lange termijn een zwakker immuunsysteem waardoor je vatbaarder wordt voor virussen en bacteriën waar een gezond iemand afdoende weerstand tegen heeft. En dat wil je niet veroorzaken met je voeding door dingen te eten waar je eigenlijk allergisch voor bent.

Ook andere processen in het lichaam kunnen dan niet meer optimaal functioneren. De energie die het lichaam beschikbaar heeft wordt namelijk verdeeld over alle actieve systemen. Is het immuunsysteem geactiveerd, dan is er minder energie over voor andere belangrijke organen die overdag juist wel actief zouden moeten zijn. Daarnaast leidt het activeren van het immuunsysteem tot verdere beschadigingen van de lichaamsbarrières zoals de slijmvliezen of de darmen, waardoor ongewenste gifstoffen, onverteerde voedingsstoffen en bacteriën het lichaam in kunnen komen. Deze kunnen langs het immuunsysteem glippen en ophopen in weefsels en gewrichten en daar klachten veroorzaken zoals gewrichtspijnen en (chronische) ontstekingen. In Nederland komt voedselallergie ongeveer bij 2 à 3% van de volwassenen voor en bij ongeveer 8% van alle kinderen.

Voedselintolerantie: chronische vermoeidheid

Voedselintoleranties komen veel vaker voor dan allergieën, maar in veel gevallen hebben we dit niet door. De klachten zijn over het algemeen namelijk niet zo snel merkbaar en daardoor moeilijker  aan een specifieke voedingsstof te koppelen. In tegenstelling tot een allergie activeert een voedselintolerantie niet direct het immuunsysteem waardoor er ook geen antistoffen worden afgegeven die tot de allergische klachten leiden (Dreborg, 2015)[1]. Maar intoleranties kunnen wel flink last geven in de darmen en ongemak als gasvorming of buikpijn geven. Op de lange termijn raakt de darmwand beschadigt met als gevolg een lekkende darm. Daardoor komen er stoffen in de bloedbaan die er niet horen. Dit kan uiteindelijk wel zorgen voor activering van het immuunsysteem met dezelfde problemen tot gevolg als bij een allergische reactie.

Voedselintoleranties zijn een belangrijke oorzaak van chronische vermoeidheid. Je merkt misschien niet dat je lichaam eigenlijk bepaalde voedingsmiddelen of stoffen niet goed verdraagt, maar dit vraagt ondertussen wel veel energie van je lichaam. Arts en auteur van het boek ‘Power Healing’ Leo Galland legt in zijn boek uit dat verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben vastgesteld dat meer dan de helft van de mensen met chronisch vermoeidheidssyndroom ook last heeft van voedselintoleranties (Galland, 1998)[2].

Wat is het verschil tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie?

Zoals je hierboven al hebt kunnen lezen is er een duidelijk verschil tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie. Om te achterhalen of je zelf misschien ook allergisch of overgevoelig bent voor bepaalde voeding is het belangrijk om het verschil te weten.

Voedselallergie

Bij een voedselallergie maakt het afweersysteem specifieke antistoffen aan tegen eiwitten die in de voeding voorkomen. Deze eiwitten worden allergenen genoemd. Als het immuunsysteem op deze eiwitten reageert maakt het lichaam antistoffen aan. Door deze antistoffen worden er in het lichaam bepaalde stoffen afgegeven, waaronder histamine, die de allergische klachten tot gevolg hebben en tot ontstekingen leiden (Patel, 2015)[3]. Histamine is een hormoon dat een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem uitmaakt. Het zorgt voor een betere doorlaatbaarheid van de bloedvaten waardoor de afweereiwitten uit de bloedbaan in het bindweefsel kunnen komen en daar hun verdedigende taak kunnen uitvoeren. Histamine wordt na de reactie weer afgebroken door een enzym dat in de darmen wordt gemaakt.

Als je eenmaal een allergie hebt, kan dat zichzelf ook verergeren doordat de allergie bijdraagt aan de schade in de darmen. De afgifte van histamine door het immuunsysteem leidt namelijk tot extra ontstekingen in de darmwand. Daardoor kan er ook weer minder van het enzym DAO aangemaakt worden dat histamine weer afbreekt (Maintz, 2007)[4]. De hoeveelheid histamine loopt dan op en verspreidt zich door het lichaam wat tot klachten kan leiden als vocht vasthouden, innerlijke onrust, migraine, jeuk of lichtgevoeligheid van de ogen.

Bekende allergenen zijn bepaalde eiwitten in koemelk, pinda’s, noten, soja, tarwe, schaal- en schelpdieren, vis en eieren. Maar in feite kan elke voedingsstof een allergische reactie veroorzaken bij een specifiek persoon. En als dat zo is, dan is een kleine hoeveelheid vaak al genoeg om de reactie te veroorzaken. Zo’n allergische reactie waarbij het immuunsysteem op allergenen reageert met het aanmaken van zogenaamde IgE antilichamen heet een type 1 allergie. Dit is de meest voorkomende vorm. Sinds vorig jaar moeten de 14 voedingsstoffen die de grootste kans hebben om een allergische reactie op te wekken duidelijk op de ingrediëntenlijst van elk product weergeven zijn.

Allergieën komen bij zuigelingen en jonge kinderen vaker voor dan bij volwassenen. Dit komt doordat de darmen nog niet volledig ontwikkeld zijn. Hierdoor kunnen de eiwitten in de voeding niet volledig afgebroken worden. Deze grotere eiwitdeeltjes veroorzaken dan de allergische reactie. Bij veel jonge kinderen verdwijnen de klachten echter na een aantal jaren als de darmen zich ontwikkelen en groeien ze over hun allergie heen.

Voedselintolerantie

Een voedselintolerantie is een niet-allergische reactie op voedingsstoffen waarbij er geen antistoffen worden aangemaakt door het immuunsysteem. Vaak zijn de klachten ‘vager’ en komt de reactie op de voeding ook pas later, van uren tot dagen later. Het zijn vooral darmproblemen zoals gasvorming, diarree, verstopping, spastische darm of symptomen die veel met de gezondheid van de darmen te maken hebben zoals huidproblemen, eczeem of migraine. Doordat de symptomen minder duidelijk zijn is het lastiger te achterhalen waar je precies intolerant voor bent. Bovendien kunnen dit ook meerdere voedingsstoffen zijn.

Een voedselintolerantie kan ontstaan door een tekort aan een bepaald enzym, zoals het geval is bij lactose-intolerantie. Daarbij maakt je lichaam te weinig van het lactase-enzym aan wat nodig is om lactose goed te verteren. Een intolerantie kan ook ontstaan door een reactie op (chemische) toevoegingen zoals conserveringsmiddelen of smaakversterkers. Of het kunnen ook bepaalde ‘chemische’ stoffen zijn die van nature in de voeding aanwezig zijn, zoals histamine of cafeïne. Dit heten dan geen allergenen, maar triggers. Meestal zijn er dan ook flinke hoeveelheden nodig voordat er een reactie op gang komt. De enige intolerantie waarbij wel het immuunsysteem betrokken raakt is glutenintolerantie.

Hoe krijg je een voedselintolerantie of allergie?

Allergische aandoeningen en voedselintoleranties vormen steeds meer een wereldwijd gezondheidsprobleem. Het is de meest voorkomende chronische ziekte en het aantal mensen dat hier last van heeft groeit sterk. Met name bij kinderen is die groei zichtbaar. Er zijn verschillende factoren van invloed op het ontwikkelen van een allergie of intolerantie, ook al is er ook nog veel onduidelijkheid over wat de precieze oorzaken zijn. Van een aantal factoren zoals erfelijkheid, hygiëne en leefstijl is bekend dat ze in meer of mindere mate effect hebben op het ontstaan van een allergie of intolerantie.

1. Hygiëne

Zo lijkt de sterk toegenomen hygiëne in de westerse samenleving een belangrijke rol te spelen in de ontwikkeling van allergie vanwege de impact hiervan op het ontwikkelen van het immuunsysteem. Als je wordt geboren is het immuunsysteem nog “blanco”. In de loop van de jaren wordt het geactiveerd en opgebouwd door prikkels van buitenaf. Die prikkeling is tegenwoordig minder aanwezig dan vroeger. Het lijkt er dan ook op dat hoe schoner je opgroeit des te groter de kans is op het ontwikkelen van allergie. Allergie komt in de Westerse wereld ook meer voor dan in ontwikkelingslanden en in steden meer dan op het platteland.

2. Beschadigde darmen

Een beschadigde darmwand (wat uiteindelijk leidt tot een lekkende darm) laat voedingsmiddelen door die nog niet voldoende afgebroken zijn. Het immuunsysteem wil deze te grote moleculen opruimen en reageert met antistoffen en histamine. De eiwitten die het vaakst een allergische reactie oproepen zijn over het algemeen stabiele eiwitten die moeilijk afbreekbaar zijn door verteringsenzymen en ook vaak resistent zijn tegen de voorverterende effecten van koken. Vandaar dat als je darmen niet optimaal werken de kans op een allergie groter is.

Een beschadigde darmwand ontstaat onder andere als je darmflora niet op orde is. Als je te weinig goede darmbacterieën hebt, draagt dit ook nog eens extra bij aan het ontstaan van allergieën of intoleranties. Goede darmbacteriën helpen je immuunsysteem namelijk om een beter onderscheid te maken tussen ziekteverwekkers en onschadelijke antigenen en om daar op de juiste manier op te reageren. Dit is een belangrijk mechanisme dat voorkomt dat het immuunsysteem te sterk reageert op onschadelijke antigenen, die de oorsprong vormen van allergieën (Bjorkstén, 2004)[5]. Bij veel mensen is de darmflora tegenwoordig niet in balans door overmatig gebruik van antibiotica en suikerrijke voeding. Daardoor is er een tekort aan goede darmbacteriën en ontstaan er sneller voedselintoleranties.

3. Eenzijdige voeding

Beschadigingen aan onze darmen komen steeds vaker voor door ongezonde aspecten in onze leefstijl zoals stress, antibiotica en onvolwaardige voeding. Eenzijdige voeding zorgt voor een eenzijdige darmflora en een lage inname van stoffen die de darmgezondheid ondersteunen, zoals melkzuurbacteriën in gefermenteerde producten. Lees meer over de invloed van wat je eet op darmproblemen in de blog Darmproblemen, let op deze voeding.

Daarnaast werkt eenzijdige voeding een allergische reactie ook in de hand. Want hoe vaker we aan een allergeen worden blootgesteld hoe groter de kans dat we daarop reageren. Allergische ziektes komen dan ook minder voor in samenlevingen waar veel natuurlijk en vers voedsel wordt gegeten in vergelijking met samenlevingen waar meer bewerkte voedingsmiddelen worden gebruikt.

Ook bij voedselintoleranties speelt de gezondheid van je darmen een belangrijke rol. Hoe slechter die is, hoe meer kans dat het lichaam bepaalde stoffen in de voeding niet goed kan verteren. Belangrijk om je te realiseren is dat eigenlijk niemand goed tegen gluten kan omdat het zo’n moeilijk verteerbaar eiwit is (Pruimboom, 2015)[6]. Eigenlijk is iedereen er dus intolerant voor. Hetzelfde geldt voor caseïne uit zuivel. Deze stoffen dragen direct bij aan lekkende darm. Of je er last van hebt hangt af van de gezondheid van je darmen en de dikte van de slijmlaag. Heb je last van een lekkende darm dan heb je grotere kans dat je ook klachten gaat krijgen.

Gezonde darmen zijn dus essentieel om voedselintoleranties te voorkomen of op te lossen. Zelfs allergieën kunnen soms ook verdwijnen als de gezondheid van de darmen verbetert. Uit een meta-onderzoek blijkt namelijk dat wanneer de darm hersteld is en het immuunsysteem niet langer herhaaldelijk wordt geprikkeld met het antigen je van een allergie af kunt komen. De mensen die probiotica nemen om hun darmflora te verbeteren vertoonden minder allergische symptomen (Zajac, 2015)[7].

Hoe weet ik of ik last heb van een voedselintolerantie?

Directe symptomen van voedselallergieën die het meeste voorkomen (type 1) zijn: huiduitslag, gezwollen ogen, loopneus, opgezwollen slijmvliezen van de keel- en mondholte, diarree, braken en buikpijn, maar ook slikproblemen, benauwdheid, astmatische reacties en anafylactische shock. Type 4 allergische reacties zijn meer vertraagd en gaan vaak gepaard met een ontstekingsreactie en weefselbeschadiging.

Bij voedselintoleranties zijn de klachten vager en moeilijker te herleiden tot bepaalde voeding doordat ze soms uren of dagen later pas optreden. Veel symptomen worden daardoor niet direct in verband gebracht met het voedsel dat we eten, terwijl ze er wel mee te maken kunnen hebben zoals migraine, moeheid, gewrichtspijn en een algeheel gebrek aan energie. Een voedselintolerantie kan vaak de oorzaak zijn als je één of meer van de volgende symptomen en klachten bij jezelf herkent:

• Regelmatig hoofdpijn
• Darmproblemen, winderigheid
• Vaak buikpijn (of een opgeblazen gevoel)
• Diarree
• Constipatie
• Huidklachten (o.a. atopische dermatitis, psoriasis, jeuk, netelroos)
• Depressies
• Hyperactiviteit
• Agressie
• Angstig
• Concentratieproblemen
• Spierpijnen
• Artritis
• Stijfheid
• Zwellingen
• Vermoeidheid
• Misselijkheid
• Oprispingen
• Brandend maagzuur
• Duizeligheid
• Overgewicht
• Gewichtsschommelingen
• Prikkelbare darmsyndroom
• Ziekte van Crohn
• Maagzweren
• Reuma, pijnlijke gewrichten

Naast allergieën en intoleranties zijn er nog andere verteringsklachten die kunnen optreden. Ook een lage hoeveelheid maagzuur, onvoldoende spijsverteringsenzymen of een ongezonde darmbalans kunnen bijdragen aan klachten die lijken op intoleranties. Deze zijn echter niet altijd gerelateerd aan een allergie of intolerantie en moeten dus niet met elkaar verward worden.

Een goede manier om zelf achter voedselintoleranties te komen is met een eliminatiedieet. Daarbij laat je gedurende een aantal weken bepaalde verdachte voedingsmiddelen staan. Daarna introduceer je ze een voor een weer zodat je goed kunt opmerken hoe je lichaam er op reageert.

De meest effectieve manier om achter voedselallergieën of intoleranties te komen is door je te laten testen. Via de (huis)arts kun je je laten testen op ‘traditionele’ voedselallergieën (type I), maar niet op voedselintoleranties. Dat kan wel met de ImuPro voedselintolerantie test die wij aanbieden. Deze test geeft aan of het lichaam sensitief of intolerant is (geworden) voor bepaalde voedingsmiddelen en of voeding de oorzaak kan zijn van bepaalde klachten die je hebt (zoals vermoeidheid, maar ook diarree, winderigheid, duizeligheid, spijsverteringsklachten, hoofdpijn of huidklachten). Er wordt specifiek aangegeven welke voedingsmiddelen je beter kunt vermijden en welke voedingsmiddelen je beter met mate kunt eten. Ook krijg je tips en (voedings)advies op maat. Als je gaat eten via dit advies krijgt je darmslijmvlies gelegenheid om zich te herstellen, klachten zullen afnemen en je krijgt veel meer energie.

Wil je een voedselintolerantie test laten uitvoeren?
Klik hier voor meer informatie over de voedselintolerantie test

Laat een reactie achter en WIN!
Ben je vaak moe? Of welke andere klachten heb je? Wat zou je graag willen, of willen bereiken? Laat je reactie onder deze blog achter en maak kans op een gratis exemplaar van het boek ‘Je beste lijf ooit’ die we elke maand 3 x gratis weggeven aan onze lezers! Wil je nog meer tips voor extra energie? Download dan gratis dit e-book: Ontdek de 3 beste adviezen voor meer energie (gratis e-book).

Bronnen:

[1] Dreborg S., ‘Debates in allergy medicine: food intolerance does not exist’, World Allergy Organ Journal, 2015; 8: 37

[2] Leo Galland, MD, ‘Power Healing: Using the New Integrated Medicine to Cure Yourself’. Random House USA Inc, 1998

[3] Patel,Y., et al., ‘Food Allergy: Common Causes, Diagnosis, and Treatment’, Mayo Foundation for Medical Education and Research, Mayo Clinic Proceedings, 2015;90(10):1411-1419

[4] Maintz, L. Et al., ‘Histamine and histamine intolerance’, American Journal of Clinical Nutrition, May 2007 vol. 85 no. 5 1185-1196

[5] Björkstén, Bengt. ‘Effects of intestinal microflora and the environment on the development of asthma and allergy’, Springer seminars in immunopathology. Vol. 25. No. 3-4. Springer-Verlag, 2004.

[6] Pruimboom, L. Et al., ‘The opioid effects of gluten exorphins: asymptomatic celiac disease’, Journal of Health Population and Nutrition, 2015 Nov 24;33(1):24

[7] Zajac A. Et al., ‘A systematic review and meta-analysis of probiotics for the treatment of allergic rhinitis’, Internatonal Forum for Allergy and Rhinology. 2015 Jun;5(6):524-32