Waarom gezond afvallen nooit zal lukken als je deze denk-aanpassing niet maakt

Deze blog is voor alle mensen die bang of ontmoedigd worden wanneer ze horen wat ze allemaal niet meer mogen eten als je gezond wil afvallen. En voor degenen die denken dat er niets meer goed is, en dat je niets meer mág eten. In deze blog beschrijf ik een belangrijke verandering in het dieet van onze voorouders in vergelijking met ons huidige dieet, en hoe deze verandering de basis is voor de opmerking: ‘Het kan mij niets meer schelen wat ik eet, er is nu namelijk niets meer goed voor je.’ Daarna beschrijf ik waarom het weglaten van de voedingsmiddelen die we het meeste eten niet iets is om bang voor te zijn, maar juist veel deuren opent. En hoe dit het begin is voor een gezonder en slanker lichaam.

In dit artikel:

• Dit staat gezond afvallen in de weg
• Hoe lege calorieën je dik maken
• We hebben nog nooit zo eenzijdig gegeten
• Deze denkaanpassing is essentieel voor gezond afvallen
• Ik daag je uit!

Op het internet krioelt het van de verschillende adviezen over voedingsmiddelen die ongezond zouden zijn en die je moet mijden als je wilt afvallen. Hoe kan het toch dat het lijkt alsof alles ineens niet meer goed voor je is? Onderzoek van wetenschapper Loren Cordain uit 2005 kan daar waarschijnlijk een heel simpel antwoord op geven. Wat hij heeft onderzocht is dat maar liefst 72% van de calorieën die in de Verenigde Staten gegeten worden afkomstig is van voedingsmiddelen die niet beschikbaar waren voor onze verre voorouders (Cordain, 2005)[1]. Ook in Europa en in Nederland bestaat ons dieet hoofdzakelijk uit deze ‘nieuwe’ voedingsmiddelen.

Dit staat gezond afvallen in de weg

We hebben het dan over granen (met name tarwe), geraffineerde suikers, zuivelproducten en geraffineerde plantaardige oliën. Deze producten zijn we eigenlijk pas heel kort geleden gaan eten, namelijk sinds de agrarische revolutie zo’n 10.000 jaar geleden. 10.000 jaar lijkt veel maar is evolutionair gezien eigenlijk heel kort waardoor onze genen nog niet de tijd hebben gehad om zich aan te kunnen passen aan de veranderingen in ons dieet. Ons DNA past zich namelijk maar zeer langzaam aan een veranderende omgeving aan; ongeveer 0,5% per miljoen jaar. Dat betekent dat ons lichaam nog is afgestemd op de natuurlijke omgeving van ongeveer 160.000 jaar geleden toen de vroege homo sapiens in Oost Afrika rondliep (de Leth, 2012)[2]. Ons lichaam is niet gewend aan de granen en suikers die we nu zo veel eten en die staan gezond afvallen in de weg.

Tot 10.000 jaar geleden leefden onze voorouders van wat ze in de natuur konden vinden en jagen: groenten, knollen, vers fruit, vlees en vis. Graan was maar een heel klein deel van het dieet want dat was moeilijk te oogsten en had relatief weinig voedingswaarde. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt waren deze jagers/verzamelaars over het algemeen fit en gezond (Cordain, 2002)[3]. Een logisch gevolg van veel lichaamsbeweging en een gevarieerd dieet met weinig calorieën. De welvaartsziekten (o.a. hart en vaatziekten, suikerziekte) die we nu kennen kwamen nauwelijks voor (Walker, 2001)[4]. Alleen in de winter konden er wel eens tekorten zijn aan vitaminen en andere belangrijke voedingsstoffen. Doordat onze voorouders eeuwenlang van dit paleo-dieet hebben geleefd heeft ons lichaam zich daar op afgestemd en functioneert het daar het beste op. Pas na de agrarische revolutie van 10.000 jaar geleden veranderde ons menu drastisch door het ontstaan van landbouw en veeteelt. Daarmee gingen we opeens ook zuivelproducten en geteelde gewassen eten zoals granen en aardappels. In de tabel hier onder kun je zien wat onze voorouders allemaal niet aten.

Hoe lege calorieën je dik maken

Waar onze voorouders meer calorieën uit vetten en eiwitten haalden (Cordain, 2000)[5] is  ons menu voor een steeds groter deel uit koolhydraatrijk voedsel gaan bestaan. Daarnaast zijn we steeds minder gaan bewegen waardoor de glucose uit de koolhydraten niet meteen verbrand wordt. Het lichaam slaat het overschot aan energie dan op in vet, als een soort “reserve”. Veel mensen weten niet dat je koolhydraten eigenlijk helemaal niet nodig hebt, ze zijn niet noodzakelijk om te overleven. Zeker niet nu de vele koolhydraten die we eten ook nog eens sterk bewerkt en geraffineerd worden in de fabriek. Ze bevatten daardoor nog minder voedingsstoffen en vezels en zijn in feite ‘lege’ calorieën geworden. En die maken dat het moeilijk wordt om gezond af te vallen.

Als er veel glucose in je bloed aanwezig is, is het voor je lichaam niet nodig om vet te verbranden voor extra energie. Een overdaad aan suikers zonder vertragende vezels of vetten jaagt ook onze bloedsuikerspiegel omhoog waardoor het lichaam insuline gaat afgeven. Bij hoge insulinelevels blokkeert de verbranding van vet uit je vetcellen. Dit leg ik uit in mijn blog Waarom je niet kunt afvallen als je bloedsuikerspiegel niet stabiel is.  Daarnaast leiden bloedsuikerspiegelschommelingen tot allerlei ontstekingen en zetten verouderingsmechanismes in gang. De gluten die in tarwe en dus in de meeste fabrieksvoeding zitten, beschadigen onze darmwand en hebben daardoor allerlei aandoeningen tot gevolg die ten grondslag liggen aan veel moderne ziektes, waaronder diabetes en overgewicht. Dit leg ik uitgebreid uit in mijn blog over gluten. Ook melk en zuivelproducten zijn een belasting voor je lichaam omdat het moeilijk verteerbaar is voor onze darmen.

We hebben nog nooit zo eenzijdig gegeten

Als we af en toe eens wat moeilijk verteerbare voeding zouden eten zou ons lichaam daar wel mee om kunnen gaan. Maar het is niet af en toe. Tarwe is extreem dominant in ons menu. Brood, pizza, koekjes, wraps, chips, crackers. 20% van alle calorieën die wereldwijd geconsumeerd worden komen van tarwe. Dat betekent dat één plant 1/5 van ons voedsel uitmaakt, terwijl er vele honderden verschillende soorten eetbare planten bestaan.

Je realiseert het je misschien niet door de enorme keus aan producten, maar in feite hebben we dus een heel eenzijdig voedingspatroon. Het grootste deel van de voorbewerkte producten die in de supermarkt liggen bestaan allemaal uit deze zelfde paar voedingsmiddelen: tarwe, suiker, aardappelen, melk(poeder). Bij zo’n eenzijdig voedingspatroon is de kans op tekorten aan essentiële voedingsstoffen zoals mineralen, vitaminen en verschillende soorten fytonutrienten groot. En hoe vaker je lichaam dezelfde voedingsmiddelen binnen krijgt, hoe groter ook de kans is dat het immuunsysteem er op gaat reageren en er allergieën en intoleranties ontstaan.

Deze denkaanpassing is essentieel voor gezond afvallen

Doordat die paar voedingsmiddelen in bijna alle producten zitten, lijkt het alsof niks meer goed voor je is en kan je makkelijk in een gevoel van beperking terecht komen. Je ‘mag’ bijna niks meer eten van wat er in de supermarkt ligt als je gezond wil afvallen. Hetzelfde geldt voor de tussendoortjes die we gewend zijn om te eten omdat ze ons overal aangeboden worden als gezonde snack terwijl ze  eigenlijk ook vol zitten met suikers en tarwe.Denk aan mueslirepen, eierkoeken of ontbijtkoek. Die helpen je ook niet om af te vallen.

Maar in feite zijn het maar een paar ingrediënten die niet goed voor ons zijn. Je hoeft dus eigenlijk maar één of twee voedingsmiddelen links te laten liggen. Als je daar op focust kan dat een heel ander gevoel geven en deuren voor je openen. In plaats van een gevoel van beperking kan je je richten op alles wat wél kan. In plaats van calorieen te tellen en uit te zoeken wat je allemaal niet meer mag eten, kan je kijken naar alles wat je wél kan eten. Je kan dan de focus leggen op hoe je die 72 % energie gaat vullen met producten waar je je lichaam echt mee voedt. Maak er een uitdaging van om steeds meer variatie aan te brengen in je voedingspatroon.  Er is volop keus aan allerlei soorten groenten, knollen, noten, zaden en andere superfoods die we maar heel weinig eten, maar die bomvol nutriënten zitten. Er zijn vele honderden verschillende soorten planten en voedingsmiddelen rechtstreeks uit de natuur die we bijna nooit eten. Durf jij er voor te kiezen om je lichaam dat te willen geven?

Ik daag je uit!

We zijn zo gewend om steeds dezelfde groenten in de supermarkt te kiezen. En ook het assortiment van de supermarkt is al extreem beperkt. Wist je dat er wel meer dan 20.000 verschillende eetbare planten zijn die we zouden kunnen eten? Op dit moment gebruiken we minder dan 20 verschillende soorten voor het 90 % van ons dieet (Fern, 1997)[6]. Dat is eigenlijk zonde van de variatie die er in de natuur te vinden is.

Daarom wil ik jullie uitdagen om de komende twee weken deze challenge met mij aan te gaan: lukt het je om maar liefst 100 verschillende plantensoorten te eten?! Als je vandaag rucola eet, kies je morgen voor veldsla of winterpostelein. Of eikenbladsla, of waterkers. Zo kan je in een week al makkelijk 10 verschillende soorten sla eten. Om het nog makkelijker te maken kan je ook verschillende appel-rassen zoals elstar of jonagold apart tellen. Dan is het helemaal niet zo moeilijk als je denkt. Succes! Ik hoor graag of het gelukt is. Ging het makkelijk of wat viel er tegen? Laat je reactie achter, en maak kans op 1 van de 3 exemplaren van het boek ‘Je beste Lijf ooit’ die we deze maand gratis weggeven!

Wil je nog meer praktische tips om af te vallen waarbij je niet op dieet hoeft? Lees dan de blog 5 tips voor afvallen zonder dieet.

Bronnen:

[1] Cordain, L. Et al., Origins and evolution of the Western diet: health implications for the 21st century, American Journal of Clinical Nutrition, February 2005 , vol. 81 no. 2 341-354
[2] de Leth, R., OERsterk, gezond, fiet en slank volgens de natuur, de totaalaanpak naar optimale gezondheid en vitaliteit, 2012
[3] Cordain, L., The paleo diet, 2002
[4] Walker, A., Are health and ill-health lessons from hunter-gatherers currently relevant?, American Journal of Clinical Nutrition, February 2001, vol. 73 no. 2 353-354
[5] Cordain, L., Plant-animal subsistence ratios and macronutrient energy estimations in worldwide hunter-gatherer diets, American Journal of Clinical Nutrition, March 2000, vol. 71 no. 3 682-692
[6] Fern, K., Plants For A Future: Edible & Useful Plants For A Healthier World, 1997