Als je last hebt van koude handen en voeten kan ik je vertellen dat je hier niet alleen in bent. Uit analyse van 871 van onze bioprofiel cliënten blijkt maar liefst 46 % hier last van te hebben. Ook al wordt het buiten steeds kouder, het is niet nodig om koude handen en voeten te hebben. Vaak is het een symptoom van een trager werkende schildklier. In deze blog geven we je adviezen over welke verwarmende voeding je kunt eten om je lichaam te helpen om warm te blijven.
In dit artikel:
- Waarom heb ik koude handen en voeten?
- Hoe voeding kan helpen tegen koude handen en voeten
- Welke voeding is verwarmend?
- Pak de echte oorzaak aan van koude handen en voeten
- Oorzaken van een trage schildklier
Waarom heb ik koude handen en voeten?
Als de omgevingstemperatuur koud is en het lichaam afkoelt, zorgt het lichaam in eerste instantie dat het gebied rondom onze organen warm blijft en vermindert de bloedcirculatie in de armen, benen, neus en oren. Dat is een natuurlijke reactie en kan op zich geen kwaad. Als je echter regelmatig koude handen hebt, ook als het niet koud is, kan dat er op duiden dat er meer aan de hand is. Hormonen spelen een belangrijke rol bij het reguleren van onze lichaamstemperatuur. Dat vrouwen gevoeliger zijn voor temperatuurverschillen heeft bijvoorbeeld te maken met fluctuerende oestrogeen-levels.
Je schildklier (het thyroïd) is één van de belangrijkste organen in je hormonale stelsel. De schildklierhormonen zijn een belangrijke factor voor de temperatuurregulatie in ons lichaam. Schildklierhormonen reguleren (versnellen) onze stofwisseling, de doorbloeding en verhogen de warmteproductie in ons lichaam. Dit is belangrijk, want bij elke graad afwijking van onze optimale lichaamstemperatuur neemt de enzymcapaciteit in onze cellen met 10-20 % af (Dijkinga, 2012)[1]. Je lichaamstemperatuur is het meest kenmerkende symptoom van een trage schildklier.
De schildklier is heel gevoelig voor invloeden van buitenaf. Een trage schildklier (ook wel hypothyreoïdie genoemd) kan ontstaan door zowel negatieve invloeden uit je voedingspatroon, als uit je levensstijl, als door auto-immuunziekten (bijvoorbeeld de ziekte van Hashimoto). Als de schildklier traag werkt kan dat leiden tot koude handen en voeten. Verwarmende voeding kan dan helpen om de warmteproductie in ons lichaam toch op peil te houden. Verwarmende voeding heeft een hogere thermogene werking, wat betekent dat meer calorieën worden omgezet in warmte in plaats van in energie.
Hoe voeding kan helpen tegen koude handen en voeten
Verwarmende voeding bevat componenten die de bloedcirculatie verbeteren, de organen in beweging brengen en extra energie geven om bij koude temperaturen toch je lichaamstemperatuur op peil te houden. Dit is al eeuwen bekend in de Chinese voedingsleer die door ervaring, observatie en intuïtie de thermische werking van de voedingsmiddelen heeft leren kennen. Inmiddels is er ook een wetenschappelijke onderbouwing voor de verwarmende functie van bepaalde voedingsmiddelen. Zo helpen bepaalde stofjes in gember om de lichaamstemperatuur te verhogen (Iwasaki, 2006)[2]. En bevat kardemom veel cineol wat een stimulerend effect heeft op de longen waardoor onze basistemperatuur stijgt. De sterke verwarmende effecten van cayenne peper hebben te maken met de hoge concentratie aan capsaïcine, een stofje met verwarmende eigenschappen o.a. door het verhogen van de stofwisseling (Mahmmoud, 2008)[3].
De verwarmende werking van voedingsmiddelen heeft ook te maken met de hoeveelheden kalium en natrium in een product. Een neutraal product heeft een kalium-natrium verhouding van 5:1. Is het kaliumaandeel kleiner dan 5, dan is het voedingsmiddel verwarmend, en dus goed voor mensen die een gebrek aan warmte en energie hebben (Temelie, 2014)[4].
Welke voeding is verwarmend?
In feite zijn alle wintergroenten verwarmend. Hoe langer het duurt voordat een groente volgroeid is, hoe groter de verwarmende werking ervan. De meeste wintergroenten doen er langer over om te groeien dan zomergroenten. Dit verklaart ook waarom biologische groenten verwarmender zijn dan reguliere groenten of kasgroenten die sneller opgekweekt worden. Wintergroenten zijn ook een bron van antioxidanten en voedingsstoffen die je immuunsysteem ondersteunen. Als je dus eet wat in het seizoen past, geef je je lichaam precies wat het op dit moment nodig heeft.
Grofweg geldt dat alles met een scherpe, pittige en zoete smaak een verwarmende werking heeft. Verwarmende voedingsmiddelen zijn vaak droog, klein, rood of oranje van kleur. Denk bijvoorbeeld aan rode paprika en pompoen, peper, kaneel en nootmuskaat.
Verwarmende groenten
Knollen: pompoen, knolselderij, bieten, rammenas, zoete aardappelen
Wortels: wortels, pastinaak, peterseliewortel
Ui-achtigen: uien, prei en knoflook
Kolen: boerenkool, rode kool, witte kool, spruitjes
Let op: voor mensen met een trager werkende schildklier wordt wel eens aangeraden om niet te veel kolen of andere groenten uit de plantenfamilie van de kolen te eten. Bepaalde kankerremmende stoffen in kolen, gluconisolaten, kunnen de synthese van schildklierhormonen verhinderen. Dit gebeurt echter alleen als er ook een tekort aan jodium is. Bovendien ontstaat dit waarschijnlijk pas bij grote hoeveelheden (rauwe) kool per dag. Uit onderzoek bleek dat een dagelijkse portie van 150 gram spruiten gedurende 4 weken geen negatief effect had op de schildklierhormonen (Millan, 1986)[5]. Eet dus gerust kleine porties (gekookte) kool, want kool zit ook boordevol gezonde stoffen met o.a. een kankerremmende werking.
Verwarmende specerijen
Naast groenten zijn er ook specifieke specerijen met een verwarmende werking: gember en alle soorten peper (cayenne, rode en zwarte) zijn het meest bekend. Maar ook kurkuma, kardamon, kaneel, komijn, kruidnagel, nootmuskaat, korianderkorrels en steranijs helpen je lichaam lekker warm te maken. Geen toeval dus dat deze specerijen in veel winterse gerechten gebruikt worden.
Extra hot: chocola!
Extra goed nieuws is dat de winter ook uitermate geschikt is om te genieten van chocola, aangezien cacao (evenals carobe) ook een verwarmende werking heeft (L’Esperance, 1998)[6]. Kies dan wel voor goede kwaliteit pure chocola en het liefst voor rauwe chocola zodat je ook van alle andere gezonde nutriënten uit de cacao profiteert.
Pak de echte oorzaak aan van koude handen en voeten
Al deze voeding kan je lichaam helpen om op temperatuur te blijven. Maar als de oorzaak van je koude handen en voeten bij een slechte schildklierfunctie ligt lost deze voeding dat probleem niet op. Vooral bij vrouwen is de kans groot dat de schildklier niet optimaal werkt. Ik raad je daarom aan om goed te checken of je 1 of meerdere van de belangrijkste symptomen van een trage schildklier herkent:
- Toename van gewicht (moeite om gewicht te verliezen)
- Koude handen en voeten
- Lage ochtend temperatuur (lager dan 36.6 graden Celcius)
- Vermoeidheid
- Constipatie (obstipatie – moeizame stoelgang)
- Trage reflexen
- Droge huid
De schildklier is een vlindervormig orgaan in de hals, dat schildklierhormonen produceert uit jodium en tyrosine. Ook al is het een klein orgaan, de schildklierhormonen hebben effect op bijna alle organen. Ze reguleren naast de lichaamstemperatuur o.a. ook het vet en koolhydraten metabolisme, cholesterol niveaus, het hart en zenuwsysteem, menstruele cyclus en de gezondheid van de huid (Canaris, 2000)[7]. Als de schildklier niet goed werkt vertraagt dit alle processen in het lichaam, waardoor er minder calorieën verbruikt worden. Hierdoor worden de overbodige calorieën omgezet in vet. Vandaar dat een trage schildklierfunctie vaak ook tot gewichtstoename leidt.
Oorzaken van een trage schildklier
Een trage schildklier kan worden veroorzaakt door een verminderde productie van schildklierhormonen in de schildklier zelf, maar er kan ook nog een andere reden voor zijn die door artsen vaak over het hoofd wordt gezien. En dat is dat het niet-actieve schildklier hormoon T4 (thyroxine) niet goed wordt omgezet naar het actieve schildklier hormoon T3. Het schildklierhormoon T4 blijft lang in het bloed, maar is niet actief. Zowel de schildklier zelf als de lever en onze botten kunnen T4 omzetten naar T3, het actieve schildklier hormoon. Als de omzetting niet goed gebeurt bijvoorbeeld door stress heeft dat invloed op onze stofwisseling en temperatuurhuishouding. Bij een hoge productie van het stress hormoon cortisol vindt er een verminderde omzetting plaats van T4 naar actief T3.
Een trager werkende schildklier kan verschillende oorzaken hebben. Een gebrek aan jodium is een belangrijke oorzaak, omdat schildklierhormonen zijn opgebouwd uit jodium. Daarom wordt jodium ook toegevoegd aan brood en tafelzout. Als je gezonder gaat eten en minder brood en zout eet, kan dit een tekort aan jodium opleveren als je niet zorgt dat je het uit andere bronnen binnenkrijgt. De belangrijkste bronnen zijn zeegroentes, bijvoorbeeld kelp(poeder) en andere soorten zeewier.
Maar ook een tekort aan selenium, een verslechterde leverfunctie, een teveel aan fytinezuur in je voeding of een ophoping van zware metalen kunnen de schildklier negatief beïnvloeden. Als je meerdere symptomen herkent raad ik je aan om je schildklier te laten testen. Dit kan je laten doen bij je huisarts. Vraag dan wel naar een actieve T3 test, de TSH test zegt niet alles! Lees hier meer over in mijn blog over een trage schildklier met voedingsadvies.
Wat je nu kan doen
Belangrijk om te onthouden is echter dat het lichaam een complex geheel is waarbij de samenwerking van alle individuele onderdelen belangrijker is dan ieder individueel deel op zich. Het feit dat de schildklier niet goed werkt, hoeft niet perse bij de schildklier te liggen. Wij kunnen je helpen om het totale plaatje in beeld te brengen. Met een Bioprofiel analyse kijken we naar: “Wat zijn hormonale disbalansen die er op dit moment in jouw lichaam spelen?” We kijken naar symptomen die ontstaan nadat hormonen over langere periode (1—3 jaar) structureel uit balans zijn geweest. Aan de hand daarvan kijken we: “Wat is er specifiek nodig voor jouw lichaam? Welke voedings- supplementen-, slaap-, beweging-, superfood adviezen sluiten zo dicht mogelijk aan bij jouw lichaam, en bij jouw doelstelling?” Gun je jezelf een betere gezondheid en dus meer energie? Klik hier om je nu aan te melden.
Bronnen:
[1] Dijkinga R., Weten van (h)eerlijk eten, 2012
[2] Iwasaki, Y. A nonpungent component of steamed ginger–[10]-shogaol–increases adrenaline secretion via the activation of TRPV1, Nutritional Neuroscience, 2006 Jun-Aug;9(3-4):169-78
[3] Mahmmoud YA, Capsaicin stimulates uncoupled ATP hydrolysis by the sarcoplasmic reticulum calcium pump, Journal of Biological Chemistry, 2008 Aug 1;283(31): 21418-26
[4] Temelie, B., Voeding volgens de 5 elementen, inleiding in de traditionele Chinese voedingsleer, 2014
[5] Millan M, et al., Preliminary observations on the effect of dietary brussels sprouts on thyroid function. Human Toxicology, 1986;5(1):15-19
[6] L’Esperance, C. The Seasonal Detox Diet: Remedies from the Ancient Cookfire. Rochester, Vermont: Healing Arts Press, 1998
[7] Canaris GJ, et al, The Colorado thyroid disease prevalence study, Archives of Internal Medicine, 2000;160(4):526-534
Hier heb ik wat aan!