Waarschuwing: Eet nooit rood vlees zonder dit stuk fruit toe te voegen

We weten allemaal inmiddels wel dat rood vlees eten nadelen heeft, de kranten stonden er vorig jaar bol van en zelfs het Voedingscentrum paste haar adviezen na dit nieuws direct aan. Maar wist je dat het toevoegen van 1 specifieke fruitsoort aan je maaltijd een van de belangrijkste nadelen van rood vlees in één keer weg kan halen? In deze blog ontdek je hoe dat zit.

In dit artikel:

• Nadelen van rood vlees
• Andere nadelen van rood vlees
• Voordelen van rood vlees
• Hoe breng je de voordelen en nadelen van rood vlees in balans?
• Conclusie

Nadelen van rood vlees

Als er één soort voedingsmiddel is waarvan is bewezen dat teveel ervan eten je risico op kanker kan vergroten, dan is het wel bewerkt vlees, zoals salami, ham, spek, rookworst, knakworst, frikadellen, kant en klare hamburgers en gekruid gehakt. Dit vlees is gerookt, gedroogd of gezouten en/of bevat conserveringsmiddelen om het langer houdbaar of smakelijker te maken en bevatten diverse kankerverwekkende stoffen, ook wel carcinogenen genoemd. Een type vlees dat iets minder schadelijk is maar waarschijnlijk ook kankerverwekkend, is rood vlees, ofwel vlees dat rood van kleur is als het rauw is. Vleessoorten die onder rood vlees vallen zijn rundvlees, varkensvlees, lamsvlees, geitenvlees en wild. Het maakt niet uit hoe ze verder verwerkt of bereid zijn, dus ook goed doorbakken hamburgers, biefstukken, gehakt, karbonades en lamskoteletten vallen onder de noemer rood vlees.

In 2015 is in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een grootschalig onderzoek[1] uitgevoerd waarbij alle eerder uitgevoerde onderzoeken over bewerkt en rood vlees en kanker werden beoordeeld. De conclusie die uit dit onderzoek naar voren kwam was dat bewerkt vlees kankerverwekkend is voor mensen, en dat rood vlees waarschijnlijk kankerverwekkend is. Bewerkt en rood vlees verhogen met name het risico op darmkanker, zo staat in het onderzoeksrapport te lezen, maar er zijn ook indicaties dat het de kans op alvleesklierkanker en prostaatkanker kan verhogen. Men concludeert dat er voldoende bewijs is dat iedere 50 gram bewerkt vlees die je per dag eet de kans op darmkanker met 18 procent verhoogt en dat er beperkt bewijs is dat iedere 100 gram rood vlees die je per dag eet de kans op darmkanker met 17 procent verhoogt. Bewerkt vlees zit wat betreft kankerverwekkendheid dus nu in dezelfde categorie als asbest, plutonium, alcoholische dranken en tabaksrook, en rood vlees in dezelfde categorie als een aantal chemotherapiemiddelen tegen kanker (cisplatine en adriamycine). Volgens de onafhankelijke onderzoeksorganisatie Global Burden of Disease Project sterven jaarlijks 34.000 mensen wereldwijd aan de gevolgen van het eten van bewerkt vlees, en 50.000 aan de gevolgen van het eten van rood vlees.

Er lijken meerdere stoffen te zijn in rood vlees die mogelijk bijdragen aan een verhoogd risico op darmkanker. Onderzoekers vermoeden dat het onder andere komt door de in rood vlees aanwezige stof heemijzer (wat verantwoordelijk is voor de rode kleur). Omdat gevogelte en vis (wit vlees) niet in verband worden gebracht met verhoogd risico op kanker lijkt dit een mogelijke verklaring. Ook bevatten bewerkte vleessoorten vaak standaard nitraten en nitrosamines. Nitrosamines kunnen verbindingen aangaan met het DNA en zijn in laboratorium dieren al kankerverwekkend bevonden. Bij mensen worden ze gezien als mogelijk carcinogeen.

De meeste dieren die tegenwoordig worden gegeten zijn opgegroeid bij veehouderijen waar ze graanrijke voeding krijgen en weinig beweging. Hierdoor bevat het vlees een hogere hoeveelheid omega 6-vetten. Deze vetten zijn de bouwstof voor een belangrijke ontstekingsstof COX-2, die bij een te hoog gehalte kan het bijdragen aan voortdurende ontstekingen in ons lichaam. COX-2 wordt veel aangetroffen in kankercellen, en onderzoek naar COX-2 remmende medicatie heeft uitgewezen dat het darmpoliepen kan verminderen. Er lijkt dus een verband te zijn met hoge COX-2 ontstekingswaardes in het lichaam en kanker (o.a. Yakan, 2015[2]).

Een andere belangrijke factor die een rol speelt is mogelijk de stof Neu5Gc. Dit zijn suikerverbindingen in cellen van zoogdieren die zorgen dat het immuunsysteem zijn lichaamseigen cellen kan herkennen. Neu5Gc van andere zoogdieren kan na consumptie van dit vlees terecht komen in cellen van mensen, waar het voor ontstekingsreacties kan zorgen in ons lichaam, zo is uit experimenteel onderzoek inmiddels gebleken. Deze stof is tevens in hoge mate gevonden in bepaalde typen kanker (Samraj et al, 2014[3]).

Andere nadelen van rood vlees

Een ander nadeel van rood vlees is dat het altijd op hoge temperatuur bereid moet worden om het te garen. Wetenschappers vermoeden dat bij de bereiding van rood vlees, en dan met name bij bakken en barbecueën, kankerverwekkende stoffen vrijkomen zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen en heterocyclische aromatische verbindingen (o.a. Yakan, 2015[4]).

Ook is het eten van bewerkt en rood vlees in verband gebracht met een beroerte. Onderzoekers hebben ontdekt dat het eten van 100 tot 120 gram rood vlees per dag de kans op een beroerte (herseninfarcten en hersenbloedingen) met 10% verhoogt. Men vermoedt dat dit komt door de hoeveelheid verzadigd vet die in rood vlees aanwezig is. Daarnaast is er door onderzoekers een verband ontdekt tussen het eten van veel vlees en diabetes type 2. Men vermoedt dat het eten van 100 tot 120 gram rood vlees per dag de kans op diabetes type 2 met 15% verhoogt en men denkt dat dit komt omdat het verzadigd vet in vlees de hormoonhuishouding (en dan met name insuline) verstoort (Micha et al., 2010[5]).

Bovendien blijkt uit veel onderzoeken dat mensen die veel rood vlees eten vaak weinig groenten eten. Ze profiteren dus minder van de gezonde eigenschappen van plantaardige voeding, en dat kan ook het risico op kanker en andere ziekten en aandoeningen verhogen (o.a. Skjelbred et al., 2007[6]).

Afgezien van de negatieve effecten van rood vlees op het lichaam brengt de consumptie van rood vlees ook nadelige milieu effecten met zich mee, want veehouderij leidt tot ontbossing, meer land- en watergebruik en het verdwijnen van regenwoud (Gill et al., 2010[7]). De veehouderij is voor 10-15% verantwoordelijk voor de uitstoot van alle broeikasgassen. Dit is meer dan de helft van alle infrastructuur op de wereld (auto’s vliegtuigen, vrachtwagens), die verantwoordelijk is voor 20% van de uitstoot (Bron: Rijksoverheid Klimaatverandering). Daarnaast worden niet alle dieren voor de vleesconsumptie op een diervriendelijke manier gehouden, maar dit kun je oplossen door alleen biologisch vlees te kopen.

Voordelen van rood vlees

Rood vlees lijkt nu misschien taboe, maar dat is zeker niet zo en geldt alleen voor bewerkt vlees. Er zitten namelijk ook voordelen aan het eten van rood vlees, vooral als het biologisch vlees is dat afkomstig is van runderen die gras hebben gegeten. Dit type rood vlees bevat namelijk een aantal hele goede voedingsstoffen die je niet of veel moeilijker via plantaardige voeding kunt binnenkrijgen. Zo is vlees rijk aan eiwitten en de vitamines B1, B6 en B12 en het mineraal zink en bevat het een flinke portie vitamine B2 en de mineralen ijzer, fosfor en seleen (Williams, 2007[8]).

Vanwege het verhoogde risico op kanker denk je natuurlijk dat de nadelen niet opwegen tegen de voordelen. Er is echter een manier om de voordelen en nadelen met elkaar in balans te brengen. Het is namelijk nog niet zo lang geleden bewezen dat er één voedingsmiddel is die de ontstekingsreactie na het eten van rood vlees weg kan nemen kan wegnemen. En het is een fruitsoort.

Hoe breng je de voordelen en nadelen van rood vlees in balans?

Het klinkt misschien als een fabeltje dat het toevoegen van een stuk fruit tijdens het eten van rood vlees de nadelen opheffen, maar toch kan het. Het antwoord is te vinden in een onderzoek dat in 2013 is gepubliceerd (Zhaoping et al.[9]). Het betreft weliswaar een klein verkennend onderzoek met 11 proefpersonen, maar de resultaten zijn veelbelovend.

In het onderzoek werd onderzocht wat voor invloed de toevoeging van avocado (ja, dat is een fruitsoort!) aan het eten van een hamburger had op vaatvernauwing (typische ontstekingsreactie van het lichaam) en ontstekingsstoffen. Voor dit onderzoek aten 11 gezonde proefpersonen op twee verschillende momenten een hamburger van 250 gram met 68 gram avocado of een hamburger van 250 gram zonder avocado. De resultaten waren verbluffend, want als de proefpersonen alleen de hamburger aten was 2 uur erna een significante vaatvernauwing waar te nemen, welke niet optrad als de proefpersonen er avocado bij aten. Daarnaast waren er meer ontstekingsstoffen te meten in het bloed bij de proefpersonen die alleen de hamburger hadden gegeten. De onderzoekers vermoeden dat dit komt door het enkelvoudig onverzadigde vetzuur oliezuur, dat royaal aanwezig is in avocado’s en ontstekingsreacties vermindert. Het zijn onder andere deze ontstekingsreacties die het risico op kanker kunnen verhogen, daarom kunnen avocado’s de voordelen en nadelen van rood vlees iets meer in balans brengen.

Conclusie

Natuurlijk is het verstandig om rood vlees met mate te eten, dat geldt eigenlijk voor elk voedingsmiddel. Maar als je toch van de voordelen van rood vlees wil profiteren en het om die reden af en toe wil eten kun je het beste een avocado erbij nemen, want deze zorgen ervoor dat de ontstekingsreacties die rood vlees veroorzaken sterk worden gereduceerd (Zhaoping et al.[10]) en daarmee verlaag je het risico op kanker.

Referenties

[1] World Health Organization. “IARC monographs evaluate consumption of red meat and processed meat.” Press Release 240 (2015).
[2] [4] Aykan, Nuri Faruk. “Red Meat and Colorectal Cancer.” Oncology reviews 9.1 (2015): 288-288.
[3] Samraj, Annie, et al. “Involvement of a non-human sialic acid in human cancer.” Frontiers in oncology 4 (2014): 33.
[5] Micha, Renata, Sarah K. Wallace, and Dariush Mozaffarian. “Red and processed meat consumption and risk of incident coronary heart disease, stroke, and diabetes mellitus a systematic review and meta-analysis.” Circulation 121.21 (2010): 2271-2283.
[6] Skjelbred, Camilla F., et al. “Meat, vegetables and genetic polymorphisms and the risk of colorectal carcinomas and adenomas.” BMC cancer 7.1 (2007): 1.
[7] Gill, M., P. Smith, and J. M. Wilkinson. “Mitigating climate change: the role of domestic livestock.” Animal 4.03 (2010): 323-333.
[8] Williams, Peter. “Nutritional composition of red meat.” Nutrition & Dietetics 64.s4 (2007): S113-S119.
[9] [10] Li, Zhaoping, et al. “Hass avocado modulates postprandial vascular reactivity and postprandial inflammatory responses to a hamburger meal in healthy volunteers.” Food & function 4.3 (2013): 384-391.