Ook ik ben een grote voorstander van consumentenvoorlichting. Er worden namelijk een hoop claims gemaakt over producten die niet kloppen, en ik ben blij dat programma’s als Tros Radar daar doorheen prikken. Afgelopen maandag 26 november werd in dit consumentenprogramma rauwe chocolade belicht. Ik had gehoopt dat Tros Radar in staat zou zijn alle voordelen van superfood chocolade uit de doeken te doen, maar helaas was hun verhaal verre van volledig. Ergens is dat ook wel te begrijpen, want in een item van een kwartier kan je niet zoveel vertellen, maar omdat zij niet een volledig beeld konden schetsen werd het superfood rauwe cacao ernstig tekort gedaan.
Cacao is niet hetzelfde als chocolade
Om te beginnen zijn er volgens mij een aantal termen door elkaar gehaald in deze uitzending. Ze hebben het enerzijds over cacao, en tegelijkertijd over chocolade, en beide termen worden door elkaar gebruikt. Cacao is de natuurlijke grondstof die wordt gebruikt om chocolade van te maken. Cacao zit in een grote vrucht, die vol zit met kleine cacao bonen, welke aan elkaar verbonden met vruchtvlees. Van cacao kunnen de volgende producten worden gemaakt:
- Cacao bonen: dit zijn hele cacao bonen, ongebroken, meestal onverhit
- Cacao nibs: het betreft hier gebroken cacao bonen, eigenlijk cacao bonen in kleine stukjes, ook meestal onverhit
- Cacao paste (liquor) of cacao pasta: net als cacao bonen of cacao nibs betreft dit het hele cacao product. In cacao pasta zit zowel cacao boter als cacao poeder
- Cacao boter: tijdens een bewerking, waarbij de cacao meestal tot enkele honderden graden wordt verhit, wordt de cacao boter gescheiden van de rest van de cacao. De cacao boter smelt en wordt in apart opgevangen. Daarna stolt het weer, want cacao boter is bij kamer temperatuur hard
- Cacao poeder: dit is wat er overblijft nadat de cacao boter wordt gescheiden van de cacao pasta (het hele cacao product). Het is dus feitelijk de cacao boon, zonder de cacao boter. Je houd alleen het poeder over. Cacao boter en cacao poeder worden van elkaar gescheiden, omdat op deze manier er gemakkelijker chocolade van kan worden gemaakt.
Wanneer we de gezondheidsvoordelen willen belichten dan zouden we moeten het moeten hebben over cacao, want chocolade kan behalve cacao ook allerlei andere stoffen bevatten, zoals melk, suiker en kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen. Dit onderscheid is dus erg belangrijk, want de meeste reguliere chocolade uit de supermarkt bevat veel suiker, en daarvan is onomstotelijk bewezen dat het schadelijk is voor de gezondheid (o.a. Apovian, 2004; Lien et al., 2006; Moynihan et al., 2004; Gross et al., 2004), maar toch wordt dat verschil door het programma niet gemaakt. Chocolade die gemaakt is van rauwe cacao bevat heel veel goede voedingsstoffen, die verloren zouden zijn gegaan als je de cacao verhit. Maar dat is niet het enige gezondheidsvoordeel van rauwe chocoladerepen. Dit type chocolade bevat daarnaast in plaats van suiker laag glycemische, gezonde zoetstoffen gemaakt van bessen zoals bijvoorbeeld lucuma. Omdat rauwe chocolade gezondere ingrediënten bevat is het alleen daarom al een veel betere keuze dan reguliere chocolade die je in de meeste winkels kunt kopen.
De misverstanden over gezondheidsclaims van rauwe cacao
In het programma Tros Radar werden een professor en een onderzoeker aan het woord gelaten die een aantal gezondheidsclaims van rauwe cacao en chocolade onderuit halen. Over die uitspraken wil ik graag mijn mening geven.
Ten eerste zegt Prof. Dr. Martijn Katan (hoogleraar voedingsleer) dat de gezondheidsclaims ten aanzien van antioxidanten gebaseerd zijn op verouderde ideeën over vrije radicalen en dat onderzoeken inmiddels hebben aangetoond dat antioxidanten niets doen voor het lichaam. Om die reden verbiedt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ook om gezondheidsclaims over antioxidanten op de verpakking van producten te zetten. Alhoewel het klopt dat er veel onderzoeken zijn gedaan waarin niet kon worden aangetoond dat antioxidanten op zichzelf (dus in isolatie) gezondheidsvoordelen bieden, zijn er ook genoeg onderzoeken te vinden waarin antioxidanten, wanneer zij als onderdeel van een gezond voedingspatroon worden geconsumeerd, een duidelijk effect hebben op de gezondheid. Mensen met een gezond voedingspatroon waarbij verse groenten en fruit een belangrijk onderdeel vormen van hun dagelijkse menu hebben een lager risico op hart- en vaatziekten, neurologische aandoeningen (Stanner et al., 2004) en bepaalde vormen van kanker (World Cancer Research Fund, 2007). Men vermoedt dat dit komt omdat de voeding die zij eten rijk is aan antioxidanten en andere voedingsstoffen zoals vezels, die wanneer zij samen in combinatie worden gegeten de betreffende gezondheidsvoordelen bieden, een effect dat niet plaatsvindt als antioxidanten in isolement worden gegeten (b.v. als je ze als supplement slikt). Ter illustratie, de gezondheidsvoordelen van antioxidantrijke voedingsmiddelen die veel flavonoïden bevatten zijn bijvoorbeeld te danken aan het feit dat de antioxidanten uit deze producten worden omgezet in urinezuur, wat plaats vindt als gevolg van de in de voeding aanwezige fructose (Lotito & Frey, 2006). Omdat rauwe cacao een puur natuurproduct is dat naast antioxidanten talloze andere goede voedingsstoffen (waaronder ook flavonoïden) bevat, denk ik dat het juist is om te stellen dat de antioxidanten in rauwe cacao wél diverse gezondheidsvoordelen bieden.
Vervolgens vertelt Dr. Ir Peter Holman (Onderzoeker aan de Universiteit van Wageningen) dat hij rauwe cacao heeft onderzocht en wat de daarin aanwezige antioxidanten in het lichaam doen. Hij meent dat het eten van rauwe cacao geen verschil maakt voor je gezondheid omdat slechts een geringe hoeveelheid antioxidanten uit de cacao wordt opgenomen in het bloed. Dit is vreemd, want ik heb zelf een aantal onderzoeksrapporten gevonden die wel degelijk aantonen dat rauwe cacao gezondheidsvoordelen biedt als je het regelmatig eet. Rauwe cacao bevat diverse goede voedingsstoffen, waaronder de flavonoïde flavan-3-ols, die antioxidantbescherming bieden en de bloeddruk reguleren (Steinberg et al., 2003; Keen et al, 2005). Ik ben het eens met Dr. Holman dat er ook veel andere bronnen van antioxidanten, zoals blauwe bessen, goji bessen, en nog veel meer, dus je hoeft de antioxidanten niet persé alleen uit rauwe cacao te halen, en ik raad ook ten zeerste af om dat te doen want een gevarieerd voedingspatroon is erg belangrijk. Maar rauwe cacao is behalve gezond ook erg lekker, dus waarom zou je er niet af en toe lekker van kunnen genieten? Laten we vooral “De Franse Paradox” niet vergeten: ze drinken veel wijn, maar worden ouder en hebben minder hart- en vaatziekten. Welke stof in de druiven waar wijn van wordt gemaakt is hiervoor verantwoordelijk? Juist, antioxidanten!
Tenslotte zegt Dr. Holman dat gezondheidsclaims over rauwe cacao ten aanzien van diabetes, afvallen en depressies allemaal niet bewezen zijn. Ook dit vind ik enigszins merkwaardig, want als ik door wat onderzoeksrapporten blader over de gezondheidsvoordelen van rauwe cacao dan stuit ik al gauw op een onderzoek dat aantoont dat rauwe cacao de insulinegevoeligheid vergroot (Grassi et al., 2004; Fraga, 2005), en men vermoedt dat wederom de flavonoïden in rauwe cacao hiervoor verantwoordelijk zijn. Daarnaast bevat rauwe cacao het mineraal chroom, waarvan is aangetoond dat het de bloedsuikerspiegel in balans brengt en de insulinegevoeligheid vergroot (Anderson et al., 1997). Uiteraard is een direct verband tussen het eten van rauwe cacao en gewichtsverlies niet aan te tonen, want niemand eet uitsluitend rauwe cacao. Maar aangezien rauwe cacao de insulinegevoeligheid vergroot kan naar mijn mening gesteld worden dat dit een positief effect heeft op je hormoonbalans, waardoor je lichaam beter in staat zal zijn vet te verbranden in plaats van op te slaan. Ook heeft rauwe cacao zeker wel humeurverbeterende eigenschappen. Een onderzoeken laat zien dat de flavonoïden in rauwe cacao als een lichte antidepressivum werken omdat ze negatieve emoties onderdrukken. Tevens verbetert rauwe cacao de cognitieve prestaties en hersendoorbloeding bij mensen (Smith, 2012).
Rauwe chocoladerepen: de verstandigste keuze
De wetenschappers die aan het woord komen in Tros Radar bevestigen gelukkig wel dat rauwe cacao een positief effect heeft op hart- en bloedvaten. Ze maken daarbij terecht de kanttekening dat niet elke chocola hetzelfde is en dus hetzelfde effect heeft. Rauwe chocoladerepen van goede kwaliteit bevatten geen toegevoegde suikers en uitsluitend gezonde vetten, daarom is rauwe cacao en rauwe chocolade naar mijn mening de beste soort cacao en chocolade die je kunt eten!
Goed weerlegd Jesse!
Trouwens die Martijn katan hoogleraar, neem ik niet serieus. Veel te veel belangen.
Hij is groot voorstander bijv. van volkorenbrood. Dat beweerde die enkele maanden geleden in editienl op rtl 4. Terwijl Jesse geen voorstander is van volkorenbrood als ik hem goed heb begrepen.
Dr katan is een bekend en gerespecteerd arts, ik ben het echter volledig met Jesse eens hier:) en ga gewoon mijn rauwe cacao workshop geven 15 december. Jesse ik wil je link in mn nieuwsbrief opnemen om mijn clienten gerust te stellen
Groetjes
Kris
Fantastisch Jesse. Een hele duidelijke uiteenzetting. Niet eenzijdig zoals bij Radar. Bedankt dat je de ontstane verwarring voor veel mensen uit de weg hebt genomen.
Mariëtte
Gelukkig maar want er ligt hier een giga tablet zelfgemaakte chocolade in de koelkast klaar om in schoentjes gestopt tw worden hihi
Mijn zelfgemaakte chocolaatjes liggen ook in de vriezer te wachten 🙂
Jesse, super. Hartstikke bedankt voor je uitleg, ik was al helemaal in de war na gisteravond maar sta nu weer volledig achter mijn keuzes 🙂
Ik zat eigenlijk op het antwoord te wachten wat wel goed voor je is en dat heb je bij deze bevestigd.
Goed dit te lezen.
Mijn indruk van Radar was dat het programma dat het geen informatie over raw chocolate bood maar een aanklacht was tegen sommige verkopers van bepaalde raw chocolate die het als wondermiddel op een soort van tupperware parties verkopen.
Fijn hier wat feiten materiaal te lezen.
Ik heb ook mijn grote vraagtekens bij deze manier van voorlichting en vind het terecht dat deze aan de kaak gesteld wordt. Helaas wordt daarmee de beeldvorming over raw chocolate ook negatief beinvloed doordat er geen ruimte is in het programma voor een genuanceerd verhaal over de raw chocolate zelf.
Een genuanceerd verhaal zou ingaan op een gebalanceerde voeding en de plek die raw chcolate daarin kan hebben. En dat raw chocolate gezonder is dan gewone chocolade. Maar geef eerlijk toe, een genuanceerd verhaal past niet echt in een programma als Radar.
Als Radar iets bij de kop neemt om te onderzoeken weet je eigenlijk al van te voren dat het desbetreffende produkt in de pan zal worden gehakt. De vooraankondiging deed al het ergste vermoeden. De bespreking van rauwe cacao was niet alleen erg eenzijdig en kort door de bocht maar daarnaast ook volstrekt onvolledig. Voor zover ik me kan herinneren werd er geen gewag gemaakt van alle andere goede stoffen die er rijkellijk in vertegenwoordigd zijn en het mede daardoor tot zo’n superfood maken. Een onevenredig groot deel van de behandeling van het item werd besteed aan de kletskoek van een juffrouw die haar chocola aan de man wil brengen.
Ik vond dat het onderwerp daardoor enigszins werd geridiculiseerd:een sigaretje en een stukje chocola………….
Overigens kun je wel lelijk allergisch voor (een van de bestanddelen van) cacao zijn, zo heb ik tot mijn spijt moeten vaststellen: een branderige huid en jeuk.
Onderzoeken laten consistent gezondheidsvoordelen zien van (kleine hoeveelheden) chocola. Deze gezondheidsvoordelen worden echter gevonden bij ‘gewone’ chocola. In vragenlijsten wordt geen onderscheid gemaakt in cacao- of flavonoïdengehalte.
Naar rauwe, nauwelijks verhitte, cacao is volgens mij nauwelijks onderzoek gedaan. De onderzoeken die Jesse aanhaalt hebben meestal ook geen betrekking op rauwe cocao (het zou fijn zijn wanneer de referenties vollediger worden beschreven).
Wanneer geisoleerde antioxidanten teleustellende resultaten laten zien, maar voedingsmiddelen waarin ze zitten niet, kun je ook de conclusie trekken dat antioxidanten weinig effect hebben.
Geweldig! Bedankt voor de andere kant van het verhaal en het compleet maken van de eenzijdige, negatief geframede informatie die in het programma werd gegeven.
Gewoon even mijn eigen bevindingen. Wie weet heeft iemand er nog wat aan.
Iedere dag eet ik een paar vijgen en dadels. Wat alleen jammer was, dat ik daarna een suikerpiek kreeg en daarna een dip.
(Daarom neem ik ook geen smoothies van fruit)
Sinds ik bij de vijgen en de dadels een stukje (hoeft echt niet groot te zijn) zelfgemaakte rauwe chocola eet, is de piek en de dip verleden tijd, en voel ik me gewoon fit en prettig.
Nog een bijkomend voordeel; ‘s nachts zweette ik erg, dat is nu ook over. Toeval? Ik weet het niet. Nu meerdere keren uitgeprobeerd, en de resultaten blijven hetzelfde.
Voor mij helpt het.
Jammer dat je aanneemt dat smaakstoffen altijd kunstmatig zullen zijn, en dat suiker onomstotelijk slecht is. Ik zie wel dat je je argument bijzet met een uiteenzetting van waarom bepaalde soorten suiker wel goed zijn. Maar je eerste standpunt is nogal kort door de bocht. Ik mis ook de argumentatie dat rauwe cacao beter is dan de verhitte versie, daarbij baseer je je op een aanname.
Ik vind het goed dat er gediscussieerd wordt over cacao en chocolade en wat wel en niet goed is, en waar radar’s versie van het verhaal eenzijdig wordt bevonden, mis ik hier ook wat nuancering.
Maar hoe zit het eigenlijk met de bacteriën in rauwe chocolade? Ben hier in Ecuador om te kijken of we voor onze Ananda Chocolate ook een rauwe chocolade kunnen maken, maar de cacao- en chocoladespecialisten hier (heel wat) zijn zeer sceptisch over de mogelijkheid een veilige chocolade te maken waarbij alle processen onder de 50 graden zijn gebleven, zélfs al werk je super-higiënisch. Meten jullie je rauwe cacao of chocolade wel op plate counts, schimmels, salmonella, ecoli, e.d. en zo ja: blijft die binnen de limiet die toegestaan is in de E.U.? Bij voorbaat dank voor reacties!
Ik ben niet zo onder de indruk van deze weerlegging omdat hij misverstanden eerder bevordert dan opruimt.
Neem de zin “Omdat rauwe cacao een puur natuurproduct is […] denk ik dat het juist is om te stellen dat de antioxidanten in rauwe cacao wél diverse gezondheidsvoordelen bieden.”
Wat heb ik tegen die zin:
Het gaat om een vooralsnog onbewezen stelling, dus het woord ‘juist’ lijkt me sowieso niet op z’n plaats; het is hooguit een ‘niet onredelijke’ veronderstelling. Maar afgezien daarvan is dit een misleidende zin in de context van de vraag “zijn rauwe bonen beter dan gebrande”; bieden ze méér ‘gezondheidsvoordelen’. Jesse suggereert dat dit het geval is – maar draagt daarvoor geen ondersteuning aan. De gesuggereerde redenering is op subtiele wijze misleidend. Eerst wordt gesteld (even kort gezegd) dat van anti-oxidanten alléén voordelen zijn vastgesteld zolang ze deel uitmaken van een natuurlijk product. OK, dat is een respectabele mening (al zijn er velen die ook dán aan de werking van die anti-oxidanten twijfelen). Maar vervolgens suggereert de zin “Omdat rauwe cacao een puur natuurproduct is” dat dit onderzoek zich richtte op ‘puur natuur = rauwe’ producten. En dát klopt, voorzover ik weet, totaal niet. Het onderzoek waaruit je zou kunnen concluderen dat voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan anti-oxidanten goed voor je zijn richtte zich zelfs merendeels op producten die bewerkingen (koken, bakken, roosteren) hebben ondergaan.
Dan specifiek over cacao: “Rauwe cacao bevat diverse goede voedingsstoffen, waaronder de flavonoïde flavan-3-ols, die antioxidantbescherming bieden en de bloeddruk reguleren (Steinberg et al., 2003; Keen et al, 2005)”. Je zou daaruit opmaken dat Steinberg en Keen iets zeggen over ‘rauwe cacao’, maar dat doen ze niet; die begrippen komen in beide studies zelfs helemaal niet voor (noch, voorzover ik kon nagaan, in de studies waarnaar deze studies verwijzen.) Laat staan dat ze, zoals de tekst suggereert, beweren dat ‘rauwe cacao’ méér (werkzame) anti-oxidanten bevat.
Tenslotte de zin: “Tenslotte zegt Dr. Holman dat gezondheidsclaims over rauwe cacao ten aanzien van diabetes, afvallen en depressies allemaal niet bewezen zijn. Ook dit vind ik enigszins merkwaardig, want als ik door wat onderzoeksrapporten blader over de gezondheidsvoordelen van rauwe cacao dan stuit ik al gauw op een onderzoek dat aantoont dat rauwe cacao de insulinegevoeligheid vergroot (Grassi et al., 2004; Fraga, 2005), en men vermoedt dat wederom de flavonoïden in rauwe cacao hiervoor verantwoordelijk zijn.”
Ook hier weer dezelfde zwaar misleidende truc: noch Grassi, noch Fraga zeggen ook maar één woord over ‘rauwe cacao’. In feite ís er helemaal geen literatuur over de ‘gezondheidsvoordelen van rauwe cacao’! De uitgebreide literatuur over cacao, zoals je die gemakkelijk kunt opzoeken met Google Scholar, gaat over gewone, van gefermenteerde en gebrande bonen gemaakte ‘dark chocolate’.
Het woord ‘rauwe’ wordt er door Jesse overal maar bijgeplakt, en dat komt in mijn ogen neer op misleiding.
Tenslotte de laatste alinea: “Rauwe chocoladerepen van goede kwaliteit bevatten geen toegevoegde suikers”. Ook alweer zéér misleidend: als dat waar is, dan is er in Nederland geen enkele rauwe chocola van ‘goede kwaliteit’ te koop, want wat te koop is bevat zonder uitzondering toegevoegde suikers. De meeste (als bijv. het bekende merk Lovechoc) vermelden zelfs niet hoe véél.
Als we het over toegevoegde suikers hebben, dan is de traditionele “Lindt Excellence 99%” (€5,-/100g) ongeslagen.
hans
Er is veel te doen over raw chocolate en de gezondheidsaspecten. Wat vergeten wordt is dat het roosteren van de cacaobonen op een temperatuur waarbij de chocolade ‘raw’ genoemd wordt, tussen de 40-49 graden celcius, juist gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen. De cacaobonen worden gefermenteerd en gedroogd in de jungle, niet de meest hygiënische plek. Parasieten zoals Ecoli worden regelmatig op de bonen aangetroffen. Roosteren bij een temperatuur lager dan 65 graden dood deze parasieten niet. Het op andere wijze verwijderen van parasieten is in de praktijk niet eenvoudig, en je moet je afvragen of veel van de chocolade welke als raw wordt aangeboden wel raw is, en geen ziekteveroorzakers bij zich draagt. Wij roosteren de bonen gedurende maximaal een uur op 113 graden (dus relatief kort en op hoge temperatuur). Niet alleen zijn de bonen dan veilig om te eten, maar de zeer complexe smaak structuur van onze chocolade komt hierbij optimaal tot zijn recht. Hiernaast is onze chocolade non-GMo gecertificeerd, zuivel, gluten en sojavrij, en dus heel puur (‘dark’). Wij claimen dan eveneens ook dat onze chocolade appelleert aan de gezondheidsascpecten zoals beschreven.
wist je dat de rauwe cacao die we hier kopen en dus ook de nibs niet getest worden op flavonoids ? Het probleem is dat merken zeggen 100% raw te zijn dit helemaal niet zijn ,mede omdat ze grondstoffen kopen bij bedrijven die ze zaak belazeren en hun cacao bonen fermenteren 6 a 10 dagen tussen de 50 a 60 graden … Chocola en ook de nibs plus bonen zijn dan niet meer raw omdat essentiele stoffen zoals de enzymen tijdens dit proces kapot worden gemaakt,plus daarnaast gaat nog eens tot max 90% van de flavonoids verloren tijdens dit fermentatie proces.
Het enige bedrijf dat momenteel ongefermenteerde criollo bonen kan verwerken en de bacterien in deze bonen dood met geluidsgolven om daarna op max 31 graden hun producten te maken met speciaal daarvoor herontwikkelde chocolade machines ,dit bedrijfje heeft geen geheimen en plaatst op hun chocola niet alleen het % cacao aanwezig maar nog veel belangrijker de hoeveelheid flavonoids die minimaal aanwezig zijn in een stukje van 10gram chocola van dit merk. Er is een rauwe chocolade fabrikant die dit ook heeft geprobeerd te meten en die konden niet eens deze waardes meten ( in cacao vet zitten zeze flavonoids namelijk niet ) en ik begrijp nu waarom … Als je deze bar eet proeft die zo enorm vet en tja dit vet bevat niet de zo gezonde stoffen en de smaak is na notime verdwenen uit je mond.
Wens iedereen heel veel succes met de zoektocht naar wat waar is .
Vrg
@Mrchocobean ( IG )
Alweer iets wat verkeerd gedrag gaat goed praten. O! is dat gezond? Dan vreet ik mezelf helemaal kogelrond er aan en dan is dat niet mijn schuld dat ik vet of ziek word , maar de schuld van de gene die mij dat verkoopt. Laten wij even heel duidelijk zijn!!! Snoep is geen voeding. En als je zo weinig verstand in je kop hebt. dat je dat niet kunt of wilt begrijpen, dan heeft moedernatuur daar een heel simpel en duidelijk antwoord op. DOOD of langdurig ziek en lijden. Of misschien nog duidelijker dat is natuurlijke selectie.
Je kunt al ons voedsel en snoep eten, zolang je goed beweegt en met mate eet, zul je daar gewoon gezond bij blijven en niet dicht van groeien. Maar het je stomweg volproppen(ook gezonde dingen) met wat dan ook maak je dik en ziek.
De stomme vraag of deze chocolade wel gezond is. Kan beantwoord worden met, heb jij wel een gezond verstand en leefwijze!
Ik lees op ander sites
Dat het verwarmen van de cacao
Er ook voor zorgt dat de ph waarde word verhoogd. Dit betekend minder verzuring voer het lichaam. Wat weer gunstig is voor divere lichaam processen.
Zo zorgt verzuring er voor dat magnesium minder word opgenomen of meer aanspraak op word gedaan door het lichaam waardoor er eerder een magnesium tekort kan ontstaan.
Dit is op zijn beurt niet goed voor spieren en spijsvertering en nog 298 lichaam processen.
Ook lees ik dat ondanks verhitting er nog steeds een hoog percentage aan gezonde stoffen overblijft.
Graag hoor ik hier meer verduidelijing op.
En hou ik het voor verlopig op cacao poeder zonder suiker bij mijn magnesium rijk ontbijt met boekwijt en fruit.
Ik lees op ander sites
Dat het verwarmen van de cacao
Er ook voor zorgt dat de ph waarde word verhoogd. Dit betekend minder verzuring voer het lichaam. Wat weer gunstig is voor divere lichaam processen.
Zo zorgt verzuring er voor dat magnesium minder word opgenomen of meer aanspraak op word gedaan door het lichaam waardoor er eerder een magnesium tekort kan ontstaan.
Dit is op zijn beurt niet goed voor spieren en spijsvertering en nog 298 lichaam processen.
Ook lees ik dat er ondanks verhitting nog steeds een hoog percentage aan gezonde stoffen overblijft.
Graag hoor ik hier meer verduidelijing op.
En hou ik het voor verlopig op cacao poeder (wel of niet rouw) zonder suiker bij mijn magnesium rijk ontbijt met boekwijt en fruit.
“Van cacao kunnen de volgende producten worden gemaakt: cacaobonen” ?
Jaaa ja… (?!?)