Perfectionisme (durven) loslaten, hoe doe je dat?

Perfectionisme kan een drijfveer zijn om je doelen te bereiken, maar vaak bereik je er juist het tegenovergestelde mee. Dan kan het je juist belemmeren of tegenhouden op je pad. Ik zie regelmatig dat het misloopt als mensen te hoge eisen aan zichzelf stellen. Perfectionisme komt natuurlijk ergens vandaan en het loslaten vergt ook moed. In dit artikel lees je hoe je perfectionisme kunt loslaten zodat je meer geluk ervaart en toch je doelen bereikt.

In dit artikel:

• Waar komt perfectionisme vandaan?
• Perfectionisme loslaten en acceptatie
• Het verschil tussen verwachtingen en een standaard nastreven
• Falen is noodzakelijk
• Leg de lat wat lager
• Tot slot

Iets perfect willen doen geeft stress. Je moet heel veel van jezelf, stelt hoge eisen, het is niet snel goed genoeg en 100% inzet is niet voldoende. Dit kost een hoop energie. Zeker op de weg naar een maximale gezondheid of een gezond gewicht kun je die energie veel beter gebruiken. Daarbij ontzie je jezelf een gevoel van tevreden en blij zijn, en dus het ervaren van meer geluk. Waar komt perfectionisme vandaan en hoe kun je het meer loslaten?

Waar komt perfectionisme vandaan

Iets heel goed of zelfs perfect willen doen komt in de basis voort uit angst. Om specifieker te zijn: je bent onbewust bang dat als iets niet goed genoeg is, JIJ niet goed genoeg bent. Onder perfectionisme ligt vaak de angst om te falen en die angst komt voort uit de angst dat je niet goed genoeg bent. Er zit angst om controle te verliezen en dus wil je de controle houden en daar komt perfectionisme uit voort. Wanneer we dus perfectie nastreven handelen we vanuit angst en niet vanuit het hart. Uit onderzoek (2009) is gebleken dat vrouwen vaker last hebben van het gevoel dat ze tekort schieten, zowel thuis als op werk. Wat een negatief effect heeft op de balans tussen werk en ontspanning. Aan dit onderzoek deden 288 volwassenen mee die een gezinsleven hadden en minimaal 20 uur per week werkten. 38 procent van de vrouwen en 24 procent van de mannen bleken op het werk zichzelf hoge doelen te stellen en niet het gevoel te hebben dat ze deze doelen ooit haalden. Voor de thuissituatie ging dit op voor 30 procent van de vrouwen en 17 procent van de mannen. De onderzoekers waren verbaasd over het verschil tussen mannen en vrouwen. Zij vermoeden dat dit te maken heeft met het feit dat vrouwen verschillende boodschappen en signalen tot zich krijgen, enerzijds om carrière te maken en anderzijds om ook thuis te zijn voor de kinderen, maar zij stellen dat verder onderzoek dit moet uitwijzen. Wanneer we meer willen bewegen of gezonder willen zijn vergt dat wat discipline, maar afvallen of gezonder worden moet geen zware klus of opgave zijn. De stress die dat kost heeft juist een negatief effect en zal je eerder tegenhouden in dat wat je wilt bereiken. Je kunt je doelen ook bereiken zonder perfectionisme! Je ervaart dan meer geluk omdat je minder streng voor jezelf bent. Hieronder leg ik uit hoe.

Perfectionisme loslaten en acceptatie

Wat heeft perfectionisme, de gedachte dat het perfect moet zijn, je tot nu toe gekost? Hoe heeft het jouw leven gevormd? Wil je het nog steeds op die manier? Denk daar eens rustig over na. Perfectionisten denken onbewust vaak dat ze zich pas gelukkig en goed zullen voelen, dat ze pas goed genoeg zijn, als ze eerst hun doel bereikt hebben, of dat nou afvallen, gezond eten of iets heel anders is. Dat doel eerst bereiken geeft je onbewust houvast, je houdt op die manier de controle. Het is een middel om zekerheid te ervaren, de zekerheid dat je het doel gaat bereiken. ‘Als ik maar streng voor mijzelf ben en als ik pas tevreden ben als ik mijn doel bereikt heb, dan bereik ik dat doel hopelijk ook!’ Alleen het gevolg van dit onbewuste patroon is dat we gevoelens van tevredenheid en geluk aan het uitstellen zijn, bijvoorbeeld over je lichaam of gezondheid. Met andere woorden: wie zich hoge doelen stelt, is geneigd het geluk uit te stellen tot in de toekomst. De gevoelens van tevredenheid en geluk krijgen een bepaalde voorwaarde: ‘Ik ben pas goed genoeg als ik mijn doel bereikt heb.’ We denken dat we hard moeten buffelen om daarna te kunnen oogsten! Maar die gevoelens van geluk, tevreden zijn en dankbaarheid voor wat er wél is, zijn fundamentele gevoelens die je niet zou moeten uitstellen tot in de toekomst. Je weet ook helemaal niet of het bereiken van je doel werkelijk zo goed voelt als je nu denkt, er is ook kans van niet.

Zo lang we dit doel nog niet bereikt hebben voelen we ons eerder ongelukkig en daarmee kom je in een negatieve spiraal. Als we ons ongelukkig voelen is de neiging er juist om meer en ongezonder te gaan eten en dat maakt het weer moeilijker om dat doel te bereiken.
De sleutel hier is dus: acceptatie. Het is zo moeilijk om te ‘accepteren’ omdat we onbewust vaak bang zijn dat als we accepteren, we onszelf daarmee toestemming geven om onze doelen niet te halen, toestemming dat alles bij het oude mag blijven. Maar dat is niet zo! Acceptatie is niet hetzelfde als jezelf toestemming geven dat alles bij het oude blijft. Het komt alleen niet meer vanuit die strengheid, maar juist vanuit liefde voor jezelf. Omdat je het jezelf gunt om een hoger niveau te halen streef je daarnaar. Maar durf daarbij in het moment te voelen dat je al goed genoeg bent, dat het genoeg is, dat je genoeg doet. Kies voor dankbaarheid, kijk naar wat je allemaal al hebt bereikt. Sta stil bij de successen die je haalt, al zijn ze nog zo klein: vele kleine stappen maken samen een grote. Wees niet teleurgesteld of boos op jezelf als je een dag iets ongezonds hebt gegeten of onvoldoende hebt bewogen. Integendeel, wees dankbaar naar jezelf voor de stappen die je wél genomen hebt, al zijn ze in jouw ogen nog zo klein. Als je dagelijks je focus legt op dankbaarheid, is er geen plaats meer om je ontevreden te voelen over je lichaam. Tegelijkertijd kan je dus wel een hoger doel nastreven. Je kunt nu dankbaar zijn, maar tegelijkertijd (in dankbaarheid) nastreven om gezonder te gaan leven. Want slank zijn is niet alleen slank zijn, het is een gevolg van een goede gezondheid. Je kunt op een goede manier, zonder dat je je op perfectie moet focussen gezonder gaan leven, en als gevolg daarvan gaan afvallen.

Het verschil tussen verwachtingen en een standaard nastreven

Hoge verwachtingen van jezelf hebben en vinden dat je perfect moet presteren werkt teleurstellingen in de hand. Als we hoge verwachtingen hebben en hoge eisen stellen aan onszelf, stellen we geluk uit tot in de toekomst. Met lagere verwachtingen verhogen we ons geluksgevoel. Gelukkig zijn met hoe het nu is en hoe je nu bent, en tegelijk een standaard nastreven vanuit liefde voor jezelf. Omdat je jezelf meer energie gunt, of een gezonder gewicht bijvoorbeeld. Het gaat vooral om acceptatie, dankbaarheid en ook genieten van het moment en van de kleine dingen. Jezelf toestaan dat je niet pas gelukkig bent als je doelen hebt bereikt, maar jezelf toestaan om gelukkig te zijn als de zon schijnt, als je een knuffel krijgt, als je je kind kunt knuffelen of je kat kunt aaien. Dan heb je niet veel meer nodig om gelukkig te zijn. Wat zijn voor jou de kleine dingen die je gelukkig maken? Verschuif je focus daarheen. Het gaat er dus om dat het heel goed is om een standaard na te streven, maar maak je eigen geluk en dankbaarheid niet afhankelijk van het bereiken van die doelen. Dat is een groot verschil. Geef jezelf toestemming om gelukkig te zijn met jezelf en met de kleine dingen die je blij maken, maar streef tegelijkertijd naar dat hogere niveau omdat je het jezelf gunt.

Het gaat er om dat het heel goed is om een standaard na te streven of een doel te willen bereiken, maar maak je eigen geluk niet afhankelijk van het bereiken van die doelen. Accepteer jezelf ook als je het doel nog niet hebt gehaald. Accepteren betekent namelijk niet dat je jezelf toestaat dat je doelen niet haalt of dat alles bij het oude blijft, accepteren zorgt ervoor dat je minder streng bent voor jezelf.

Falen is noodzakelijk

Ik werk veel samen met coach Albert Sonnevelt met wie ik binnenkort ook een bijzonder coaching weekend geef op een prachtige locatie in Zuid-Frankrijk. Albert zegt op zijn website: “Bang zijn om fouten te maken of alleen de fouten zien die je maakt, typeert een perfectionist. Dat werkt angst in de hand en bovendien zie je op die manier over het hoofd wat er wel goed gaat. Het is prettiger voor je gemoedsrust om je te richten op wat je goed doet. Waardeer jezelf om wie je bent en wat je kunt. Fouten maken is iets wat je doet, niet wat je bent.” Sterker nog succes is niet mogelijk zonder eerst fouten te maken, falen of jezelf toestaan dat er iets mislukt is een noodzakelijke stap op weg naar succes. Sarah Lewis was een van president Obama’s adviseurs op het gebied van kunst en cultuur en schreef het boek ‘De kracht van mislukking’. Ze zegt: “Slagen en falen zijn geen tegenstellingen, geen pieken en dalen. Succes kan simpelweg niet bestaan zonder mislukking en de onderkenning daarvan is een stap in de goede richting. Zie de kansen die ontstaan door het falen van een project, durf risico te nemen zonder succesgarantie.” Zo kun je ‘mislukkingen’ met heel andere ogen bekijken en zien als een onderdeel van succesvol zijn.

Leg de lat wat lager

Ik zie dat het regelmatig misloopt als mensen te hoge eisen aan zichzelf stellen. Als je meteen elke dag gaat sporten of je eetpatroon in een keer drastisch omgooit is de kans groot dat je snel opgeeft. Het hoeft niet in één keer perfect te zijn! De kans op slagen is veel groter als je kleinere, haalbare stappen zet. Het gevoel dat je niet goed genoeg bent neemt alleen maar toe als je hoge eisen aan jezelf stelt en daardoor je doelen niet haalt. Leg de lat liever wat lager, zodat je je doel wel bereikt! Dat geeft een gevoel van kracht en de moed voor een volgende stap of doelstelling. Met veel kleine en haalbare doelen bereik je eveneens je einddoel, maar wel met meer gemak en plezier! Durf ook eens voor 80% te gaan in plaats van 100%. Altijd streven naar 100% ofwel ‘perfect’ kost veel energie, terwijl 80% ofwel ‘goed genoeg’ bijdraagt aan meer levensgeluk, zo blijkt ook wetenschappelijk onderzoek (2012). Uit dit onderzoek bleek dat ambitie en erg gedreven zijn zeker succes kan bewerkstelligen, maar dat dit op lange termijn niet gelukkig maakt. De onderzoekers ontdekten zelfs dat mensen die minder gedreven waren zich gelukkiger voelden. Ze concluderen dat mensen die naar het hoogste streven ook vaak ontevredenheid ervaren. Wanneer je altijd maar hoge doelen hebt en hoge eisen aan jezelf stelt is het niet snel goed genoeg, wat allerlei negatieve emoties en stress met zich meebrengt.

Tot slot

Focus elke dag alleen op wat je die dag aan beweging gaat doen of vervang slechts één ongezond voedingsmiddel voor iets gezonds of begin met alleen het toevoegen van een groene smoothie per dag. Je hoeft het alleen maar vandaag goed te doen. Vraag je niet af wat je morgen gaat doen, dat zie je morgen wel. Kijk niet met spijt terug op gisteren, toen het een keertje niet is gelukt om te bewegen of gezond te eten: doe het vandaag gewoon weer goed voor jezelf. Zo veranker je de nieuwe gezonde gewoonte in je dagelijkse leefpatroon zonder dat het meteen in één keer perfect hoeft te zijn. Zo voeg je gezonde gewoontes toe aan je leven omdat je het jezelf gunt! Niet omdat je daarna pas goed genoeg bent.

Referenties
– Mitchelson JK, Seeking the perfect balance: Perfectionism and work-family conflict. Journal of Occupational and Organizational Psychology. Volume 82, Issue 2, Page 349-367, 2009.
– AlbertSonnevelt.nl
– Sarah Lewis, De Kracht van Mislukking, Een noodzakelijke stap op weg naar succes. Uitgeverij De Bezige Bij, 2015.
– news.nd.edu/news/29204-go-getters-fall-short-in-happiness-and-health-new-study-shows/