Slechte vertering en aandoeningen aan het spijsverteringsstelsel komen heel veel voor en kunnen allerlei vervelende klachten geven. In dit artikel lees je over de oorzaken van slechte vertering en hoe je van deze klachten af kunt komen.
![Slechte vertering](https://jessevandervelde.com/wp-content/uploads/2014/05/Slechte-vertering-300x200.jpg)
In dit artikel:
De belangrijkste functie van het spijsverteringsstelsel is om voeding af te breken zodat voedingstoffen door het lichaam kunnen worden opgenomen om het lichaam energie te geven, te helpen groeien en te herstellen. Als dit proces wordt verstoord geeft het lichaam een signaal aan je af in de vorm van een of meer symptomen als brandend maagzuur, obstipatie en/of buikpijn na het eten. Maar, naast deze lastige klachten, kan een niet goed functionerende spijsvertering veel meer invloed op je gezondheid hebben. Bij een niet goed werkende spijsvertering krijgen de voedingsstoffen die je binnen krijgt, zelfs de voedingsstoffen die afkomstig zijn van gezonde biologische producten en superfoods, geen kans op goed opgenomen te worden door je lichaam. Omdat de opname van voedingsstoffen in je darmen begint, liggen de darmen aan de basis van een balans of disbalans in je hormoonhuishouding, een sterk of een zwak immuunsysteem, een versnelde veroudering of juist verjonging van je lichaam. Je spijsvertering is dus de basis van je interne gezondheid.
De klachten
Maar liefst 1 op de 5 mensen heeft regelmatig last van darmklachten en elk jaar bezoeken een half miljoen Nederlanders hun huisarts met darmklachten. Naast obstipatie, buikpijn na het eten en diarree is ook brandend maagzuur een veel voorkomende klacht. 1 op de 5 Nederlanders schijnt wekelijks last te hebben van brandend maagzuur en maar liefst twee miljoen Nederlanders gebruiken dagelijks maagzuurremmers zo stelde de Radbout Universiteit Nijmegen eerder dit jaar. Zij gaven een persbericht uit waaruit blijkt dat maagzuurremmers juist allerlei klachten en een tekort aan magnesium kunnen veroorzaken. In zijn boek Waarom maagzuur goed voor je is legt Dr. J. Wright, medisch directeur van de Tahoma kliniek in Renton Amerika, uit dat de symptomen van brandend maagzuur en een slechte spijsvertering niet het gevolg is van een teveel aan maagzuur, maar vaak juist van een tekort. In tegenstelling tot wat lang werd gedacht, en in dat geval zijn maagzuurremmers al zeker niet de juiste oplossing. Het produceren van maagzuur kost je lichaam veel energie, dus je kunt je ook vermoeid voelen en het gevoel hebben dat het verteren van je voedsel moeizaam gaat.
De mogelijke symptomen van spijsverteringsproblemen nog even op een rijtje; slechte adem, boeren, brandend maagzuur, opgeblazen gevoel, winderigheid na maaltijden, voedselallergie, tandbederf en tandvleesaandoeningen, diarree of verstopping, misselijkheid of diarree na het nemen van supplementen, chronische darminfecties, parasieten of wildgroei van schimmels (candida), onverteerd eten in de ontlasting of plakkerige ontlasting, urineweginfecties, vaginale infecties, premenstrueel syndroom (PMS), amenorroe (wegblijven van menstruatie), impotentie, verlies van libido of onvruchtbaarheid, acne en andere huidirritaties zoals couperose, huid die gemakkelijk blauwe plekken krijgt, huidinfecties, eczeem, zwakke of afbrokkelende vingernagels, ijzertekort, vermoeidheid, depressie, hoofdpijn of migraine, wazigheid, verlaagde weerstand, spieratrofie, gewrichtspijn en krampen en gewichtstoename.
De oorzaken
Het spijsverteringsstelsel is een ingenieus systeem, dat zelf over een dynamisch mechanisme beschikt om ervoor te zorgen dat de darmflora in balans blijft. Toch is het milieu in je spijsverteringsstelsel erg kwetsbaar en kan op allerlei manieren worden verstoord zegt wetenschapper F. Guarner naar aanleiding van zijn onderzoek Gut flora in health and disease gepubliceerd in The Lancet in 2003. Veel voorkomende oorzaken van een niet goed functionerende spijsvertering zijn een ongezond voedingspatroon, stress, voedselallergie of intolerantie en hormonen.
Een ongezond voedingspatroon
De schappen van onze supermarkten liggen vol bewerkte voedingsmiddelen waar veel koolhydraten, transvetten, kunstmatige zoetstoffen, kleur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen in zitten, maar die weinig gezonde voedingsstoffen bevatten. Veel mensen halen tegenwoordig het overgrote deel van hun dagelijkse calorieën dus uit sterk bewerkte voedingsmiddelen met een lage voedingswaarde. De miljoenen bacteriën en schimmels die in de darmen leven, ook wel de darmflora genoemd, helpen het lichaam mee om alle voeding die het binnen krijgt af te breken en produceren tijdens dit proces belangrijke stoffen zoals vitamine B en K, die het lichaam hard nodig heeft. Bovendien breken deze micro-organismen bepaalde voedingsstoffen af die het lichaam anders niet zou kunnen opnemen: zo worden koolhydraten omgezet in eenvoudige suikers en eiwitten in aminozuren. Auteurs David en Anne Frahm zeggen in hun boek Healthy Habits: 20 Simple Ways to Improve your Health uit 2003 “Wie te veel bewerkte voeding, granen en suikers eet voedt daarmee ook de slechte bacteriën en schimmels in het lichaam die daardoor de mogelijkheid krijgen om zich snel te vermenigvuldigen.” Ook vermoeden onderzoekers dat gepasteuriseerde voedingsmiddelen, waar behalve slechte ook alle goede bacteriën uit zijn verwijderd, niet bijdragen aan een evenwichtige darmflora. Uit onderzoek, beschreven in het artikel Obesity linked to microbes in USA Today in 2006, blijkt dat een disbalans in de darmflora daarnaast kan leiden tot gewichtstoename en obesitas, zelfs als je op dat moment bezig bent met lijnen.
Stress
Om optimaal je voeding te kunnen verteren is het belangrijk om ontspannen te zijn. Spanning en stress hebben invloed op de neurotransmitter acetylcholine en een tekort aan maagzuur kan daarvan het gevolg zijn. Stress heeft ook een belangrijke invloed op het milieu in de darmen. Zodra je last hebt van stress zal de zuurtegraad (pH-waarde) in je spijsverteringskanaal veranderen, zo schrijven Shelley Young & Robert Young in hun boek The pH-miracle: Balance your diet, reclaim your health. Als je af en toe last hebt van stress, bijvoorbeeld wanneer je onder druk staat voor een examen of belangrijk evenement, kan je lichaam die stress makkelijk opvangen, en zodra de stress is verdwenen zal de zuurtegraad in je lichaam ook snel weer herstellen naar een normaal niveau. Bij mensen met chronische stress of spanning krijgt de zuurtegraad geen kans om zich te herstellen en kan de pH-waarde in je spijsverteringsstelsel zorgen voor irritatie en ontstekingen, aldus Young & Young.
Voedselallergie en intoleranties
Veel mensen zijn gevoelig voor bepaalde voedingsmiddelen en hebben last van een voedselallergie of –intolerantie zonder dat ze het zelf doorhebben. Vooral kinderen zijn vaak allergisch voor pinda’s, noten, melk, vis en eieren. Volwassenen zijn vaak gevoelig voor tarwe en gluten (vooral gliadine), pinda’s, noten, vis, schaal- en schelpdieren en soja. Onderzoekers van de University of Michigan School of Public Health (2010) vermoeden dat de moderne hygiëne en het gebruik van antibacteriële producten ertoe leiden dat we veel te weinig worden blootgesteld aan goede bacteriën die ons beschermen tegen allergieën en overgevoeligheidsreacties, omdat die door de antibacteriële producten worden gedood.
Hormonen
In westerse landen hebben vrouwen tot wel drie keer vaker last van spijsverteringsproblemen dan mannen. Hiernaar wordt nog onderzoek gedaan, maar de eerste onderzoeksrapporten zoals gepubliceerd in The American Journal of Gastroenterology (2003) laten zien dat de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron een invloed hebben op de darmflora. In de twee weken voor de menstruatie, wanneer de productie van vrouwelijke hormonen afneemt, hebben veel vrouwen meer last van een opgeblazen gevoel, en vlak voor de menstruatie komen daar vaak ook nog andere spijsverteringsklachten bij. Onderzoek wijst uit dat dit komt omdat de spijsvertering in de aanloop naar de menstruatie vertraagt. Na de overgang hebben vrouwen vaak langere perioden last van een opgeblazen gevoel. Volgens onderzoekers kan dat duiden op een sterk verband tussen de afname van vrouwelijke hormonen en spijsverteringsproblemen.
De oplossing
Voor een goede spijsvertering is het belangrijk dat je voldoende ‘goede bacteriën’ in je darmen hebt, want deze bacteriën beschermen je via allerlei mechanismen tegen kwaadaardige indringers van buiten en houden je lichaam gezond. Goede bacteriën hebben een aantal belangrijke functies. Ze houden ‘slechte bacteriën’ op afstand. De goede bacteriën geven niet alleen stoffen af waarmee de slechte bacteriën worden gedood, wetenschappelijke onderzoekers zoals A. O’Hara beschreven in hun publicatie The gut flora as a forgotten organ (2006) ook hoe de goede bacteriën je lichaam vertellen hoeveel voedingstoffen ze nodig hebben en hoe je lichaam daarop reageert door genoeg te eten, maar niet teveel, zodat een te grote hoeveelheid slechte bacteriën vanzelf afsterft. Goede bacteriën ondersteunen daarnaast het immuunsysteem, in het algemeen, maar ook specifiek in de darmen. Goede bacteriën spelen een essentiële rol bij de ontwikkeling en werking van de van het immuunsysteem in je spijsverteringsstelsel. Ook helpen ze bij de aanmaak van antilichamen tegen ziekteverwekkers. Ongeveer 80% van alle cellen van je immuunsysteem bevinden zich in het spijsverteringskanaal, daarom zijn gezonde darmen zo belangrijk zijn voor je algehele gezondheid. Als je spijsvertering niet goed genoeg werkt, voel je je niet alleen minder lekker en neem je niet alleen minder efficiënt voedingsstoffen op, ook je weerstand lijdt eronder. Wetenschapper Ulrich Steinhoff stelt in zijn wetenschappelijke publicatie uit 2005 (Who controls the crowd) dat je jezelf hierdoor minder goed kunt verweren tegen aandoeningen en ziekten. Goede bacteriën verteren en absorberen bepaalde koolhydraten. Zonder goede bacteriën is je lichaam niet in staat om bepaalde soorten zetmeel, vezels en suikers te verteren. De goede bacteriën in je spijsverteringskanaal zetten deze koolhydraten om in belangrijke energiebronnen en voedingstoffen, aldus C. Sears in zijn wetenschappelijke publicatie A dynamic partnership: celebrating our gut flora (2005).
Probiotica-houdende producten bevatten gezonde bacteriën die de natuurlijke balans van de darmflora kunnen helpen herstellen zodat de spijsvertering kan verbeteren. Voorbeelden van voeding met probiotica zijn biologische zuurkool, komboecha, tempeh en rauwe melkkefir. Probiotica lijken een gunstig effect te hebben bij verstopping en ook diarree, zo blijkt uit wetenschappelijke onderzoeken, maar er zijn ook onderzoeken die dit juist weer ontkrachten. Er zal dus meer wetenschappelijk onderzoek nodig zijn om het effect van probiotica te bewijzen. De Maag Lever Darm Stichting adviseert mensen met verstopping of diarree voldoende beweging, vocht en vezels met eventueel probiotica als aanvulling.
Het effect van enzymen
Enzymen worden ook wel ‘de levensvonk’ genoemd en zijn eigenlijk speciale eiwitten die chemische reacties in onze cellen kunnen uitlokken of versnellen. Enzymen optimaliseren het natuurlijke reinigingsproces en de spijsvertering in het lichaam, aldus de Amerikaanse voedings- en raw food deskundige David Wolfe. Normaal gesproken koken we onze voeding waardoor de meeste enzymen verdwijnen voordat we er een hap van nemen. De enzymen die overblijven heeft het lichaam vervolgens nodig om het eten te kunnen verteren en kan deze niet meer gebruiken voor reiniging en de spijsvertering. Wanneer je groente rauw eet worden al deze waardevolle enzymen behouden en kunnen zo ons lichaam helpen bij reiniging en bij een optimale spijsvertering. Een gebrek aan enzymen wordt ook wel in verband gebracht met chronische en degeneratieve ziektes.
Welke voeding kun je beter weglaten?
Problemen met de spijsvertering en darmen kun je op een eenvoudige en natuurlijke manier voor een groot deel voorkomen en bestrijden door een aantal aanpassingen door te voeren op je boodschappenlijstje en dus in je voedingspatroon. Rood vlees, suikers, snelle koolhydraten, schimmel- en gisthoudende voedingsmiddelen (ook champignons) en alcohol kun je beter weglaten.
Veel mensen hebben al jaren last van spijsverteringsproblemen en weten niet beter dan dat het een bijna onvermijdelijk onderdeel van henzelf is, en ook veel artsen zeggen vaak dat je er maar mee moet leren leven. Toch is het verbeteren van het milieu in je darmen vaak al een groot deel van de oplossing. Het komt neer op het vinden van de juiste balans tussen de goede en slechte bacteriën in het spijsverteringsstelsel. Zodra je darmflora weer in evenwicht komt, zul je merken dat veel of mogelijk alle symptomen die je had verdwijnen. Je zult je veel lekkerder, energieker, gezonder en sterker voelen. Bovendien ben je beter in staat om blijvend gewicht te verliezen en zul je er beter uitzien, omdat je lichaam nu in staat is om gezonde voedingsstoffen die het dagelijks nodig heeft ook echt in zich op te nemen.
Wil je meer te weten komen over een slechte vertering en wat je daaraan kunt doen, dan staat er een uitgebreide versie van dit artikel op de website voor leden van mijn Maximale Gezondheidsprogramma. In dit programma krijg je een persoonlijke analyse van je hormoonhuishouding en persoonlijke begeleiding om je spijsvertering te verbeteren, meer in balans te komen, gezonder te worden en meer energie terug te krijgen. Het aantal plaatsen in het programma is beperkt.