Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat een gezond voedingspatroon nodig is voor een goede gezondheid. Toch kun je, ook als je gezond en gevarieerd eet, een tekort krijgen aan bepaalde vitamines. Dit kan leiden tot allerlei klachten zoals vermoeidheid en energiegebrek. In dit artikel lees je over een effectievere manier voor meer energie dan die dagelijkse kop koffie.
Veel mensen worden niet altijd uitgerust wakker en hebben ’s morgens weinig energie. Een kop koffie lijkt dan een aantrekkelijke oplossing voor een energieboost. De cafeïne hierin pakt op dat moment dan misschien wel de symptomen aan, maar niet de oorzaak van het gebrek aan energie. Sterker nog, op lange termijn is de kans groot dat je in een vicieuze cirkel terecht komt en je door deze gewoonte alleen maar minder energie hebt. De Amerikaanse Dr. Mercola noemt cafeïne zelfs de meest gebruikte drug ter wereld. Uiteindelijk wil je natuurlijk de oorzaak aanpakken van je vermoeidheid, en op een natuurlijke manier de energieproductie van het lichaam aanwakkeren. Dat begint bij gezonde voeding, veel water drinken, regelmatig bewegen, stress verminderen en de emotionele uitdagingen in het leven aangaan en verwerken. Hierdoor zal je energie al flink verbeteren. Een gezonder alternatief dan die kop(pen) koffie voor meer energie is de vitamine B12, deze vitamine wordt ook wel de ‘energie vitamine’ genoemd. Dit is namelijk een van de meest essentiële vitamines voor je lichaam en is betrokken bij de stofwisseling van elke cel in het lichaam. B12 heeft een cruciale functie bij processen zoals DNA synthese en energieproductie. Bij een tekort aan vitamine B12 kan minder DNA worden aangemaakt, aldus het Vitamine Informatie Bureau, dat nodig is als lichaamscellen zich vermenigvuldigen. Vooral bloed- en zenuwcellen vermenigvuldigen zich snel en daar zijn de effecten van een tekort aan vitamine B12 dus het eerst te merken. B12 beschermt onze hersencellen en beïnvloedt onze geestelijke gesteldheid. Deze vitamine speelt een belangrijke rol in het omzetten van koolhydraten, eiwitten en vetten in energie zodat we energie kunnen halen uit voeding. Het helpt bovendien bij slapeloosheid en stress. Een tekort aan vitamine B12 komt, aldus Dr. Mercola, ontzettend veel voor, vooral bij mensen boven de zestig. Maar liefst, zo zegt hij, 1 op de 4 zestigers hebben een bepaalde mate van tekort aan B12. Deze cijfers zijn in Nederland hetzelfde, zo bevestigt het Vitamine Informatie Bureau. Maar ook in andere leeftijdscategorieën schijnt een tekort aan B12, volgens hem, steeds vaker voor te komen.
Waarom is B12 zo belangrijk?
Het geeft meer energie en heeft een positieve invloed op de werking van het immuunsysteem. B12 heeft een uitbalancerend effect op het lichaam, het verhoogt je energie, maar kalmeert tegelijkertijd ook. Een klein onderzoek toonde aan dat mensen na het injecteren van vitamine B12 zich zeker twee weken blijer voelde en een groter gevoel van welzijn hadden (Ellis F.R., Nasser, S. 1973), ook bleek uit onderzoek dat mensen minder lang sliepen, maar dat de slaapkwaliteit en de alertheid tijdens de dag veel hoger waren. B12 dient bijvoorbeeld ook als hulpstof voor het aanmaken van het ‘slaaphormoon’ melatonine. Andere functies van B12 zijn een goede vertering en opname van voedingsstoffen, vet stofwisseling, gezonde functie van het zenuwstelsel, ondersteuning bij de aanmaak van rode bloedcellen (zuurstof transport), productie van hormonen in de bijnieren, gezonde functie van het immuunsysteem, mentale helderheid, fysieke, emotionele en mentale energie en ondersteuning bij een gezonde zwangerschap. Een tekort aan vitamine B12 kan geheugenproblemen veroorzaken. In een publicatie van Harvard Medical School wordt beschreven (Alberto Puig, Mari Mino-Kenudson et al., 2012) dat een 62 jarige man binnen twee maanden een verdoofd gevoel in zijn handen had, moeite had met lopen, ernstige pijn in zijn gewrichten, kortademig was en zijn huid geel kleurde. De oorzaak bleek een tekort aan vitamine B12 in zijn bloed te zijn, aldus dit rapport van het, bij Harvard aangesloten, Massachusetts General Hospital, gepubliceerd in The New England Journal of Medicine. Er zijn een aantal verschillende claims over B12 goedgekeurd door de European Food Safety Authority (EFSA), een onafhankelijk onderzoeksinstituut. Hun wetenschappelijk onderzoek is de basis voor het Europese beleid en de wetgeving op het gebied van voedselveiligheid. Het betreft de volgende claims: B12 draagt bij tot de vermindering van vermoeidheid en ondersteunt het energieniveau. B12 heeft een positieve invloed op de werking van het immuunsysteem. B12 draagt bij aan de geestelijke veerkracht.
Hoe een tekort ontstaat
Vergeleken met andere vitamines is vitamine B12 een grotere molecuul, hierdoor is het lastiger voor B12 om door je darmwand heen te komen en zo in je bloed te worden opgenomen. Daarnaast wordt vitamine B12 gekoppeld aan de stof ‘intrinsieke factor’. Intrinsieke factor is een bestanddeel van maagsap, dat geproduceerd wordt door het maagslijmvlies. Wanneer het maagslijmvlies is beschadigd, ontstaat er op den duur een vitamine B12-tekort, omdat het lichaam geen maagzuur, het enzym pepsine en/of intrinsieke factor kan aanmaken, wat nodig is voor om effectief te verteren in de dunne darm. Ook stress, ontstekingen, maagzuurremmers en andere medicijnen verlagen de intrinsieke factor waardoor een tekort aan B12 kan ontstaan. Uit wetenschappelijk onderzoek (Joosten et al., 1993) blijkt ook dat bij het ouder worden de intrinsieke factor afneemt en B12 minder goed door de darmen kan worden opgenomen, dus hoe ouder we worden hoe groter de kans dat we een B12 tekort hebben. Een groep die extra vatbaar is voor een tekort aan B12 zijn vegetariërs en veganisten. B12 is een wateroplosbare vitamine die alleen voorkomt in voedingsmiddelen van dierlijke afkomst, zoals vlees, vis, melk en eieren. Wanneer je lang medicijnen hebt geslikt is er ook een kans op een tekort. Vooral maagzuurremmers, maagzweerremmers, bètablokkers, cholesterolverlagende medicijnen, medicatie voor diabetici en anticonceptiepillen worden hiermee in verband gebracht. Wanneer je de pil slikt, zwanger bent, borstvoeding geeft, aan hart- en vaatziektes lijdt of bestraald wordt kan je lichaam een grotere behoefte hebben aan B vitamines waaronder B12. Ook kun je een tekort hebben als je maagzuurgehalte laag is, je darmflora niet in balans is of als je darmwand niet goed functioneert. Bijvoorbeeld bij een beschadigde darmwand door een overgevoeligheid van gluten of andere voedselallergieën of door een chronische darmziekte zoals Crohn of Colitis Ulcerosa. In deze gevallen is de intrinsieke factor niet hoog genoeg om B12 goed te kunnen opnemen. Klassiek Homeopatisch Arts Hans Reijnen doet al sinds 2007 onderzoek (observationele analyses) naar alles wat met vitamine B12 en het tekort te maken heeft, hij schreef er het boek ‘Vitamine B12 tekort – oorzaak van vele chronische klachten’ over. Zijn waarneming is dat alle mensen met een tekort aan B12 die hij heeft behandeld vielen onder de categorie Hoog Sensitieve Persoon (HSP) en dat deze mensen zich opvallend vaak bezig houden met bewustzijnsontwikkeling.
De symptomen die kunnen voorkomen bij een tekort aan B12 zijn:
* Depressie of depressieve gevoelens
* (Chronische) vermoeidheid
* Weinig energie
* Slaaptekort
* Wazig (niet helder) gevoel in het hoofd
* Stemmingswisselingen
* Gebrek aan motivatie
* Gebrek aan concentratie
* Spierzwakte
* Tintelende armen en benen
* Huidaandoeningen
* Een gelige huid
* Een gezwollen of geïrriteerde tong
* Paranoia of angsten
* Bloedarmoede
Een tekort aan vitamine B12 wordt door medici in verband gebracht met chronische ziektes en stemmingsstoornissen zoals depressie en manische depressiviteit. Ook verhoogt een vitamine B12 tekort het risico op hart- en vaatziekten en de ziekte van Alzheimer. Vitamine B12 heeft namelijk invloed op het homocysteïnegehalte in het bloed. Dit is een stof die ontstaat bij de stofwisseling van eiwitten. Een hoog gehalte van deze stof wordt in verband gebracht met de ontwikkeling van Alzheimer en hart- en vaatziekten (McCaddon A, Regland B, et al., 2002). Onderzoekers ontdekten verder dat een voedingspatroon met te weinig foliumzuur, B12 en B6 kan leiden tot cognitieve stoornissen en een sterke afname in de lengte en dichtheid van de haarvaten in de hersenen. In een publicatie over B12 in National Library of Medicine (2012) staat dat vrouwen met een B12 tekort een ‘valse’ afwijking (Pap) kunnen hebben bij een uitstrijkje. Dit komt omdat B12 het ‘uiterlijk’ van bepaalde cellen kan beïnvloeden.
B12 tekort oplossen
Bloedonderzoek of levend bloedanalyse is een manier om een tekort aan B12 vast te stellen. Hans Reijnen stelt dat bloedonderzoek slechts een beperkte betrouwbaarheid heeft omdat het niet alleen gaat om het gehalte van vitamine B12 in het bloed, maar ook om het gehalte op celniveau (weefselniveau) en dit is nog niet te meten. Daarnaast worden bij een bloedtest meestal nog te lage normaalwaardes gehanteerd om vitamine B12 tekort op te sporen, hierdoor kan de diagnose gemist worden. Wanneer je dus wel symptomen ervaart en er komt geen tekort aan B12 uit het bloedonderzoek kun je alsnog kijken of je door wat extra B12 te nemen, via voeding of eventueel een supplement, verlichting van deze symptomen gaat ervaren. Het Vitamine Informatie Bureau stelt dat een teveel aan vitamine B12 geen kwaad kan. Het lichaam kan bij een hoge inname zelf de opname van vitamine B12 uit de voeding beperken. Er zijn daarnaast geen nadelige effecten op het lichaam bekend van een hoge vitamine B12-inname. Het opnamepercentage van vitamine B12 neemt af bij toenemende inname. Bij een inname van 1 microgram wordt 50% opgenomen, bij een inname van 25 microgram is dit slechts 5%. Ook uit onderzoeken is aangetoond dat wanneer de waarden voor foliumzuur, B6 en B12 normaal zijn er toch een verminderde biobeschikbaarheid van B12 kan zijn. Onderzoekers van de Amerikaanse McGill Universiteit ontdekten al in 1975 dat bij patiënten een grote verbetering in het energieniveau en de stemming te zie was als ze vitamine B12 namen, zelfs als hun B12 waarden hoog genoeg waren.
B12 aanvullen
Bronnen van vitamine B12 in voeding zijn vlees, liefst biologisch vlees van dieren die gras hebben gegeten. Vis en dan bij voorkeur wilde vis, vooral krab, mosselen en schelpdieren, en eieren. Wanneer je een tekort wilt voorkomen eet dan af en toe biologisch vlees of wilde vis. En als je vegetarisch bent eet dan tot zo’n zeven eieren per week. In sommige blauwgroene algen komt een stof voor die veel op B12 lijkt, dit type algen wordt ook wel pseudo-B12 genoemd. Uit wetenschappelijk onderzoek in 1999 (Watanabe F, Kasura H et al.) blijkt wel dat het lichaam deze niet actieve vorm van B12 niet in de actieve vorm kan omzetten. Zoals je eerder kon lezen kan het zo zijn dat de darmen B12 niet goed kunnen opnemen, in dat geval kun je zoveel eieren of biologisch vlees eten als je wilt, maar zul je een B12 tekort houden. Dan kan een supplement effectief zijn, mits het microscopische druppels B12 (via een spray of druppels in je mond) of zuigtabletten zijn. Op die manier komt de B12 direct via het mondslijmvlies onder de tong in de bloedbaan en omzeil je het probleem als het lichaam de B12 niet kan omzetten via het maagdarmstelsel naar de bloedbaan. Niet ieder supplement blijkt overigens even effectief. Er zijn verschillende vormen van B12 waaronder hydroxocobalamine, cyanocobalamine, methylcobalamine en adenosylcobalamine. Cyanocobalamine is het meest gebruikt in vitamine B12 supplementen, maar volgens verschillende experts, zoals Dr. Mercola en Hans Reijnen en ondersteunt door onderzoek (o.a. Guest J.R., Friedman S, 2006), is dit zeker niet de meest effectieve vorm omdat het lichaam deze eerst nog moet omzetten in de effectievere vormen. Vooral methylcobalamine en ook adenosylcobalamine zijn de enige echt effectieve vormen van B12. In Nederland worden ook wel injecties gegeven bij een ernstig tekort aan B12, deze injecties bevatten de niet actieve vorm hydroxocobalamine, deze vorm van vitamine B12 moet nog steeds door het lichaam omgezet worden in de actieve methylcobalamine en adenosylcobalamine B12 om effectief te zijn. Al in 1970 waren er verschillende onderzoekers zoals Dr. AG Freeman die vanuit hun onderzoeken lieten weten dat cyanocobalamine niet de meest effectieve vorm van B12 is (zoals ook gepubliceerd in een artikel in Journal of the Royal Society of Medicine in 1992). Een andere mogelijkheid zijn B12 Energy Patches, deze stickers kun je één of twee keer per week op je huid (achter het oor) plakken waardoor methylcobalamine via de huid in het bloed komt.
Deel jouw B12 ervaringen gerust onder dit artikel.